)шығарма әдебиеттен айтыс- қазақ халқының қасиетті өнері 2 стр ))

Кіріспе жұмыс тақырыбының өзектілігі ертеде жазу өнері болмағандықтан қазақ халқының әдебиетінің негізгі бір саласы ретінде айтыс өнері туды. айтыс – қазақтың халық ауыз әдебиетінің әлеуметтік жүгі мол, кең өрісті үлкен бір саласы. ол суырып салып айтатын тапқырлық, өткірлік мазмұныменде дараланады. осындай әлеуметтік мәні зор бір алуан айтыстарды сол екздегі ел өмірінің көркем шежіресі деугеде болар еді. «айтыс» - қазақтың байырғы төл сөзі, ежелден айтысу, сөз жарысы, өнер бәсекесі ұғымында қолданып келген. бізде екі ң бетпе – бет келіп өнер жарыстырып бәсекеге түсуі сөз арқылы да, белгілі бір аспапта кезектесіп күй тартысу менде, қолма - қол шығарып айтылатын өлеңмен болуыда мүмкін. мұның бәрі «қиыннан қиыстыратын» кәнігі шеберлік, алғырлық пен тапқырлықты керек етеді. ерте заманнан ақ «өнер алды қызыл тіл» деп сөз қадірін қадір тұтып қазақ халқы жалпы әдеби мұраға, оның ішінде айшықты сөз өрнегі ақындар айтысына ерекше мән беріп, соны өзінін рухани өмірінін жарқын көрінісі ретінде ұрпақтан – ұрпаққа жалғастырып отырған. ақындар айтысының бәрі дерлік жұрт бас қосқан ойын – сауық, үлкен жиын, ас – тойларда өтетін болған. шаршы топта бәсеке сайысына түскен екі ақынның сөзін сарапқа салып, әділ төрелік айтушы да көпшілік, сөз мәнісін білетін көшелі би, абыройлы ақсақалдар. сол себепті екі жақ тапқырлық пен тауып айтқан уәжді де аталы сөзін ға немесе билікті көрер көзге бұрып айтуға ешбір қақы жоқ. екі жақта «сөз тапқанға қолқа жоқ», «аталы сөзге арсыз жауап қайтарады» деген ұлағатты птинципті ұстанады. айтыс – көшпелі өмір кешкен елдердің бәріне тән өнер, бірақ ол бірінде аз, енді бірінде мейлінше ол ған. бұл кездегі жазу – сызудың жоқтығынан, ауызекі дәстүрінің мейлінше кең етек алуыннан туған қажеттілік еді. айталық, өмір салты мен әдет – ғұрып, салт – санасы бізбен егіз кешегі көшпелі қырғыз, қарақалпақ алтай елдерінде де айтыс өнері болған, алайда бұл жаныр оларда дәл біздегідей жетіліп, кемелдене қоймаған. «айтыс жанрының xviii ғасырда қалыптасу ерекшелгі деген тақырыпта таңдау себебім күні бүгінге дейінтөл әдибетіміздің төрінен орын алып келе жатқан ұлы өнерге деген басты қызығушылығым себеп болды. бұл тақырыпқа қалам тартып өз көзқарасын айтып өтпеген жазушы немесе ақын кемде – кемшығар. өз жұмысымды жазу барысымда х. сүйіншәлиев, с. мұқанов, м. әуезов, е. ысмайылов, жармұқанмедов, м. ғабдуллин, а. байтұрсынов,м. мағауин,р. бердібаев, қ. жұмалиев, ғ.мүсірепов, сынды т.б. көптеген ғалымдардың еңбектері мен танысып шықтым.  жұмыстың мақсаты айтыс жанрының xviii ғасырдағы қалыптасуы кейінгі дәуірдегі айтыстың кемелдене түсуіндегі алатын орны оның түрлеріне тоқталу. жұмыстың басты міндеті айтыстың ешқашанда ұлт тарихынан өшпейтін өміршең өмір екендігін таныту. бұл тақырыпты зерттей келе айтыс өнерінің сонау ерте заманнан бері етек алып келе жатқанына көзім жетті. көне ислам дәуірі әдебиетінің кезінде –ақ ақындық өнер біртіндеп қалыптаса бастаған. сөзімді дәлелді болуы үшін сол кездегі өмір сүрген әбу насыр әл –фараби, махмуд қашқари, жүсіп ғұн, сүлеймен бақырғани сияқты аты әлемге мәшһүр ойшылдардың шығармаларымен қалыптасып өзіндік жолына түсті. әл - фараби өзінің өлең кітабында

Менің отанына мақтан тұтамын. қазақстан көпұлтты мемлекет болып табылады. ол аумағында тұрғысынан әлемде тоғызыншы орында! қазақстан - үлкен мемлекеттік, қиын табиғи жағдайларда салынды. бұл дала, шөлейт және шөл. қазақстан кеңес одағы ыдырағаннан кейін, кейбір жиырма жыл бұрын тәуелсіздігін алған. бірақ қазақстанның ұлттық мәдениеті көп ғасырлар бұрын ершігі өз өмірінің ең жүзеге асырылады қазақ көшпенділері жасау бастады. шексіз дала және жартылай шөл, қаптаған бетегелі, селеулі, жусанды tirsikom және олардың тек байлық болды. қазақ, орыс, өзбек, украиндар, ұйғырлар, татарлар және басқалары: енді біздің еліміз түрлі мәдениеттер тұрады. қазақстанның әрбір азаматы қазақ тілін білемін - қазақ халқының тілі. ол сондай-ақ, халықаралық қарым-қатынас тілі ретінде орыс тілі ресми тіл ретінде танылады. қазақстанда тегін және толып өмір сүреді. жер көп, және олар аз ұсынады бар. қазақстанда ң көпшілігі бұл біздің ортақ отанымыз екенін біле тұра, бірге өмір сүреді. таңқаларлық емес, 1 мамыр, бірге қазақстан мен христиандық пен ислам құрбан айт халқы бірлігі күніне арналған ел мемлекеттік мереке болып табылады. бірақ түсіне бермейді кім, және дін немесе азаматтығы астам жанжалдарды жасайды. біздің елімізде климаттың қазақстан халқына өте нәзік, құрғақ емес, болып саналады дегенмен пайдалы қға бай. тіпті қазақстанда атақты «ғарыш қала» ғарыш орыс зымыран басталады байқоңыр, болып табылады. қазақстан сондай-ақ, бұл бірегей мемлекеттік, әлемнің кез келген жерінен артық емес болып табылады!

Әр мемлекеттің өз ресми тілі болады.у каждого страны есть свой офицальный язык.отанымыз қазақстанның мемлекеттік тілі-қазақ тілі.у нашего родины точнее  в  казахстане госудорственный язык-казахский язык.мен қазақ тілін жақсы көремін.я  люблю казахского языка.қазақ тілі өте әдемі,әрі бай.казахский язык красивый и богатый.мен үшін қазақ тілі қымбат.для меня казахский язык  дорогой.мен қазақ тілімен мақтанамын.я  горжусь с казахским языкам.менің өз тіліме махаббатым міңгілік.моя любовь к казахским языком останется ! если есть ошибки от извеняюсь