Написать реферат на тему "тұсау кесу жыры"

Қазақ халқының қадым замандардан бері қаймағы бұзылмай келе жатқан дәстүрлерін бүгінге ұрпаққа ұлықтау мақсатында "өмірдің тойы, көңілдің тойы – үйлену" деген тақырыппен бастаған жобамызды жалғастырамыз. бүгінгі тақырыпқа арқау болғалы отырған дәстүр – тұсаукесер. бесіктен белі шығып, еңбектенуден өткен соң, аяғын қаз-қаз баса бастайды. өз аяғымен туған жерінің топырағын басып, із түсіріп, өз көзімен алдына қарап, таң-тамаша болады. бұл кішкентай бөбектің ең алғашқы талпынысы, өзі жасаған тіршілігі. осындайда дана қазақ ң келешегіне ақ жол тілеп, « тез жүріп кетсін» деген ниетпен «тұсаукесер» тойын жасайды. халықтық түсінік бойынша, тұсауы кесілмеген сүріншек болады.тұсаукесер тойы да сүндет той секілді әрбір қазақ шаңырағында ерекше дайындықпен міндетті түрде аталып өтілетін дәстүрлі қуаныш.  алдымен тұсаукесер күні белгіленіп, арнайы қонақтар шақырылады. бұл күні кейбір ауқатты көкпар тартқызып, арты думанды тойға ұласып кетуі ғажап емес. жиналған көпшілік арасынан көбінесе жүрісі , қимылы ширақ, іске епті қасиеттерімен көзге түсетін қағылез, пысық таңдалып алынып, нәрестенің тұсаукесерін соған тапсырады. тұсау кескен ға сәбидің тұсауына байланып, арнайы «тұсау кесер» сыйлығы беріледі. әдетте қазақтар тұсауын ала жіппен, қылдан ескен шыжыммен немесе ішекпен кескен. мұның мәні мынада: қазақ сөзді естіп ұға алатын, айтқанды ептеп істейтін кезінен – осы тұсауы кесілген күннен бастап ұрлыққа, зорлыққа, жырындылыққа барма, жолама деп баулиды. біреудің ала жібін аттама, бүлінгеннен бүлдіргі алма дегенді әу бастан-ақ құлағына сіңісті етеді. аяқтағы жіптің ала болуы да, оның кесілуі де жоғарыдағыларға жолама, ондайдың жолын қолыңнан келсе кес, дүниенің азы біреудің бір құлаш жібіне ең құрығанда бұзауға бас жіп болар ма деп қызықпа, тұсауындағы жіпті кескендей ондай арам кезіксе, кесіп құртуға тырыс дегені. тұсау кесер сәті алдында жиналғандар кең дала, таза ауаға шығып, үсті түрлі тәтті дәмге толы -шағаға арналған дастарқан маңына, қызық тамашаға жиналады. дастарқан жанына қазық қағып, аяғы тұсалған арқандап қояды. тойдың негізгі жанкүйерлері – алыстан жаяу жарысқа жіберіледі, озып келгені арқанды қиып, дастарқандағы бар дәмге ие болады, оған арнайы сыйлық беріледі.  бұдан соң, «жүйрік бол! », «шауып кет! » т.б. тілектерді айта отырып, екі қолынан екі жетектеген ң тұсауын таңдалып алынған кесіп жібереді. тұсауы кесілген соң, сәбиді екі ортаға алып шығады да, тез-тез жүгіреді. осы кезде «тұсаукесер» жыры шырқалады: қаз-қаз, , қаз , қ бассаң, мәз болам. қаз-қаз, , қаз . тақымыңды жаз . күрмеуіңді шешейін, тұсауыңды кесейін, қңа қарайық, басқаныңды санайық, қаз-қаз, , жүре ғ ңды түре ғой. тай-құлын боп шаба ғой, озып бәйге ала ғой. қаз баса ғой, қарағым, құтты болсын қң! өмірге аяқ баса бер, асулардан аса бер. жүгіре қойшы, құлыным, желбіресін тұлымың. елгезек бол, ерінбе, ілгері бас, шегінбе.  міне, осыдан бастап шынашақтай қазақтың өмір жолының алғашқы ізі жер бетін шимақтайды, қиындығы мен қызығы мол жаңа өмірі басталады. «тұсаукесер» – ң осы өмір сапарының сәтті болуы үшін ақ ниетпен жасаған ырымы, құдайға деген құлшылығы.

Байкону́р (мен каз. байқоңыр - жасаулы жазық), "байқоңыр" космодромы - бірінші және ең ірі[1] арада әлемде космодром, қазақстанның аумағында пейілді, қызылорданың облысында қазалы қаласының және жосалының кентінің арасында, вблизи кенттің төретам. ауданды километрлерді²6717 қарызға алады. байқоңыр қаласы және космодром байқоңырды бір тәрбиеле- ресеймен бас қазақстанның кезге 2050 жылға дейін жалдаған "байқоңыр" кешені[2]. космодромның қанаушылығы около 5 миллиард рубльті жылда ("байқоңыр" кешенінің жалының құны 115 миллионды доллар - около 7,4 миллиард рубль жылда келеді; тағы около 1,5 миллиард рубльті жылда ресей космодромның нысанының сүйеуіне деген жұмсайды) тұрады, бұл 4,2 % роскосмоса ортақ бюджетінен 2012 жылға келеді[3]. басқа ана, ресейдің федералды бюджетінен байқоңырдың қаласының бюджетіне жыл сайын өтеусіз түсім арада өлшемде 1,16 миллиард рубль (ша күй бас 2012 жылды) жүзеге асады[4]. арада ортақ күрделілікте космодром және қала ресейдің бюджетінің в 6,16 миллиард рубль жылда алалайды. ша күй бас 2012 жылды

байкону́р  (с  каз.  байқоңыр  — богатая долина), космодром «байконур»  — первый и крупнейший[1]  в мире  космодром, расположен на территории  казахстана, в  кызылординской областимежду городом  казалинск  и посёлком  джусалы, вблизи посёлкаторетам. занимает площадь 6717 км².

город байконур  и космодром байконур вместе образуют комплекс «байконур», арендованный  россией  у  казахстана  на период до 2050 года[2]. эксплуатация космодрома стоит около 5  млрд рублей в год (стоимость аренды комплекса «байконур» составляет 115  млн долларов  — около 7,4  млрд рублей в год; ещё около 1,5  млрд рублей в год россия тратит на поддержание объектов космодрома), что составляет 4,2  % от общего бюджета роскосмоса на 2012 год[3]. кроме того, из федерального бюджета россии в бюджет города байконура ежегодно осуществляется безвозмездное поступление в размере 1,16  млрд рублей (по состоянию на 2012 год)[4]. в общей сложности космодром и город обходятся бюджету россии в 6,16  млрд рублей в год.

по состоянию на 2012 год байконур сохраняет лидирующее место в мире по числу пусков: отсюда за год была запущена 21 ракета-носитель (второе место занимает космодром мыс канаверал (сша) с 10 пусками за год)[5].

рассматривалось несколько вариантов возможной дислокации полигона:   марийская асср,  дагестан  (западное побережье  каспийского моря),  астраханская область  (вблизи города  ) и  кзыл-ординская область. имелся ещё один важный фактор: первые модификации ракеты  р-7  были оснащены системой . для её функционирования необходимо было иметь три наземных пункта подачи радиокоманд: два симметричных по обе стороны от места старта на расстоянии 150—250  км, третий  — отстоящий от старта по трассе полёта на 300—500  км. этот фактор в конечном счёте и стал решающим: была выбрана  кзыл-ординская область, поскольку в марийском варианте пункты оказались бы в непроходимых лесах и болотах, в дагестанском  — в труднодоступной горной местности, в астраханском  — один из пунктов пришлось бы размещать на акваториикаспийского моря.

таким образом, для полигона была выбрана  пустыня  в  казахстане  к востоку от  аральского моря, вблизи одной из крупнейших рек  средней азии  сырдарьи  и железной дороги  москва—ташкент[7]. также преимуществами места как полигона для запусков послужили более трёхсот солнечных дней в году и относительная близость к  экватору.

12 февраля 1955 года  цк кпсс  и  совет министров   совместным постановлением №  292—181сс утвердили создание научно-исследовательского испытательного полигона №  5 министерства обороны (ниип №  5 мо ), предназначенного для испытаний  ракетной техники.

для дислокации  полигона  был отведён значительный участок пустыни (здесь в 1954 году работала рекогносцировочная группа  топографов  и  геологов) посередине между двумя райцентрами кзыл-ординской области казахстана  —  казалинском  и  джусалы, около разъезда  тюратам  железной дороги  москва  —  ташкент. район формирования полигона в первой половине 1955 года имел условное наименование «тайга».

руководителем строительства был назначен строитель генерал-майор  г.  м.  шубников. первый отряд военных строителей прибыл на станцию  тюра-там  12 января  1955 года.

строительные работы на полигоне были начаты во второй половине зимы 1955 года. поначалу военные строители жили в  палатках, весной появились первые  землянки  на берегу сырдарьи, а 5 мая 1955 года было заложено первое капитальное (деревянное) здание жилого городка. в тот же день  5 мая  1957 года  специальная комиссия приняла первый  стартовый комплекс  полигона, а 6 мая первую  ракету  р-7 уже установили на этом комплексе.

официальным днём рождения  космодрома  считается  2 июня  1955  года, когда директивой  генштаба  была утверждена штатная структура пятого научно-исследовательского испытательного полигона и создан штаб полигона  — войсковая часть 11284. к началу испытаний и запусков на полигоне находились 527 инженеров и 237 техников, общая численность военнослужащих  — 3600 человек.

1лицо ед. числа менің сыныбым2 лицо ед. числа сенің сыныбыңформа вежливости ед. числа сіздің сыныбыңыз3 лицо ед. числа оның сыныбы1 лицо мн. числа біздің сыныбымыз2 лицо мн. числа сіздің сыныбыңызформа вежливости мн. числа сіздердің сыныптарыңыз3 лицо мн. олардың сыныбы 1 лицо ед. числа менің әкем2 лицо ед. числа сенің әкеңформа вежливости ед. числа сіздің әкеіңіз3 лицо ед. числа оның әкесі1 лицо мн. числа біздің әкеміз2 лицо мн. числа сіздің әкеңізформа вежливости мн. числа сіздердің әкелеріңіз3 лицо мн. олардың әкелері