Жай сөйлем түрлері жақты сөйлем жақсыз сөйлем жалаң сөйлем жайылма сөйлем үлкендерге құрмет көрсету керек қар жауды өзеннен қ аулаймыз біз мақтан тұтамыз жеті жұрттың тілін біл оқыған озады ұрлық түбі-қорлық менің бұл сөзге қосылғым келмеді бейбарыс өмір бойы қыпшақ тілінде сөйлеген маған сабақтан қалуға болмайды

ОбъясненЖер астына саяхат.

Менің арманым достарыммен жер астын зерттеу еді.Біз жерге материя арқылы өтетін таңғажайып аппаратта экспедицияға шығамыз деп қиялдайтынмын.Қиялым ертегі сияқты.Себебі сиқыршылар қабырғаларынан ештеңе де өтпейтін аса қуатты көлік жасап берді.Мүмкін,мұндай көлік түрлері болашақта пайда болатын шығар.

Біздің саяхатта алдымен қатты жердің беткі қабаты арқылы өттік.Біздің көлік үшін бұл жарты сағат алды. Біз жалпы шамамен 12 км өттік,өйткені кез-келген көлікке,тіпті,аса жоғары жылдамдық пен қуат болса да жер қыртысы арқылы өту қиын.

Содан кейін Жер мантиясына келдік.Мұнда кеме бортының сыртында барлығы ыстық болды-өйткені мантия 500-ден 4000 градусқа дейін қызады ғой!Егер біздің кеме аса мықты материалдан жасалмаған болса, біз әлдеқашан жанып кетер едік.

Жер ядросымен шекарада біз тоқтадық. Одан әрі ештеңе зерттеуге болмайды, өйткені біздің алдымызда жалын,қызған тау жыныстары мен газдың массасы алты мың градус температурамен тұрды.

Ия, осылайша мен бізге кейбір тұстары беймәлім жер астына саяхат жасап қайттым.ие:

Тоқтарбайұлы Қобыланды (XV ғ.) – аты аңызға айналған халық батыры. Шыққан тегі – Қыпшақ, оның ішінде Қара Қыпшақ. Халық жадында сақталған әңгімелерде, халық шежірелерінде оны көбіне «Қара Қыпшақ Қобыланды» деп атайды.

Шежіре деректеріне қарағанда, Қара Қыпшақ Қобыланды Жошы ханның Шайбан деген баласының тұқымы Әбілхайыр ханның тұсында (XV ғасыр) өмір сүрген, ханның белгілі қолбасшыларының бірі болған адам. Қазақ хандығының бөлінуіне де осы Қобыланды батыр себеп болған деседі. Бұл жөнінде Шәкәрім шежіресінде: «Біздің осындағы арғындардың атасы Дайырқожа Әбілхайыр ханның сүйікті қазысы екен. Билікті әділ айтқандықтан Ақжол би атаныпты. Және Қара Қыпшақ Қобыланды да ханның сүйікті адамы екен. Екеуі іштей жауласып жүргенде, бір күні Қобыланды Дайырқожаны далада өлтіріп кетіпті. Мұны әз-Жәнібек хан біліп, Қобыландыны шариғат бойынша қысас қылып өлтіруге сұрапты. Әбілхайыр берейін десе, көп қыпшақ бұзылатын болған соң, бере алмай, үш кісінің құнын ал деген соң, бұған Жәнібек өкпелеп, бөлініп кетеді» деген дерек беріледі. Бұл оқиғаның тарихи шындық екенін Дайырқожаның әкесі Қотан жыраудың өлген баласының денесін айналып, қайғырып, қан жұтып жүріп айтқан:

"Қара Қыпшақ Қобыландыда нең бар еді, құлыным?

Сексен асып таянғанда тоқсанға,

Тұра алмастай үзілді ме, жұлыным, —”

деп басталатын толғауы да дәлелдей түседі. Қобыланды батыр жайында екінші бір дерек көзі — қазақ халқының қаһармандық жырларының бірі — "Қобыланды батыр" жыры. Бұл мазмұны жағынан да, басқа батырлық жырларға қарағанда шоқтығы биік тұрған халықтық шығарма, ерлік эпопеясы. Бұл жырдың оқиғаларына қарағанда, Қобыландының ерлік жолы қазақ елінің сол кездегі сыртқы жауы — қызылбастар (парсылар) мен олардың шапқыншылық жасаған ханы Қазанға қарсы күресінен басталады. Оның бұдан кейінгі шайқасқан батырларының атына қарап, олардың атақты Едіге батырдың тұқымдары екенін аңғаруға болады. Қобыланды батырдың Орақ батырмен дос болып, Алшағырмен жауығуы — Қазақ хандығының өзара іштей екіге бөлінген Ноғай ордасының бірін қолдап, екіншісімен соғысып жатқан тарихи кезеңін алға тартады. Мұның бәрі Қара Қыпшақ Қобыланды батырдың аңыздық негізде қиялдан туған кейіпкер емес, өмірде болған, ерлік істерімен еліне танылып, құрметіне бөленген хас батырларының бірі болғанын дәлелдейді. Және де қазақ халқының қалыптасуына үлкен үлесін қосты.[1][2]

Тоқтарбайұлы Қобыланды (XV ғ.) – аты аңызға айналған халық батыры. Шыққан тегі – Қыпшақ, оның ішінде Қара Қыпшақ. Халық жадында сақталған әңгімелерде, халық шежірелерінде оны көбіне «Қара Қыпшақ Қобыланды» деп атайды.