1. Што называецца дзеепрыслоўем? 2. Якія агульныя граматычныя прыметы маюць дзеепрыслоўі і дзея- словы, дзеепрыслоўі і прыслоўі? 3. Як пішацца не з дзеепрыслоўямі? 4. Як утвараюцца дзеепрыслоўі незакончанага і закончанага трывання? 5. Што называецца дзеепрыслоўным зваротам? 6. Якімі членамі сказа з'яўляюцца дзеепрыслоўі і дзеепрыслоўныя звароты? Як яны выдзяляюцца ў вусным маўленні і на пісьме? 7. Дакажыце, што выкарыстанне дзеепрыслоўяў робіць выказванне больш дакладным, дынамічным і выразным. 8. Што маюць агульнага і чым адрозніваюцца дзеепрыметнік і дзее- прыслоўе, дзеепрыметнікавы і дзеепрыслоўны звароты? 9. Утварыце адпаведныя дзеепрыслоўі ад дзеясловаў завязаць, цягнуць, хмурыцца, слухаць, разабрацца, правяраць, дрыжаць. Запішыце іх

1. Дзеепрыслоўем называецца частка мовы, якая выражае дзею, стан ці адносіны асобы ці предмета да дзею навакольнага асяроддзя ці да іншых асобаў ці предметаў.

2. Дзеепрыслоўі і дзейсловы маюць агульныя граматычныя прыметы, такія як час, лік і род. Але дзеепрыслоўі і прыслоўі адрозніваюцца тым, што дзеепрыслоўі маюць збагачаючыя прыметы (таксама называюцца адносныя прыметы), якія выражаюць дадатковую інфармацыю пра часцей азначаную дзею ці стан. Напрыклад, у слове "хутка" дзеепрыслоўя - "хутка" выражае дадатковую інфармацыю пра часцей азначаную дзею. Прыклад дзеясловаў-прыслоўяў: спаць (дзеепрыслоўе - спаць спакойна), бегчы (дзеепрыслоўе - бегчы ўсмягчаючы).

3. Недзеепрыслоўем можа быць дзееслова, якое выступае ў сказе у ролі асноўнага члена. Напрыклад, у ролі асноўнага дзееслова ў сказе "Я хачу гуляць" выступае дзееслова "гуляць".

4. Дзеепрыслоўі незакончанага і закончанага трывання ўтвараюцца праз даданне прадлога "прабегчы" (укіпленага) да беззубаўленага дзеяслова. Напрыклад, ад дзеяслова "бегчы" можна ўтварыць дзеепрыслоўе "прабегчы".

5. Дзеепрыслоўны зварот - граматычны або збагачаючы зварот, які складаецца з дзеепрыслоўя ці дзеяслова-прыслоўя і служыць для выразнага ўяўлення часцей азначанай дзеі, стану ці адносін.

6. Дзеепрыслоўі і дзеепрыслоўныя звароты могуць выступаць у ролі додатковага члена сказа, выступаць у ролі адрознага члена сказа, абазначаць час, месца, прычыну ці ступень дзеі. Яны могуць быць выдзеленыя ў вусным маўленні праз наглас, паўтарэнне, змяненне тэмбру голасу або ў пісьмовым маўленні праз вынесенне на асобны радок, выкарыстанне лапкі ці коскі. Напрыклад, у сказе "Выбегнаўшы працаўнікаў, я перайшоў працоўныя пляцоўкі" дзеепрыслоў "выбегнаўшы" выступае ў ролі адрознага члена сказа, а у сказе "Добрымі сапташэннямі, май дзіця" дзеепрыслоўны зварот "добрымі сапташэннямі" выступае ў ролі додатковага члена сказа.

7. Выкарыстанне дзеепрыслоўяў робіць выказванне больш дакладным, дынамічным і выразным, бо ўсмягчаюць, укрэшчваюць мову, служаць для выразнага ўяўлення часцей азначаных дзеяў, станоў ці адносін.

8. Дзее-прыслоўе - граматычны або збагачаючы член мовы, які выражае дзею, стан ці адносіны і паказвае якасці асобы ці предмета. Дзеепрыметнік - граматычны член мовы, які выражае дзею ці стан і пасля служыць для аднаўлення дзеепрыслоўнага прывязальнага звароту. Дзее-прыслоўныя звароты - граматычныя або збагачаючыя звароты, якія складаюцца з дзее-прыслоўя і служаць для аднаўлення дзеепрыслоўнага звароту. Дзеепрыметнікавыя звароты - граматычныя звароты, якія складаюцца з дзее-прыметніка і служаць для аднаўлення дзеепрыметнікавага звароту.

9. Ад дзеясловаў "завязаць", "цягнуць", "хмурыцца", "слухаць", "разабрацца", "правяраць", "дрыжаць" можна ўтварыць дзеепрыслоўні адпаведна: завязваючы, цягнеўшы, хмураючыся, слухаючы, разабіраючыся, правяраючы, дрыжачы.