Прудовая лягушка, обитающая в водоемах и вблизи них, активна днем, а травяная, обитающая на лугах и болотах, — в сумерках. Почему?

1. Сонау екі Хан дәуірінен (б.з.д.206-6.3.220) бері Қытай қорғанының сыртына шыға бастаған Хан патшалығы шамамен он мың ли (5000 км) Батысқа жылжи отырып, 751 жылы Атлах-Талас түбіне жеткен қытай экспансиясының қанды жолы біржола, мәңгілікке кесіп тасталды.

2. Атлах-Талас шайқасының ұлы жеңісіне араб әскерін қарлұқ, түркештер қолдап, жанқиярлық ерлігі арқылы қол жетті. Қанмен бекіген түрік-араб достығының ғұмыры ұзақ болды, берекелі болды. Түрік халықтары Алланың хақ діні Исламмен ертерек қауышты. В.В. Бартольд әділ айтқандай “Турки были одними из первых народов, среди которых Ислам, отказавшись от пропаганды оружием, имел успех путем убеждения” болғаны тарихи шындық. Түріктер исламды 751 жылдан былай қарай негізінен бейбіт жолмен қабылдап, ислам мәдениетімен ертерек танысты. Соның нәтижесінде түрік дүниесі Ислам әлемімен рухани тұтастыққа қол жеткізді. Адамзат мәдениетіне Махмұт Қашқари, Жүсіп Баласағұн, Әбу Насыр әл-Фараби, Қожа Ахмет Яссауи, Ахмет Иүгінеки, Ибн Сина қатарлы ұлы тұлғалардың данышпандық ілімдерін бере алды.

3. Исламды мемлекеттік дін ретінде мойындаған түрік халықтары біртұтас рухани, мәдени бірлікке қол жеткізу арқылы ұлт ретінде ұйысып, тұрақты, гүлденген мемлекеттерге ие болды

Ең алғаш а ң пайда болып, дамуындағы кезең – алғашқы қауымдық құрылыс болып табылады. Ғылыми зерттеулерге қарағанда алғашқы қауымдық құрылыстың дамуы барлық жерде бірдей жүрген. Ал, ежелгі адамдардың пайда болуы мен өмірін зерттеуде археология ғылымының тигізер көмегі өте зор. Демек, заттай деректер арқылы адамзаттың өткен тарихын зерттейтін ғылым – археология деп аталады. Грек тілінен аударғанда «архео» – көне, «логос» – зерттеймін деген мағынаны білдіреді. Ежелгі деректер жер қойнауында жатқандықтан, археология ғылымын қосымша, «күрекпен қаруланған тарих» деп айтуға болады.

Бүгінгі таңда а ң жер бетінде пайда болуы жөнінде түрлі көзқарастар бар. Мұндай көзқарастар 3 топқа бөлінеді. Біріншісі – діни түсінік бойынша бүкіл әлемді, соның ішінде адамды да құдай жаратты деген ұғым. Екінші көзқарас бойынша а жер бетіне ғарыштан келген.

Ал, үшінші пікір бойынша – а жер бетіндегі басқа да тіршілік иелері сияқты ұзақ эволюциялық даму нәтижесінде қалыптасқан. Әлемнің көпшілік ғалымдары осы көзқарасты жақтайды. Чарлз Дарвиннің ілімі бойынша адамның пайда болып, қалыптасуы мен дамуы қарапайымнан күрделіге қарай жүрген . Алғашқы адамның қазіргі адамдардан көп айырмашылығы болды. Олар қолдары аяқтарынан ұзын, терісін қалың түк басқан ірі маймылдарға ұқсас келді .

Жер бетіндегі ең алғашқы адам қалдығы 1959-1963 жылдардағы археологиялық қазба жұмыстары барысында Шығыс Африканың Кения жеріндегі Олдувай шатқалынан табылды. Ғалымдар бұл ежелгі адамның түр-сипатына және қасынан табылған тас шапқыға қарап оны  «епті адам» деп атады. Оның калий-аргон әдісі бойынша белгіленген ең жоғарғы жасы — 1 млн. 750 мың жыл.

«Епті адамның» миының көлемі 652 см3, яғни ертедегі маймылдың миынан әжептәуір көлемді де, салмақты болған. «Епті адам» маймыл тәрізді төрт аяқпен емес, екі аяқпен жүрген. Оған табан сүйектерінің доғалданып келуі дәлел. Соңғы жылдары ғалымдар ашқан жаңалықтар жер бетінде адамның алғаш пайда болған отаны – Солтүстік-Шығыс Африка екенін дәлелдеді. Себебі ежелгі адамдардың қазынды қалдықтарының көбі осы жерден, яғни экватордан солтүстікке қарай орналасқан тропиктік аймақтан табылды.

Адамзаттың келесі даму сатысындағы тіршілік иесі «тік жүретін         адам» деп аталады. Олардың ғылымға белгілі өкілдері питекантроп пен синантроптар. Олар бұдан 1 млн. жыл бұрын өмір сүрген. Бірінші питекантропты 1891 жылы Индонезиядағы Ява аралынан  голландиялық ғалым Е.Дюбуа тапты. Содан бергі жүз жылдың ішінде Еуропа мен Азиядан, Шығыс және Солтүстік Африкадан осыған ұқсас 10 адамның қалдығы табылды. «Епті адаммен» салыстырғанда питекантроптың миының көлемі үлкейіп (950 см3), бас және жақ сүйектері кішірейді, аяғы ұзарып, қолы қысқара бастаған. «Тік жүретін адамның» екінші бір түрі синантроп  алғаш рет 1927 жылы Қытайдағы  Чжоу-коу-дянь үңгірінен қазып алынды.  Оның миының көлемі 1075 см3 болған. Қазіргі уақытта бізге синантроптардың 50 ге жуық қаңқасының қалдығы мәлім. Синантроп қаңқаларының жанынан түрлі формадағы тас құралдар мен күлдің, көмірдің, отқа күйген тастардың қалдықтары табылды. Тіпті бір жерлерде үйілген күлдің қалыңдығы 6 метрге дейін жеткен. Демек, синантроптар отты сөндірмей ұзақ уақыт сақтаған .