Сочинение на казахском языке на тему ! 15-20

Alǵashqy aqparat kózderi, ıaǵnı kitaptar qoǵam damýyndaǵy alǵashqy soqqylardyń biri boldy. Shejireler men kitaptar arqyly aqparat alatyn adamdar damydy. Olardyń este saqtaý qabileti men oılaýy tez damydy. Bizdiń ata-babalarymyz úlken mátinderdi este saqtap, olardy ómir boıy este saqtaı aldy. Kitaptardyń arqasynda adamdar keńirek oılana bastady. Bizdiń álemde jasalǵannyń bári-ata-babalarymyzdyń jumystarynyń nátıjesi. Buryn adamdar jańa nárse jasaý, eksperımentter men eksperımentter jasaý arqyly erekshe dep oılaǵandyqtan, biz bir ret basý arqyly bizdi qyzyqtyratyn taqyryp boıynsha kez-kelgen aqparatty bile alamyz. Óıtkeni, kompúterler, telefondar jáne tutastaı alǵanda Aqparattyq júıeler men tehnologıalar-bul aqparatty izdeýdi jeńildetetin kóptegen áreketter.

1980 jyldardyń ortasynan bastap aqparattyq tehnologıalardy qoldaný qol jetimdi bola bastady. Birinshi bolyp derbes kompúterdi qoldanǵan kompanıalar boldy, sodan keıin taratý mamandar arasynda boldy, bul

Қалау рай

Етістіктің қалау райы іс иесінің қимылды, іс-әрекетті қалауын, соған ынтасын, ниетін білдіреді де, белгілі жолдармен жасалады. Мысалы: Менің оқығым келеді. Ол үйіне жетсе игі еді. Не де болса шынын айтқайсың. Берілген мысалдардағы оқығым келеді, жетсе игі еді, айтқайсың деген етістіктер іс иесінің (мен) оқу іс-әрекетін, (ол) үйіне жету кимылын, (сен) айту іс-әрекетін қалау мәнін, соған ынтасын білдіріп тұр.

Қалау рай мынадай жолдармен жасалады.

1. Етістіктің негізгі және туынды түбіріне немесе етіс және болымсыз етістік тұлғасына -ғы, -гі, -қы, -кі жұрнағы жалғанып, оған тәуелдік жалғауы үстеледі де, кел көмекші етістігімен тіркеледі. Кел көмекші етістігіне есімше, көсемше жұрнақтары жалғанып, әр түрлі шақ мәнінде III жақта қолданыла береді. Мысалы: (менің) бар-ғы-м кел-ді, (-еді, -іпті, -ген, -ер), (сенің) бар-ғы-ң кел-еді, (-ді, -пті, -ген, -ер), (сіздің) бар-ғы-ңыз кел-ер, (-ді, -іпті, -ген, -ер), (оның) бар-ғы-сы кел-іпті (-ді, -ген, -еді, -ер) (біздің) кет-кі-міз кел-ген (-ді, -еді, -ер, -іпті), (сендердің) кет-кі-лерің кел-ді. Демек, калау райдың бұл түрі тәуелдік жалғауы жалғанып жіктеледі.

2. Шартты рай тұлғасына (-са, -се) игі еді сөздерінің жіктеліп келген түрімен тіркеседі. Мысалы: (мен) алсам игі еді, (сен) алсаң игі еді, (сіз) алсаңыз игі еді, (ол) алса игі еді.

3. Етістіктің негізгі және туынды түбіріне, етіс және болымсыз етістік тұлғаларына -ғай, -гей, -қай, -кей жұрнағы жалғанып, жіктеліп келіп жасалады. Мысалы: (мен) бар-ғай-мын, (сен) бар-ғай-сың, (сіз) бар-ғай-сыз, (ол) бар-ғай. Кейде -ғай, -гей, -қай, -кей тұлғалы етістік жіктеліп келген еді көмекші етістігімен тіркесіп келіп те қалау рай жасалады. Мысалы: (мен) бар-ғай едім, (сен) барғай едің, (сіз) барғай едіңіз, (ол) барғай еді.

Қалау райдың бұл жасалу жолы сирек кездеседі.

Қалау райдың жіктелу үлгісі.