Две прыказкi на беларускай мове пра раздзiму

У сваiм краю, як у раю.
Там жыццё, дзе свабодны край.
З роднага боку i варона мiлая.
Свая хатка - родная матка, а чужая - мачыха.

Рамантызм – надзвычай важны этап у развіцці культуры, гэта сапраўдная рэвалюцыя ў мастацтве, не толькі ў літаратуры. Рамантыкі падпарадкавалі сабе тэатр, жывапіс, музыку, філасофію, многія гуманітарныя навукі. А ў літаратуры тэмп развіцця надзвычай паскорыўся, новыя плыні і напрамкі ўзнікалі і развіваліся нават за месяцы. Як ні ў адну іншую эпоху, літаратура рамантызму звязана з філасофіяй. Рамантыкі сцвярджалі веру ў панаванне духоўнага пачатку ў жыцці, падпарадкаванне матэрыі духу.
Адным з выдатных пісьменнікаў-рамантыкаў быў Ян Баршчэўскі. Вяршыняй творчасці пісьменніка стала кніга "Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях". Яна складаецца з чатырнаццаці апавяданняў міфалагічна-фальклорнага зместу, сюжэты якіх скаладаюць аповеды падарожнікаў у доме шляхціца Завальні падчас доўгіх зімовых вечароў. Усе апавяданні глыбока павучальныя і ў той жа час займальныя.
Найбольш цікавыя апавяданні "Плачка" і "Сын Буры". "Плачка" - адно з самых незвычайных апавяданняў кнігі. У гэтай гісторыі апісваецца незвычайная прыгожая кабета, якая з'яўляецца ў пакінутых дамах, у пустых касцёлах і на руінах. На яе вачах заўсёды блішчэлі слёзы, з-за таго людзі называлі яе Плачкай. Вобраз Плачкі сымвалізуе, што ў чалавека на першым месце павінны быць не матэрыальныя, а духоўныя каштоўнасці. Яна плача, бо іх, каштоўнасці, не бачаць, не разумеюць, ганяюцца за ўяўным, несапраўдным.
У апавяданні "Сын Буры" сляпы Францішак расказвае пра сваю сустрэчу з дзіўным пілігрымам, які назваў сябе Сынам Буры. У час буры гэты чалавек не хаваўся ад дажджу і ветру. Сын Буры расказаў, як некалі каля беднай хаціны сваіх бацькоў спаткаў Плачку, апранутую ў сукенку вясёлкавых колераў і з кветкамі на галаве. Плачка паказала юнаку далёкі свет, над якім пад аблакамі кружылі арлы. Хлопе вырашыў пабачыць, што дзеецца на свеце, і з таго часу блукае па зямлі. Сын Буры - чалавек, апантаны вечнай прагай творчасці, пошуку ісціны, пазнання, дзеяння.
Вобразы Плачкі і Сына Буры арыгінальны і не сустракаюцца ў іншых славянскіх літаратурах. Кніга "Шляхціц Завальня" ўздымае перш за ўсё маральна-этычныя праблемы. Але паўстаюць яны ў цікавых міфалагічных вобразах.

Родны кут самае мілае, прыгожае месца на зямлі. Тут самая прыгожая прырода, самыя цікавыя казкі, самыя прыгожыя і добрыя людзі. Тут усё сваё, такое роднае і каханае.

У кожнага чалавека ёсць свой ​​родны кут, куды хочацца ўвесь час вярнуцца. Чаму гэта месца так цягне да сябе? Чаму многія тужаць аб ім на чужбіне? Напэўна, таму, што знаёмства з навакольным светам ўпершыню адбывалася менавіта ў гэтых краях. Маленькі чалавек упершыню тут убачыў сонца, пачуў шум дажджу, пайшоў у школу, здабыў сяброў.

Родны кут самае прыгожае месца на зямлі, тут жывуць самыя добрыя людзі. А колькі ўсяго цікавага тут было, колькі добрых успамінаў звязана з гэтым месцам. Тут родны дом, дзе мама чакала са школы. Прыходзіш дадому, а на стале румяныя блінцы з малаком. Што можа быць смачней?

Дзе б ні быў чалавек, у якой куток зямлі ён бы не зайшоў, ён заўсёды будзе ўспамінаць свой ​​родны кут, такі прыгожы і каханы. Прырода, радзіма, народ, крыніца – словы аднаго кораня. Зямля і чалавек непадзельныя. Дык чаму ж мы, сённяшнія, аглохлі і аслеплі? Паветра мы заўважаем тады, калі яго пачынае не хапаць. Мы прывыклі, што свет зялёны. Ходзім, мнем, топчым, завальваем плітамі і каменеем прыроду. Падумаеш ! Травы шмат. На ўсіх хопіць. Не, гэта мы збяднелі. У сябе скралі.

Мяне абураюць чалавечая жорсткасць, абыякавасць. Многія наіўна мяркуюць  на наш век хопіць. А нашым дзецям, унукам што пакінем ?

Адзін за адным знікаюць на зямлі цэлыя віды жывёл, птушак, раслін. Сапсаваныя рэкі, азёры, моры. Мы падобныя на дзікуноў. А калі б зямля ўмела гаварыць? Хочацца крыкнуць: «Чалавек, спыніся! Абарані сваю маці! » Як тут не ўспомніць нашых продкаў, якія, прыпадаючы да зямлі, прасілі дапамогі, абароны, сілы  мудрасці. І зямлёй вылечваюцца раны і жывой, і мёртвай вадой. Прыпадзем да зямлі і мы, папросім прабачэння.

Счарсцвелі, агрубелі, перасталі слухаць музыку вясновага капяжу, журчашчага пад лёдам ручайку, радавацца сонцу, надыходзячаму дню. А можа, мы і прыйшлі ў гэты цудоўны свет, каб радавацца і здзіўляцца. Здзівішся  – распусцяцца кветкі, песні жаўрука ў небе  загучаць увідзіш сіні аблокаў – і напоўніцца чалавечая душа дабрынёй і прыгажосцю. Цяпер ты багаты. Бяжы, дзяліся хутчэй сваімі скарбамі з іншымі і памятай : гэта зямля цябе трымае ў сваіх далонях, песціць і гадуе, як клапатлівая маці .