Вясновы лес радаснае і доўгачаканае абуджэнне прыроды, пералівіста пошчакі птушак, кранальныя пралескі і першыя зялёныя травінкі, бойка прабіваюцца скрозь тоўшчу леташняга лісця - гэта вясна, пяшчотная і наіўная, даваў прытулак сваім ласкавым цяплом ўсё жывое. выдатная і асляпляльна добрая вясна ў лесе. гэта цёплы водбліск першага нясмелыя вясновага сонейка на ствалах высокіх дрэў. гэта светлыя і гарэзныя блікі ў густых кронах, раптам прабіваюцца да зямлі смелыя прамяні. гэта зусім асаблівы пах ўжо цёплай што прэюць, лістоты, тоўстым дываном пакрывае заблытаныя лясныя сцяжынкі. увесну лес ажыўляецца самым дзіўным чынам, яго зімовы бязмоўе кудысьці адыходзіць, а цёмныя, прыглушаныя фарбы саступаюць месца пяшчотнай зеляніве і буянства фарбаў першых лясных кветак на маладых палянах, шчодра саграваць вясновым паўдзённым сонейкам. вясна ў лесе - гэта брыняць ныркі смела зараджаюцца лісця, гэта пухнатыя завушніцы юных і стройных бяроз і белае вясельная красаванне дзікіх вішняй. у падножжаў дрэў пачынае праяўляцца ярка-зялёная траўка, і яе жыццярадасны вясёлы напор радуе які стаміўся ад зімовага абыякавасці і белізны вачэй. якія вярнуліся з паўднёвых краёў птушкі пачынаюць у вясновым лесе свой бесперапынны гоман, і іх прыродная радасць тут жа перадаецца кожнаму лясных насельнікаў. чырыканне, шчабятанне, спевы - у гэтым гоман перапляценні жывых гукаў чуецца ўрачыстая ода веснавой цяпла і абуджэння ад доўгага сну. празрысты, бразгучы сваёй свежасцю і чысцінёй вясновы паветра кружыць галаву, а яго прахалоднае дыханне бадзёрыць і напаўняе кожную клетачку радасцю і аптымізмам. і, здаецца, што няма нічога лепшага гэтага часу, калі сама прырода святкуе сваё новае нараджэнне, і ўсё вакол спявае і весяліцца, уцягнулася ў гэты галавакружны вір сапраўднага захаплення.
kotsur
23.06.2021
Аповесць в. быкава "знак бяды" адметная. вайна ў ёй разглядаецца праз успрыняцце яе мірнымі жыхарамі, для якіх уласны хутар становіцца месцам здзекаў і гвалту, своеасаблівай галгофай. мінулая вайна, на думку в. быкава, паказала, "якім высокім і якім нізкім можа быць чалавек, да якой велічы могуць узняцца адны і да якой нізасці апусціцца другія". таму ў творы пісьменнік (выдатны псіхолаг) імкнецца выявіць прычыны здрадніцтва, прыстасавальніцтва, маральнага падзення адных і духоўнай велічы, высакароднасці, нязломнасці духу другіх. зразумела, што здрадніцтва не можа нарадзіцца далёка ад нас, саміх сябе. яно найбольш праяўляецца ў часы цяжкіх выпрабаванняў, калі чалавек стаіць на мяжы выбару паміж жыццём і смерцю. адны выбіраюць жыццё і тым самым здраджваюць сабе, радзіме, народу, пачынаюць прыслужваць іншаму рэжыму, прыстасоўваюцца да выгаднай для сябе сітуацыі. другія (напрыклад, сцепаніда) з першых дзён не мірацца з новымі парадкамі, свядома канфліктуюць з няпрошанымі гасцямі, змагаюцца з ворагам да апошняга ўздыху. "сваімі" і адначасова чужымі ў аповесці паказаны гуж, каландзёнак і недасека. сярод усіх паліцаяў сваёй жорсткасцю, бесчалавечнасцю вылучаўся гуж, які яшчэ да вайны, пасля раскулачвання бацькі, з абрэзам паляваў на людзей. у перыяд акупацыі ён зноў адчуў сваю сілу. упіваючыся неабмежаванай уладай, гуж здзекаваўся з людзей не толькі па загадзе немцаў, але і дзеля свайго задавальнення. з лютай нянавісцю спрабаваў ён адпомсціць за даўнюю крыўду. яшчэ больш небяспечным (з-за сваёй затоенасці, непрадказальнасці ўчынкаў) з'яўляецца каландзёнак — "няўклюда лягчоная, ні хлопец, ні дзеўка — паскуда адна". у гады калектывізацыі ён прыкідваўся прыхільнікам новых змен, ў адшукваць "ворагаў" народа і за паклёпніцкі данос нават быў узнагароджаны рэквізаванымі ботамі. з фашыстаў ён з лёгкасцю і спраўна стаў служыць фашысцкай сістэме так жа, як калісьці служыў савецкай уладзе. в. быкаў, удзяляючы ў аповесці значнае месца паліцаям, бачыў у іх затоенасці, скрытвасці, прыстасавальніцтве не меншую небяспечнасць, чым у адкрытай чалавеказабойчай палітыцы ворагаў-чужынцаў. немцам-захопнікам в. быкаў у аповесці адводзіць не так многа ўвагі. з імі мы сустракаемся толькі тады, калі яны некалькі дзён жылі ў хаце сцепаніды і петрака. але і гэтага дастаткова, каб упэўніцца ў тым, што перад намі заваёўнікі, якія ўсімі магчымымі сродкамі будуць імкнуцца да панавання і знішчэння існуючага ладу. фашысты з'яўляюцца адкрытымі ворагамі, і ад іх нельга чакаць асаблівай павагі, міласэрнасці. горшыя за іх з-за сваёй затоенасці, скрытнасці, непрадказальнасці дзеянняў паліцаі, якія не часова, а ўжо назаўсёды сталі чужымі для аднавяскоўцаў і якім ніколі не давяралі ворагі. такім чынам, чужых у аповесці "знак бяды" можна ўмоўна падзяліць на дзве катэгорыі: чужыя, якія адначасова з'яўляюцца ворагамі-захопнікамі, і былыя свае людзі, якія з-за здрады і прадажнасці сталі чужымі для свайго народа. аўтар сцвярджае, што свае "чужыя" больш страшныя за адкрытага ворага, яны здольны служыць любому злу, якое знаходзіцца пры ўладзе. вайна — тая крытычная сітуацыя ў жыцці герояў твора, калі выяўляецца іх сапраўдная сутнасць: сутнасць чалавечая або звярыная, дзікунская. на жаль, праблема сваіх — "чужых" застаецца актуальнай і для нашага часу.