Жас ұрпақ үшін абай мұрасының өнегелік тәрбиесі.шығарма

Байдың басқа алымдылығын аңғарған құнанбай оны елге шақырып алып, өз жанына ертіп, әкімшілдік - билік жұмыстарына араластырмақ болады. сөйтіп 13 жастағы абай ел ісіне араласады. абай әке қасында болған жылдарда атқамінер би - болыстардың қулық - сұмдықтарын, қазақ даласына ыдырай бастаған феодрулық қатынастардың кереғар қайшылықтары кіріптар еткен әлеуметтік теңсіздіктің зардаптарын, аштық пен жалаңаштықты, патриапхалдық, кертартпа салт - сана, әдет - ғұрып зандарының залалдарынын айқын түсінді. патша үкіметінің отаршылық саясаты мен парақор орыс әкімдерінің жергілікті би - болыстардың арамза әрекеттерін айнытпай танып, көкірегінде жиркеніш сезімі оянып, соларға қарсы күресуге бел буды, “ елге пайдалы, ілігі бар, әділ басшы болсам ғана жақсы боламын” деген тұжырымға бекіді. осы мақсатпен болыс сайлауына түсіп, жеңіп шығады да, 1876 - 1978 ж. қоңыр - көкше еліне болыс боладі. бұл жылдары абай өз қолындағы билікті пайдаланып, әділдік таразасын тең ұстауға күш салды. әлсізге зорлық көрсеткендерді, ұрлық жасағандарды қатты жазаға тартып, халық қамқорына айналды. оның ел басқарудағы бұл бағыты халықты қалауынша езіп - жаншып жүрген шонжарлар тарапынан қатты қарсылыққа ұшырады, үстінен оязға жалган арыз айтушылар көбейді. соның бірі үзікбай бөрібаевтың “таймақкөл деген жерімді тартып алды ” деген жалған арызы бойынша көтерілген іс 10 жыл сүргінге созылып, ақыры е. п. михаэлистің көмегімен аяқсыз қалды. п. в. маковецкий бұл істі 1884 ж. 27 тамызда жалған жала деп тауып, қысқартып тастады. ақын үстінен жазылған “абай барымта алды, ауыл шайып әйел қорлады” деген бір топ шонжар дұшпандарының арызы да нәтіжесіз қалды.

ответ:

қояндар (лат. leporidae) – сүтқоректілердің бір тұқымдасы, 8 туысқа бөлінетін 50 түрі бар.

бұлардың ішінде тез жүгіруге, ін қазуға, жүзуге, ағашқа өрмелеуге бейімделген түрлері кездеседі. салмағы 0,1 – 4,5 кг, дене тұрқы 12 – 75 см, мадагаскар аралы, оңтүстік американың оңтүстік аймағы, антарктидадан басқа барлық жерде таралған. шөп, ағаш қабығын, бүршігін, бұтағын жейді. жылына 4 рет 2 – 8 (кейде 15) көжек туады. тұрақты іні болмайды, көжегі жүндес, бірден жүріп кететіндей жетіліп туылады, бірнеше күннен кейін өзі қоректенеді. үй қояны ғана ін қазады, топ-топ болып тіршілік етеді. көжегі көзі ашылмай, өте дәрменсіз, қызылшақа болып туылады. кәсіптік маңызы бар, әуестік үшін де ауланады. қоянның кейбір түрлері жайылымға, жеміс бағына, жас орманға үлкен зақым келтіреді. кейбіреулері індет таратады. қазақстанда кездесетін 3 түрі (ақ қоян, құм қоян, ор қоян) бар. ақ қоян, негізінен, қалың қар түсетін қостанай, солтүстік қазақстан, павлодар және ақмола облыстарындағы орманды далаларда, қарағанды, шығыс қазақстан облыстарындағы таулы аймақтарда көптеп, ал батыс қазақстан, ақтөбе, алматы облыстарында сирек кездеседі.

объяснение:

ответ:

ар намыс туралы мақал мәтелдер:

1. опасызда ұят жоқ, ұятсызда опа жоқ. (ә. науаи)

2. маңайлама ар-ұяттан безгенге,

мыңдап алғыс инабатты сезгенге. (ж. ғұни)

3. пәле-жала жолын ұят кеседі,

ұятсыздық-ердің емсіз кеселі.

ашық мінез, пәктік, ұят серік боп,

жарасады қуанышқа көрік боп.

адал ар мен ақ көңіл де еленер-

екі жалған бақытына бөленер. (ж. ғұни)

4. ұят-жаман ойдың жүгені. (ж. ғұни)

5. көп сөзден ұял-тек отыр. (ш. сүлеймен)

6. ұятсыз иттен де жаман. (с.сарайи)

7. өлімнен ұят күшті. («орхон жазу ескерткіші»)

8. арсыз-ң қоры. (ж. ғұни)

9. бар бәледен ұят сақтайды.

барлық жақсы істің байламы да ұятта. (ж. ғұни)

10. бұл жалғанды бұзатын-арсыз . (ж. ғұни)

11. ұяты бармен-ұрыс, ұятсызбен-ұстаспа. (м. қашқари)

12. ақылың болса, арыңды сақта,

ар, ұят керек әр уақытта.

13. ар жазасы бар жазадан ауыр.

14. арсыз болса, қыз жаман,

ақылсыз болса, ұл жаман.

15. арын сатып ер болмас,

ажарын сатып сері оңбас.

16. мал сақтама, ар сақта.

17. малыңа сүйенбе, арыңа сүйен.

18. жарлы болсаң да, арлы бол.

19. арыңды жеме, барыңды же.

20. әрлі болғанша, арлы бол.

21. жақсы - арына құл,

жаман - малына құл.

22.тәнім - жаным садағасы,

жаным - арым садағасы.

малым - жаным садағасы,

жаным - арым садағасы.

23. бар малын жейді,

ұятсыз арын жейді.

24. жақсы аттың жалын сақтағанша,

жақсы жігіттің арын сақта.

25. ұйқы арсыз,

күлкі арсыз,

тамақ арсыз.

26. арлы арына қараса,

арсыз «жеңдім» дейді.

27. атың жаман болса, қарың кетер,

ң жаман болса, арың кетер.

28. малсыз болсаң да, арсыз болма.

29. ары таза нар жүгін көтереді.

30. абырой - ар еңбегі.

31. ердің құны - жүз жылқы,

ары - мың жылқы.

32. жаманның жаны қымбат,

жақсының ары қымбат.

33. нарым қымбат,

нарымнан арым қымбат.

34. арамзада ар болмайды,

талғамсызда сән болмайды.

35. қызғаншақтың іші тар,

болмас онда ұят-ар.

36. нәпсі арды айыртқызбайды.

37. қанша тұлпар десе де,

мініп болмас жалсызды.

қанша білгіш десе де,

халық сүймес арсызды.

38. болам десең,

арыңды ақшаға сатпа.

39. арсыз - ң қоры.

40. арыстанға темір шынжыр ар.

41. беттің арын белбеуге түйме.

42. жігітке жар қымбат,

намыс пен ар қымбат.

43. арсыздың сөзінде тұрақ жоқ.

көзі бар да, құлақ жоқ.

44. неғұрлым арлы болсаң,

соғұрлым сопы боларсың.

45. намысы бар жігіттің,

нар күшіндей күші бар.

намысы жоқ жігіттің намыспен не ісі бар?

46. намысы бар жігіттің нар күші бар,

намысы жоқ жігіттің қай күші бар?

47. ел намысы - ер намысы.

48. ер жігіт - елінің ұлы, намысының құлы.

49. бөріктінің намысы бір.

50. ерді намыс өлтіреді,

қоянды қамыс өлтіреді.

объяснение: