Чим відрізняється успадкування ядерних і позаядерних генів??

Изучение генетики, селекции на современном этапе невозможно без

знания основ цитологии.

Цитология – это биологическая наука, изучающая строение, функ-

ции, рост, развитие и жизнедеятельность клетки в целом и ее основных

компонентов в отдельности.

В настоящее время знания о клетке в значительной степени расши-

рились и углубились, поэтому и цитология представляет собой многогран-

ную науку, позволяющую разрешать важнейшие проблемы биологии

(строения клетки и ее отдельных компонентов, функций клетки и ее струк-

тур, обмена веществ; наиболее важная проблема – это изучение наследст-

венности, проблема изменения клетки под влиянием внешних факторов,

онтогенеза и филогенеза клетки и другие).

Знание цитологических методов позволяют успешнее разрешать во-

просы изучения комбинативной изменчивости, полиплоидов, отличить ис-

тинный гибрид от химеры, установить степень и дозу влияния физических

и химических мутагенов на возникновение полезных мутаций

ет решению многих других важных задач, связанных с изучением таких

дисциплин, как генетика и селекция.

Так как основным предметом цитологии является клетка, представ-

ляющая собой микроскопическую величину, а ее многие органеллы отно-

сятся к субмикроскопическим величинам, основным методом ее изучения

является оптическая и электронная микроскопия. Метод оптической мик-

роскопии является самым старым, но до сих пор не потерявшим своего

значения и применения. Без микроскопов немыслимо изучить цитологиче-

ские и эмбриологические объекты.

В настоящее время в нашей стране производятся первоклассные, от-

вечающие требованиям мировых стандартов различные типы и марки со-

временных микроскопов. ЕСЛИ ЭТО НЕ ТО ТО НЕ УДАЛЯЙТЕ Я СТОРАЛСЯ)))

Жасуша - тірі организмдердің (вирустардан басқа) құрылымының ең қарапайым бөлігі, құрылысы мен тіршілігінің негізі; жеке тіршілік ете алатын қарапайым тірі жүйе. Жасуша өз алдына жеке организм ретінде (бактерияда, қарапайымдарда, кейбір балдырлар мен саңырауқұлақтарда) немесе көп жасушалы жануарлар, өсімдіктер және саңырауқұлақтардың тіндері мен ұлпаларының құрамында кездеседі. Тек вирустардың тіршілігі жасушасыз формада өтеді.

Жасушаның ішіндегі барлық қоректік заттар мен кажетсіз өнімдер жарғақша арқылы өтеді. Плазмалық жарғақшаның өте жұқарған жерінде жұқалтырлы ұсақ тесікшелер - шұрықтар болады. Заттардың барлығы осы шұрықтар арқылы өтеді.

Плазмалық жарғақша жасушаның ішіне қажетті заттарды оңай өткізіп, зиянды заттарды өткізбейді;

Жарғақша арқылы жасуша қоршаған ортамен қатынас жасайды. Әр түрлі заттар тек жасушаның ішіне ғана өтпей, көршілес жасушаларға да өтеді. Қатар жатқан екі жасушаның цитоплазмалары саңылау арқылы бір-біріне өтеді.

Цитоплазма (гр. kytos - жасуша, гр. plasma - іркілдек сұйықтық) - жасушаның ішін толтырып тұратын іркілдек сұйықтық. Жасуша мен сыртқы орта арасында жүретін зат алмасуды қамтамасыз ететін жасушаның қажетті бөлімі. Цитоплазма жасушаның ішінде үздіксіз қозғалыста болады. Егер қоршаған ортаның температурасы көтерілсе (жоғарыласа), цитоплазманың козғалысы да күшейеді, төмендесе - баяулайды. Жоғары температурада цитоплазмада зат алмасу үдерісі (қоректену, тынысалу) жылдамдайды.

Ядро - жасушаның реттеуші орталығы. Пішіні - домалақ, таяқша, үрмебұршақ тәрізді, екі жағы қысыңқы және т. б. эритроциттер (қан жасушасы) мен тромбоциттерде (қанның пластинкасы) ядро болмайды. Ядроның сыртын цитоплазмадан бөліп тұратын екі қабат жарғақша қаптайды. Ядроның ішінде толтырып тұратын іркілдек ядро шырыны болады. Ядро қабықшасында да өте ұсақ тесіктер - шұрықтар бар. Ядро солар арқылы цитоплазмамен байланысады. Ядро цитоплазмамен тығыз байланысып, жасушаның барлық тіршілік әрекеттеріне (өсу, көбею, зат алмасу) қатысады. Ядро кабықшасы (жарғақшасы) заттардың козғалысын (ядроға енуі, ядродан шығуы) реттейді. Ядро шырынында хромосомалар мен ядрошықтар болады.

Хромосома (гр. chroma - түсі, гр. soma - тән, тез боялатын дене) - тұқымқуалау қасиетін сақтайтын жіл, таяқша тәрізді түзіліс. Адамның дене жасушаларында хромосомалардың саны тұрақты - 46, жыныс жасушаларында 23. Хромосоманың бөліктерін - «ген» (грекше гр. genos - туыс, тегі бір) дейді. Гендер хромосоманың ұзындығына қарай түзу сызық бойымен орналасқан. Олар тұқымқуалау белгілерін ұрпақтан ұрпаққа жеткізіп отырады.

Ядрошықтар - кейбір жасушаларда пішіні мен құрылымын өзгертіп тұратын тығыз түзіліс (денешік). Жасушалардың бөлінуге дайындық кезеңінде ядрошық жойылып, басқа кезеңінде қайта түзіледі. Ядрошық нуклеин қышқылының синтезіне қатысады.