Күрделі сөзге мысал келтирінізші.жалпы күрделі сөздер деген не?

«жібек жолы» (ұлы «жібек жолы») — қытайдың ши-ан деген жерінен басталып, шинжәң, орталық азия арқылы таяу шығысқа баратын керуендік жол бағыты. атауды алманиялық ғалымдары ф. фон рихтһофен (f. von richthofen) бен а. һерман (а hеrman) 19 ғасырда ұсынған.[1] ұлы жібек жолы- өркениеті жасағын тарихи ескерткіштердің бірі. біздің дәуірімізден бұрынғы ii ғасырдан басталған бұл жол еуропа мен азияның-батыс пен шығыстың арасын жалғастырғын көпір болғын.оның қазақстан жерін кесіп өтетін тұсында vi ғасырдан бастап, екі бағыт: сырдария және тянь-шань жолдары бағыттары кең өрістелген. бірінші жол қытайдан басталып,шығыс түркістан қашғар арқылы жетісуға, содна сырдарияны жағалап, арал маңынан әрі қарай батыс елдеріне өткен.ұлы жібек жолы i. біздің заманымызға дейінгі ii ғасырдың ортасында еуропа мен азияны біріктірген ұлы жібек жолы пайда болды. ұлы жібек жолы - қытай мен еуропаны байланыстырған сауда жолы. осы уақытқа дейін негізінен, «лазурит жолы», «нефрит жолы» және «құндыз жолындағы» сауда қызып тұрды. «лазурит жолы» - мысыр, иран, вавилон елдеріне памир тауларында өндірілген лазурит тасы тасымалданған жол. «нефрит жолымен» қытай патшалары мен бай-шонжарларына арналып жасалатын зергерлік бұйымдарға қажетті гауһар тас, нефрит қашқардан қытайға тасымалданған. «құндыз жолымен» бағалы аң терілері әртүрлі елдерге таралған. ii. біздің заманымызға дейінгі мыңжылдықтың ортасында «дала жолы» іске қосылды. «дала жолы» арқылы қытай жібегі мен иран кілемі жеткізіліп тұрды. ұлы жібек жолы еуропа мен азия елдерінің бір-бірімен қарым-қатынас жасауына мүмкіндік туғызып, ондағы халықтарды біріктірді. жолдың бұлай аталуына сауданың негізгі заты - қытайдан шығарылатын жібек мата себеп болды. еуропа мен азияны біріктірген бұл жол ғажайып жетістіктерге жеткізді. ған елдердің сауда мен айналысуына, ғылымның , дін мен мәдениеттің қалыптасуына ықпал етті. iii. ұлы жібек жолы ежелгі қазақстан жері менің де өткен. ең негізгі сауда жолы сырдария, талас, шу, iле арқылы қытайға ұласқан, жолдың ендігі бір бөлігі «яқсарт», «сейхун» деп аталған сырдария, орал (жайық) өзендерін жағалап, ары қарай қара теңіз маңы, византия мен батыс еуропа жерлеріне дейін созылып жатты. жібек жолы орталық қазақстан далаларына, сарыарқа мен ертіске, алтай мен моңғолияға қарай жалғасты. осы жолдардың бойында испиджаб, усбаникент, отырар, түркістан, тараз, сауран, сығанақ, сарайшық, жаңакент сияқты ірі қалалар болған. бұл қалалардың өркендеуіне члы жібек жолының тигізген әсері мол.

оттегі (латынша oxygenium), o – элементтердің периодты жүйесінің vi-тобындағы қ элемент. реттік нөмірі 8, атом массасы 15,999. оттегі –ң ең маңызды элементі және жер бетіндегі көптеген тірі ағзалардың тыныс алуын қамтамасыз етеді. оттегісіз біз бірнеше минут қана өмір сүре аламыз. жасушалар мен талшықтар өмір тіршілігіне қажетті өздеріндегі энергияны босата отырып, органикалық заттарды тотықтыру үшін оттегіні пайдаланады. оттегінің қ әсері өте көп қырлы, алайда, оның емдік әсерінде маңызды рөлді ағза талшықтардағы оттегі жетіспеушілігін орнына қайта келтіру қабілеті атқарады.

ағзасының барлық мүшелері мен талшықтары қалыпты жұмыс істеуі үшін біздің айналамыздағы ауаның құрамында кем дегенде 21% таза оттегі болуы керек. үлкен қала – бұл өте өмір ырғағы (біз күн сайын энергия жоғалтамыз), газдалған ауа (созылмалы гипоксия)! ірі мегаполис тұрғындарының оттегіне мұқтаждықтары орасан зор. экологиялық ахуалдың жалпы деңгейде нашарлауы ірі қалаларда ауадағы таза оттегі мөлшері кейде 10-12%-дан артпауына алып келді. осының салдарынан гипоксия (оттегі жетіспеушілігі) туындайды.