Эссе на тему " өркениетке жеткізген нәрсе - ғылым"

ң пайда болған кезеңінен бастап алуан түрлі оқиғалар болды. ал қалай пайда болды? бұл сұрақка қазіргі кезде де нақты жауап жоқ. себебі, ойлар әр түрлі ағымдарға тармақталып кетеді. біреулер маймылдан жаралды дейді, ал енді біреулер құдай жаратты дейді. бірақ, ең бастысы, бар. ол жер бетінде басқа да тіршілік иелері сықылды өмір сүруде. ал оның ғасырлар бойы тіршілік етіп, аман қалуына не себеп болды? бұл сұраққа жауап бір - ғылым. ғылым - фактор болып есептеледі. ол пайда болғаннан-ақ болатын. өйткені, жануардан ерекше ететін зат - сана. дүниені үйренуге талпыныс жасады. соың нәтижесінде ғылым пайда болды. ғылым қазіргі кезде де тоқтап қалған жоқ. ғылым барысында, көптеген ғалымдар ғылыми еңбектер жазып, оны әрі қарай прогрессиялауда. ң баршасын әлемге әйгілі еткен де - осы ғылым. ойшыл, данышпан өзінің ойын, пікірін жан-жақтағы заттарды зерттеу арқылы ғылымды . ғылым өзінің "өмір сүруін" ешқашан тоқтатпақ.

Менің Отаным - Тәуелсіз Қазақстан. Бүгінгі көк туымыздың желбіреп тұрғаны, бейбіт өміріміз батыр ата-апаларымыздың арқасы. 1991 жылы 16 желтоқсанда ғасырлар бойы аңсаған тәуелсіздікке қол жеткіздік.Отанды сүю - әрбір қазақ азаматының міндеті. Өткенді ұмытуға болмайды. Ол - біздің тарихымыз. Отан үшін отқа түс күймейсің –деп Бауыржан Момышұлы бекерге айтпаған. Мен өскенде еліме пайдамды тигізіп, Қазақстанның өркендеуіне өз үлесімді қосқым келеді.

Елім, отаным, жерім деп жүрген ағаларымыз аман болсын!

А ң атты ауыздықтап мінуі және ер-тұрманды ойлап табуы шын мәнінде ұлы жаңалық болды. Ердің шығуы жайында Орта Азия халықтарында мынадай аңыз бар. «Бірнеше мың жыл бұрын мұсылман патшасы Жәмшид ұзаққа созылған атты жорықтан соң, артын жарақаттап алады, ауырған жерін жеңілдету үшін, атының арқасына иленген нан (қамыр, жайма) салғызып мінеді. Ауырған жері жазылып жайма нанның аттың арқасына келісті формаға келіп қатая бастағанын байқаған патша, аяғының талғанын қойдыру үшін, ат үстінен тұзақ тастап, оған аяғын салады, аяғының талғаны тоқтайды. Сонда патша жайма нанның формасындай етіп, ағаш пен былғарыдан зат жасауды бұйырады. Сөйтіп бұл нәрсені ер деп атайды» [1, 3 б.].

Еуразияның көне жылқышы тайпалары скиф, сақтардың ер-тұрмандары жұмсақ болып, атқа салатын, бір-бір айылмен тартылатын жайдақ тоқымнан көп айрымашылығы жоқ еді. Пазырық, Берел қорғандарынан табылған ер-тұрмандар тоқымнан, ердің екі қасына ұқсастырып жасалған ішіне шөп, бұғының жүнін тыққан екі көпшіктен, айыл-тартпадан, өмілдірік және құйысқаннан тұрды. Еуропалық скифтерде құйысқан да болған жоқ, оны Чертомлық құмырасының бүйіріндегі суреттен көруге болады.

Біздің заманымыздың бір мың жылдығы мен екі мың жылдығының өліарасында қастары аласа, жұқа, үлкен қапталғысы бар қатты ердің орнына ердің жаңа үлгісі пайда болды. Аттың бүйіріне бататын қалың қапталғылар жұқа ағаш қапталдарға айналды, керісінше, қастары биіктеліп қалыңдана түсті. Бұрынғы көнетүркі ерлерінде шеңберлене біткен қалың мықты қапталғыларға ердің қастары ішкі жағынан бекітілетін еді. Демек, ердің қасы қапталғыларға түсіп, қапталғылар аттың бүйірін қысып, аттың жүрісіне әсер етті. Ал жаңа ерлердің құрылысында биік қалың қастар жұқалау шағын қапталдарға сырт жағынан мызғымайтын етіп отырғызылды. Бұрын ердің қасы қапталғының ішкі жағынан байланатын еді, сөйтіп үлкен қапталғылар (лопасть) жеңіл қапталдарға (полка) айналды. Зерттеуші Д.Г.Савиновтың көрсеткеніндей осы өзгерістердің нәтиже