М.мақатаев туралы әңгімелеу. бір өлеңін жатқа айт.

Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев - Шынайы поэзия өкілі, ғажайып ақындардың бірі Мұқағали Мақатаев қазіргі Алматы облысы, Райымбек ауданындағы Қарасаз аулында 1931 жылы 9 ақпанда дүниеге келді. Балалық шағы соғыспен тұспа-тұс келген Мұқағали өлеңді он-он бір жасынан жаза бастайды. Алғашқы өлеңдері аудандық газетте жарық көрген Мұқағали шығармалары 1960-1970 жылдары үздіксіз басылады, бұл жылдарды ақынның қазақ поэзиясының биік шыңына көтерілген уақыты деп санауға болады. Ауыл орта мектебін 1948 жылы бітіріп, өз ауылында комсомол, кеңес қызметтерінде болған. Кейін аудандық газетте әдеби қызметкер, Қазақ радиосында диктор болған, «Қазақ әдебиеті» газетінде, «Жұлдыз» журналында поэзия бөлімін басқарған. Қазақстан Жазушылар одағында поэзия секциясында әдеби кеңесші қызметін атқарған. Тырнақ алды туындылары Нарынқол аудандық «Советтік шекара» (қазіргі «Хан тәңірісі») газетінде 1948 жылдары жариялана бастаған. 1954 жылы бір топ өлеңі «Әдебиет және искусство» (қазіргі «Жұлдыз») журналында, одан кейін бір шоғыр жыры Ә.Тәжібаевтың сәт сапар тілеген сөзімен «Қазақ әдебиетінде» жарияланған. Аз ғұмыры ішінде бірнеше лирикалық жыр жинағы мен дастандарын ұсынған. Жыр аудармасы саласында Шекспирдің сонеттерін, Дантенің «Құдіретті комедиясын» қазақшалады. Ақынның «Саржайлау», «Сөнбейді, әже, шырағын», «Кел, еркем, Алатауыңа» өлеңдеріне сазгер Н.Тілендиев ән шығарған. Ақын тұрмыс тауқыметін тарта жүріп, әпербақан сынға ұшырағанда да "Ақынның ақындығы атақта емес, арда ғана" деген байламды берік ұстап, шен-шекпенге де, лауазым-атаққа да қызықпаған. М.Мақатаев қаламынан "Қарлығашым, келдің бе?", "Дариға жүрек", "Аққулар ұйықтағанда", "Шуағым менің", "Өмір-дастан" т.б. жыр жинақтары туған. Қырық бес жасында қайтыс болған соң, Мұқағалидың екінші өмірі - өлмес ғұмыры басталды. Ақынның артында қалған мол мұрасы: "Соғады жүрек", "Шолпан", "Жырлайды жүрек", "Өмір-өзен" т.б. жыр кітаптары, "Қош, махаббат!" атты прозалық кітабы оқырманның қолдан-қолға түспей, іздеп жүріп оқитын шығармаларына айналды. Өмірді сүюдің ғажайып үлгісін көрсеткен ақын Мұқағали "Жан азасы" (реквием) поэмасында өмір туралы гимн туғызды. "Аққулар ұйықтағанда" поэмасында ел наным-сенімін қастерлеу, сұлулық үндестігін жыр етсе, "Райымбек, Райымбек!" дастанында ел тарихын, ел басына қатер төнгенде қолына ту алып, жауына қарсы аттанған Райымбек Хангелдіұлының ерлігін суреттейді. М.Мақатаев поэзиясы жұмыр жердің барлық мәселесіне араласқан, кең, ауқымды тақырыпты қамтиды. Оның туған жер, адамдар тағдыры, өмір мен өлім, ана мен бала, ақын мен ақындық, соғыс тауқыметі т.б. тақырыптағы лирикасы қайталанбас ұлттық сипатта, ұлттық зермен кестеленген. 

Музаға.
Мұқағали Мақатаев.
Отырғанын қарашы күйім келмей,
Қайда кеттің?
О, Муза! Құйын желдей.
Аузымды ашсам өкпемнен жел үреді,
Қаңыраған иесіз диірмендей.
Мұздатады жанымды бұйым көрмей.
Жел үреді желпініп, көрік-кеудем,
Күйім келмей отырмын неліктен мен?!
О, Муза!
Қайдасың сен желік берген?
Жалын мен отқа ғана ерік берген
Серігім, қайдасың сен сеніп келген?
Дәптер жатыр парағы аударылмай,
Аударылмай шынымен қалғаны ма-ай!
Ойлар жатыр еңсемді бір көтертпей,
Тонна-тонна қорғасын салмағындай.
О, Муза!
Әуреге салғаның-ай!
Күтемін сенен үміт, сенен жігер,
Қисаң маған, биік пен тереңді бер!
О, Муза!
Маған алыс сөреңді бер!
Ғайыптан кел де, мені демеп жібер.

Ана тілім – дана тілім.

Ана тілі - әрбір адамның бойына анасының

ақ сүтімен дарыған тілі. Менің ана тілім -

қазақ тілі.

Қазақ тілі - Қазақстан Республикасының

мемлекеттік тілі, қазақ халқының ана тілі,

шексіз бай, шұрайлы, тегеуріні мықты,

көркем, дана, сұлу, рухани бай, Абай

әрлеген, Жамбыл жырлаған, Мәңгілік елдің

Мәңгілік тілі!

Қазақ тілі әлемдегі тілдердің ішіндегі ең

бай, келбетті тілдердің бірі. Қазақ тілі қазақ

халқының ана тілі. Ана тілінің қадір-қасиетін

біле білген халқымыз оны ұлттың рухына,

қазына байлығына балайды. Себебі не?

Себебі, тіл халықтың жаны, сәні, тұтастай

кескін-келбеті, ұлттық болмысы. Адамды

мұратқа жеткізетін ана тілі мен ата дәстүрі.

Біздің осындай халықтық қасиетті мұрамыз,

ана тіліміз қазақ тілі.

Тіл қай ұлтта, қай елде болсада қастерлі,

құдыретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен

бірге еніп, қалыптасады. Тіл байлығы

әрбір елдің ұлттық мақтанышы. Ол атадан

балаға мирас болып қалып отыратын

баға жетпес мұра. Демек, әр адам ана

тілін көзінің қарашығындай қорғап, оның

орынсыз шұбарлануының қарсы тұруы тиіс.Себебі, ана сүтімен дарыған тіл - ең басты

байлығымыз.

Тіл халықпен бірге өмір сүріп дамиды, әр

ұлттың тілі оның бақыты мен тірегі. Елбасы

Н.Ә.Назарбаев халықтың болашағы туралы

тереңнен толғай отырып, «мемлекеттің

ең басты дүниесі тек қана байлық емес,

сонымен қатар ана тіліміздің болашағы»

деген болатын. Қадыр Мырза Әли атамыз

айтқандай:

Ана тілің – арың бұл,

Ұятың боп тұр бетте.

Өзге тілдің бәрін біл,

Өз тіліңді құрметте!

Менің бала көңілімдегі ойлар тізбегі алдымен «Менің атым Қожадағыдай» көз алдымнан өтетіндей. Себебі, бала кезімізден Қожа туралы кино көріп өстік. Кейіннен кітабын қызығып оқыдық. Ауылда Қожа мен Жанарға, Жантасқа  ұқсайтын балалармен дос болдық. Кітабындағы әр кейіпкер жанымызға жақын болды. Мектеп директоры мен Майқанова апай ше? Шыр-шыр етіп, балаларға білім береді, жақсы, тәрбиелі болуға шақырады. Міне, осы кітап арқылы біз өзіміздің жақсы-жаман жақтарымызды біліп, ой қорытамыз.

Иә, кітап – менің ақылшы досым.  Кітап – әрі, бар білім-ғылымның қайнар көзі. Қазіргі кезде жаңа технологиялардың дамуына қарамастан, кітаптың алатын орны мен үшін өзгермейді. Ол адамды терең ойлауға жетелейді. Кітаптың бетін ашқан сайын оның әлемінің тылсым табиғатын, жаңа құндылықтарын үйренесің.

«Наданмен дос болғанша, кітаппен дос бол» деп текке айтылмаған шығар. Кітап оқыған адамның шетте қалмасы анық. Өмірге келген жас бала, негізінен тәрбиені үш ортадан көріп, біліп алады. Ол – отбасы, жүрген ортасы және білімі. Мен өзім осы үш ортадан тәлім алып, ақыл түйемін. Егер бала үнемі кітап оқыса ненің дұрыс, ненің бұрыс екенін ұғады, неден үйреніп, неден жирену қажеттігін түсінеді деп ойлаймын.

Халқымызда «Кітап – рухани азық», - деген сөз бар.  Кітап біздің балаң санамызға зор білім құя отырып, біздің ақыл-ойымызды тәрбиелейді. Мен үшін, кітап - адамгершіліктің қайнар көзі. Себебі, жақсы-жаман, ақ-қара, қуаныш-мұң деген дүниелерді терең сезіне отырып, кітаптағы кейіпкерлерден көп нәрсе үйренемін. Олармен бірге қуанамын, жылаймын, олардың жақсы іс-әрекетіне сүйсініп отырамын.

Анам да үнемі маған «Кітап – сенің досың, өмірлік үлкен тәрбиешің, үйретуші ұстазың» деп айтып отырады. Сондықтан біздің кітаптан үйренеріміз өте көп, кітапты оқу арқылы әлемнің  әр түкпіріне саяхат жасап, өмірді танып, қаншама кейіпкерлер арқылы адамның бойындағы жақсы-жаман қасиеттерді ажырата аласың.

Біздің үйімізде үлкен кітапхана бар. Онда қасиетті «Құран» кітабынан бастап, қазақтың бас ақыны Абайдың кітабы, қарасөздері бар. Одан бөлек өзім туған мекен туралы «Жетісу», «Жерұйық мекен – Жетісу» энциклопедиясы, тарихи «Көшпенділер» трилогиясы, балаларға арналған түрлі әртегілер, танымдық энциклопедиялар, ұлы ақындар Сәкен Сейфуллин, Ілияс Жансүгіров, Мағжан Жұмабаев, Мұқағали Мақатаевтардың поэзиялық шығармалары бар. Мен былтыр жазушы Оралхан Бөкейдің әңгімелері мен Мұқағалидің өлеңдерін оқып шықтым. Көп нәрсені ойыма түйдім. «Жетім ботадағы» ботаға жүрегім ауырды.  

Кітап – менің алтын қазынам. Кітаптың өзі ескіргенмен, сөзі ескірмейді. Сондықтан кітапты қастерлеу керек деп білемін.

Объяснение:

Ұзаұ болса өзің қысқартып ал