азақстанның ежелгі қалалары – жазба деректемелер мен археологиялық материалдар нәтижесінде анықталған байырғы қоныс орындары, қала жұрттары. 6 – 9 ғасырларда оңтүстік қазақстан мен оңтүстік-батыс жетісуда қала мәдениеті жақсы . саяси жағынан бұл аймақтар түрік әулеттеріне бағынды және реті бойынша батыс түрік, түргеш, қарлұқ қағандықтарының құрамына енді. бұл кезеңде көшіп жүретін жер аумағы шектеліп, көш жолдары қалыптасты, тұрақты қыстаулар мен жайлаулар орнығып, егіншілік пайда болды, отырықшы кедейлер тобы бөлініп, жекелеген рулық топтар отырықшылыққа көшті. мемлекеттік төрешілдік аппарат құрылып, ортақ тіл мен жазу қалыптасты, сауда және дипломаттық байланыстар . осындай жағдайда әкімшілік және қолөнер, сауда, мәдениет орталығы ретінде қалалар салына бастады. оңтүстік қазақстандағы ең ірі қала исфиджаб саналады. ол 629 ж. сюань-цзянның жылнамасында “ақ өзендегі қала” атымен алғаш аталады. кейін махмұт қашқари сайрам – ақ қаланың аты (әл-мединат әл-байда), ол исфиджаб деп, кейде сайрам деп те аталғанын жазады. сайрамнан шашқа баратын жол бойында 8 – 10 ғасырларда газгирд (қазығұрт) болған. исфиджабтың шығыс жағында шарап, будухкет, тамтаж, абараж, жувикат қ-лары мен елді мекендері орналасқан. шарапқа – төрткөл қшы, будухкетке қазатлық қалаларының жұрты сай келеді. тамтаж, абараж – керуен сарайлары іспетті. арыстың төменгі ағысында орталығы отырар қ. болған фараб (отырар) өңірі жатты. отырар аты (отырарбенд) 8 – 9 ғ-лардағы жазба деректерде аталады. оның фараб, тарбанд секілді атаулары да бар. отырардан төменірек сырдария бойындағы шауғар өңірінде сол аттас орталығы болған. шауғар қаласы(соғды тілінен аударғанда “қара тау”) түркістанның оңтүстік-шығысында 8 км жерде орналасқан шойтөбе қаласының орнында болған.
a.
түркістан қаласы
оңтүстік-батыс жетісуда қалалардың өркендеуіне, қолөнері мен егіншіліктің және құрылыс техникасының соғды ұрпақтарының елеулі әсері болды. 8 ғ-дың 2-жартысында олар шу, талас жазықтарына көптеп қоныстана бастады. соғдылық саудагерлер иран мен византияны шығыс түркістанмен жалғастыратын ұлы жібек жолының бойына сауда қоныстарын салды. осындағы тараз және суяб қалалары қазақстаннан тыс жерлерге де мәлім болды. жазба деректерге қарағанда 7 – 13 ғ-ларда осы жол бойындағы аспара, шігіқ, атын, семекина, талхиз, мерке, құлан, исфиджаб, усбаникет және басқа қалалар да маңызды рөл атқарды. бұл қалаларда ұсталық, зергерлік, былғары өңдеу, қыштан ыдыс жасау кәсібі өркендеді. тұрғындары егін шаруашылығымен айналысып, бидай, тары егіп, бақ, жүзім өсірген. 9 – 10 ғасырларда солтүстік-шығыс жетісуда да қалалар салына бастаған. іле өз. бойындағы көшпелілер қоныстарының орнына пайда болған бұл қалалар тез арада-ақ қолөнері мен сауда орталығына айналды.
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Макал мен мател" туралы ангемеле 24 берем