Падабраць и записаць тэксты на функцыи мовы: камуникатыуная, пазнавальная, экспрэсиуная, адлюстроуваючая, эстэтычная.

Функцыi мовы

Мова выступае як фактар аб’яднання нацыi, праз яе кожны чалавек усведамляе сваю далучанасць да народа. Гэта этнічная функцыя мовы. Акрамя таго, мова выконвае такiя функцыi, як камунiкатыўная, пазнавальная, намiнатыўная, экспрэсiўная, эстэтычная i iнш.

Камунiкатыўная ― гэта функцыя зносiн, узаемапаразумення памiж людзьмi. Пазнавальная функцыя мовы праяўляецца ў тым, што веды, вопыт чалавецтва фiксуюцца, назапашваюцца i абагульняюцца з дапамогай мовы. Адлюстраванне свядомасцю чалавека рэчаiснасцi ў адзiнках мовы – словах – указвае на намiнатыўную функцыю мовы, функцыю называння. Выражаючы пачуццi чалавека, мова выконвае экспрэсiўную функцыю. Эстэтычная функцыя рэалiзуецца ў лепшых узорах выкарыстання мовы ― у мастацкай прозе, паэзii, красамоўстве.

Мова I маўленне
Мова i маўленне складаюць адзiнае цэлае, яны суадносяцца як агульнае i прыватнае (канкрэтнае).

снавання мовы з’яўляецца маўленне. Маўленне ― гэта вуснае i пiсьмовае валоданне мовай; моўная дзейнасць. Неабходна размяжоўваць паняццi мовы i маўлення.

Мова ― гэта сукупнасць адзiнак (гукаў, слоў, сказаў i iнш.) i правiл iх ужывання. Мова ― сiстэма, якая мае некалькi ўзроўняў: фанетычны, марфалагiчны, лексiчны, сiнтаксiчны i iнш.

Маўленне ― гэта выкарыстанне моўных адзiнак у працэсе зносiн. Маўленне мае вусную i пiсьмовую формы. Пры вусным маўленнi значнае месца адводзiцца тэмпу, тону, мелодыцы голасу, паўзам, лагiчнаму нацiску. Важную ролю адыгрываюць жэсты i мiмiка. Вуснаму маўленню ўласцiвы высокi ўзровень эмацыянальнасцi. Да асаблiвасцей пiсьмовага маўлення адносяцца максiмальна ўзбагачаны слоўнiк, пераважна за кошт адцягненых паняццяў, i ўскладнены сiнтаксiс.

Пры маўленні адбываецца адбор і выкарыстанне моўных сродкаў, у выніку чаго з’яўляецца звязнае выказванне ― тэкст (ад лац. textum ‘тканiна, спалучэнне, спляценне’). Галоўныя адзнакі тэксту ― гэта цэльнасць і закончанасць. Тэкст заўсёды мае адну галоўную тэму.

Адрознiваюць такiя тыпы тэкстаў, цi маўлення, як апiсанне, апавяданне, разважанне.

З мэтай характарыстыкi прадметаў, з’яў, асобы ўжываецца апiсанне. Адметнай прыметай гэтага тыпу маўлення з’яўляецца вялiкая колькасць назоўнiкаў i прыметнiкаў, радзей ужываюцца дзеясловы, якiя, як правiла, аднолькавай формы i маюць значэнне знаходжання, iснавання. Апiсанне назiраецца ў тэкстах навуковай, мастацкай, афiцыйна-справавой лiтаратуры. “Класічная” схема пабудовы тэксту тыпу апісання ўключае наступныя элементы: 1) агульнае ўражанне, 2) асобныя прыметы, уласцівасці, 3) вывад.

Тэксты тыпу апавядання маюць пэўны сюжэт, у апавяданні разгортваецца дзеянне, адбываюцца падзеі, таму сэнсавы акцэнт тут у значнай ступені прыпадае на дзеясловы.

Разважанне ― тып тэксту, у якiм гаворыцца аб прычынах падзей, дзеянняў, прымет, з’яў. Для разважання найбольш характэрна лагiчнасць i аргументаванасць. Яно пашырана ў навуковых i публiцыстычных тэкстах. Разважанне звычайна будуецца па наступнай схеме: 1) тэзіс, 2) доказы, аргументы, 3) вывады.

Асноўныя функцыі мовы ўласцівы і ўсім тыпам маўлення, але ў маўленні камунікатыўная функцыя выступае на першы план.

Следующая >< Предыдущая

Характарыстыка Машэкі "Магіла льва" Янка Купала

Я прачытаў твор Янкі Купалы "Магіла Льва". Гэты твор мне вельмі падабаўся. Каб напісаць твор, Янка Купала выкарыстоўвае народнае паданне паходжання гораду.
Галоўным героям твора быў Машэка, дзеля яго быў названы горад Магілёў. Спачатку твора Машэка здаваўся нам станоўчым героям. Ён дапамагаў людзям, быў ветлівым з усімі. 

"Дзіцём нясці ўжо мог калоду
Якой трох сталых - не маглі." 

Дзеля таго, каб твор здаваўся нам добрым, Янка Купала дабаўляе ў сюжэт твора дзяўчыну Натальку. Машэка вельмі кахаў Натальку з самага дзяцінства. 

"У вёсцы той, дзе жыў ён змалку,
Дзе пасвіў, дзе араў, касіў,
На воку дзеўку меў, Натальку,
Аб ёй адной ён толькі сніў."

У пачатку твора Машэка і Наталька вельмі кахалі адзін аднаго. Праз доўгія гады кахання яны вырашылі ажаніцца. Але ў іх не было грошаў на вяселле. І Наталька сказала: "Едзь! Штось заробішь к жаніцьбе". І Машэка не мог не паслухаць каханую і паехаў.

Калі Машэка ужо прыехаў з заработка, Наталька найшла сабе прытулак... Яна ажанілася з панічам. Усё гэта не падабалася Машэку і ён вырашыў жыць у лесе. Галоўны герой твора пачаў быць дзікім, забіваць людзей, якія проходзілі каля лесу. 

Лірычна-эпічны твор Янкі Купалы "Магіла Льва" мне вельмі падабаўся толькі у пачатку. Таму шта ў пачатку твора было ўсё добра, пакуль не прыехаў паніч...

Вусны апавядальны твор, у аснове якога ляжаць звязаныя з гісторыяй народа фантастычныя або апаэтызаваныя вобразы, уяўленні, падзеі. (легенда)
Вуснае апавяданне пра рэальных асоб, сапраўдныя падзеі, пра населеныя пункты, мясцовасці і г. д. (паданне)
Вусны расказ-успамін пра сустрэчы са звышнатуральнай сілай (як правіла, варожай). (бывальшчына)
Невялікае апавяданне пра незвычайную смешную падзею, сітуацыю, рысу характару чалавека ці ўчынак, што мае дасціпную неспадзяваную камічную развязку. (анекдот)
Дасціпная насмешка, высмейвае бытавыя здарэнні, смешныя рысы і якасці людзей, іх дзіўныя ўчынкі і размовы. (жарт)
Бягучая моўная дзейнасць, маўленне як фактар узаемадзеяння людзей, як вербальная камунікатыўная падзея. (дыскурс)
Міні-тэкст, што мае выгляд суджэння і ўтрымлівае інфармацыю ідэалагічнага характару, згорнутую мадэль для рэгулявання паводзінаў. (павер'е)
Устойлівы народны выраз-афарызм, які ў завершанай, сціслай, найчасцей вобразна-паэтычнай форме і пераважна ў пераносным сэнсе, абагульняючы шматвяковы жыццёвы вопыт народа, выказвае катэгарычнае меркаванне пра тыя або іншыя гаспадарчыя, сацыяльна-гістарычныя і бытавыя з’явы, характарызуе і ацэньвае іх, павучае і дае практычныя парады. (прыказка)
Iншасказальны твор малой формы, у аснове якога ляжыць мастацкае параўнанне разнастайных з’яў і прадметаў рэчаіснасці пры іх падабенстве. (загадка)
Вербальнае заклінанне, рыфмаваны альбо рытмічны паэтычны твор формульнага тыпу, спалучаны, як правіла, з актыўным дзеяннем з боку асобы. (прыгавор)