Написать эти два текста короче: 1)тоғызқұмалақ ойынының негізгі ережелері: тоғызқұмалақ ойыны арнайы тақтада екі арасында ойналады. ойын тақтасы 2 қазан, 18 отау, 162 құмалақтан тұрады. ойын басында әр ойыншыға бір қазан, тоғыз отауға тоғыз-тоғыздан салынған 81 құмалақ тиесілі. алғашқы жүріс жасаған ойыншыны бастаушы, екінші жүріс жасаған ойыншыны қостаушы деп атайды. жүріс жасау үшін өз жағыңыздағы отаулардың бірінен сегізін алып, біреуін орнында қалдырып, қалған құмалақтарды қолға алып, солдан оңға қарай бір-бірлеп таратамыз. тарату сәтінде құмалақтар өз отауларымыздан асып кететін болса, қарсыластың отауына таратамыз. егер соңғы құмалақ қарсыластың тақ санды құмалағы бар отауына түсіп, ондағы құмалақтарды жұп қылса (2, 4, 6, 10, 12), сол отаудағы құмалақтар ұтып алынып, өз қазанымызға салынады. егер соңғы құмалақ қарсыластың жұп санды құмалағы бар отауына түсіп (3 құмалақтан басқа), тақ қылса немесе өз отауымызға түссе, құмалақ ұтып алынбайды. отаудағы жалғыз құмалақ көрші отауға жүргенде, орны бос қалады. жүріс жасаған кезде отауларға құмалақ салмай немесе екі-үш құмалақ бөліп алып жүруге болмайды. 2)атсырау ережесі: ойын аяқталуға жақындаған сайын әр ойыншының отауларындағы құмалақ кеми бастайды. әр құмалақ ұтып алынған сайын немесе тұздыққа түскен сайын қарсыластардың жүріс мөлшері азая береді. сондықтан ойын соңында қарсыластардың бірі өз отауларында жүріс жасай алмай қалатын жағдай да кездеседі. ойыншылардың бірінің отауларындағы құмалақты бірінші тауысып алып, жүріссіз қалуы «атсырау» деп аталады. мәселен, қостаушы атсырауға ұшыраса, бұл жағдайда бастаушы қосымша бір жүріс жасап, барлық құмалақтарды өз қазанына салып алады. сөйтіп, бастаушы жеңімпаз атанады. • егер ойыншы ойын барысында 82 құмалақ жинаса, ойын бірден тоқтатылып, сол ойыншы жеңімпаз болып танылады.

Маңыздыларын ғана жаз

Көп ұзамай жаз өтетін болады, мектептегі сабақтар аяқталады. ақыр соңында, сабақтарды өткізбеу, ұйықтау және тынығу мүмкін болады. бұл жазғы демалыстарды асыға күтемін. мен мұғалімімді, сыныптастарды жақсы көремін және оларды көруге әрдайым қуаныштымын. бірақ оқу жылының сегіз айының ішінде мен күнделікті үй тапсырмаларын орындаудан шаршадым. мен жағдайды өзгерткім келеді, ауылға барамын, жағажайда күн суға кетемін. мен теңізді қалай жақсы көремін! жазғы ыстықта салқын суда жүзуден гөрі жағымды ештеңе жоқ. жазғы күндер тез арада өтіп, барлық отбасымыз теңізге шығады. перевод: совсем скоро придёт лето, и занятия в школах закончатся. наконец-то можно будет не делать уроки, выспаться и вдоволь отдохнуть. именно ради этого я с нетерпением жду летние каникулы. я люблю свою учительницу, одноклассников и всегда рад их видеть. но за восемь с лишним месяцев учебного года устал от необходимости каждый день готовить . хочется сменить обстановку, съездить в деревню, позагорать на пляже. а как я люблю море! нет ничего приятнее, чем в летний зной искупаться в прохладной воде. я так хочу, чтобы поскорее наступили летние дни и мы всей семьёй выбрались на море.

Қасқыр  — жыртқыш аң.басқа атаулары да белгілі:   бөрі,  бері.еркек қасқыр шамамен 50 килограмм болады, ал ұрғашысы 45 кг болады. тұрғылықты жері жердің солтүстік жарты шеңберінде өмір сүреді.қасиеттеріқасқырдың өзге хайуандардан дара, олардың ешқайсысына ұқсамайтын қасиеттері көп. оның бойындағы осындай ерекшеліктерге негізделіп айтылатын аңыздар да жетерлік. солардың бірі түркілердің түпнегізін көкбөрімен байланыстыруы. қасқырлардың ішіндегі көк аспан түстес келетіндері мен ақ қасқырлар аса киелі хайуан болып есептеледі. олардың ға көрінуі де сирек. мұндай көкбөрілермен кезіккен да  «тегін емес, киелі қасиеттерге ие кісі»  болып табылады.aңызежелгі  қытай  мынадай бір аңыз бар: кезекті бір шайқаста  ғұндардың  бір бөлігі қатты жеңіліс табады. қарсыластары сол жердегі бүкіл ғұн атаулыны қырып-жойып, атып-шауып тастайды. ең аяғында жалғыз ер ғана қалады. «ит қорлықпен өлсін» деген мақсатта дұшпандары оның аяқ-қолын шауып кетеді. елсізде қалған бір қасқыр тауып алады да өз сүтімен асырайды. аяғы баспайтын биік бір таудың ішіндегі үңгірде өсіп, ер жетеді. осы қасқыр жүкті болып, он ұл тауыпты.  түркі халықтары  осы он ұлдан тараған.тағы бір аңыз:   «айдай сұлу бір ару бөлмесінде ұйықтап жатқанда, оған бір көкбөрі келіп, қосылады. күн сәулесі кейпінде келген көкбөріден қыз жүкті болады. түркілердің түпнегізі осы қыздан тараған»…сипатықасқыр — қайсар, аса сақ хайуан. қайсарлығы — оның кез келген айқаста жеңіске жеткенше не жеңіліп, демі үзілгенше шайқасуынан көрінеді. ал аса сақ, аса қулығы әр түрлі әрекеттеріне байланысты айтылған. бірде бір сұр қасқыр ауыл-үйдің арасына кіріп кетеді. қиқулап қуа жөнелген топ алдында ғана келе жатқан қасқырдан демде көз жазады да қалады. ары іздейді, бері іздейді, жоқ. кейін артынан анықтап білсе, арлан қасқыр ауыл арасында тұрған электр желісінің бағанасын құшақтап, тікесінентік тұра қалған екен. сұр бағана мен сұр қасқыр ешкімнің назарына да ілікпепті. қасқырдың ақылдығына танданысқан топ, бастарын шайқаса тарқасыпты.қазір қасқыр аса азулы, жыртқыш ретінде суреттеледі. әлі де солай. бұғауға көнбейтін тұз тағысының аса жыртқыштығын дәріптеудің ең көрнекті үлгісі — «көксерек»  фильмі. мұнда қасқырдың үстемдігіне еш көнбейтіндігінің ең нанымды дәлелі көксеректің жарып кетуінен айқын көрініс табады. бұл — қасқырдың мейіріммен ұстауға да көнбейтіндігінің дәлелі.қасқыр — дала тағысы. киелі саналатын көкбөрі тұқымына қатысты тағы бір дерек, ол — оның отбасына беріктігі. қасқыр бір ғана отбасына ие және ол — бөлтірік тәрбиесін толықтай өз мойнына алған хайуан. ауыздандыру, бөлтірігін көкжалға айналдыру, бәрі-бәрі — осы ата қасқырдың құзырындағы міндет. өзге хайуандарда жоқ осы қасиеттер киелі жаратылыс иесін әр кез даралап тұрады.дереккөздер