Шалқыған арал теңізі неге тартылады

Мамандардың айтуынша, Арал теңізі өз тарихында төрт рет тартылған екен. Бір кездері Әмудария Каспийге құйып, Сырдың суы теңізге жетпей, Қызылқұмның құмына сіңіп кетіп отырған. Алайда табиғаттың тосын мінезінен бірнеше рет теперіш көргенімен Арал ернеуіне жетіп, қойны балыққа толып отырған еді. Жер бетіндегі ішкі сулардың ішінде ірілігі жағынан 4-ші орын алған Арал, 4-ші рет адам қолымен тартылып кетті. Аралдың күретамыры – Әмудария мен Сырдарияның суын толығымен мақта, күріш алқаптарына пайдалануды ұсынған кеңес «академигі» Григорий Воропаев жобаларының Аралды қасіретке ұшырата бастағанын көріп тұрып, биік мінберден: «Олай болса, Аралға «әдемі» өлім тілейік!» – дегені бар. 

Сақтардың соғыс стратегиясы – әлемдік прогресс

Осынау ұлан-ғайыр өлкенің түрлі климаттық ауысымында, сан қилы жер бедері мен таулы-шөлейтті, далалы аумақты мекендей отыра сақтар сол және содан кейінгі кезеңдерде әлем халықтарының экономикалық дамуында ірі прогресс саналған көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығын дамытты. Бүгінгі таңда ашылып жатқан археологиялық орасан зор табыстарға қарап отырып, сақтардың мәдениеті биік дәрежеде дамығанын, әсіресе соғыс ісінің деңгейі жоғары болғанын, жауынгерлік өнердің аса күшті қарқын алғанын байқаймыз. Былайша айтқанда, көне дәуірде атты әскерді дайындау, атты соғыс өнеріне тарту, сол арқылы діттеген жерге тез жету секілді механизмдерді іске асырған сақтардың соғыс тактикасы бүгінгі таңдағы ғарыш әлемін игерген озық елдердің ісімен пара-пар болған.

Жартылай көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан сақтардың тайпалық одағы темір өндіріп, алтын күміс қорытуды да жетік меңгерген және оны күнделікті тұрмыс-тіршілікте ғана емес, соғыс өнерінде де мақсатты түрде пайдалана білді. Қазақстан территориясынан табылған көне металлургия орындары, түсті және қара металдар кеніштері сақтар дәуірінде жақсы дамығанын көрсетті. Әсіресе мысқа қалайы, мышьяк, қорғасын, күміс, мырыш қоспаларын қосу арқылы қола мен жез алынуы, тіпті қола индустриясының гүлденген кезеңі сақтар заманына тән еді. Ал алтын тотығуға ұшырамайтын, түрін, қасиетін ұзақ жылдарға дейін тұрақты сақтай алатын өзіндік мықты материал ретінде сақтар үшін орны ерекше болды. Бұған бір ғана мысал есебінде есік қорғанына табылған әйгілі Алтын киімді Адамның қару-жарақтарына жапсырылған алтындар мен Шіліктідегі Бәйгетөбеден аршылып алынған үшінші Алтын адамның киіміндегі сом, құйма алтындарды айтсақ та жеткілікті.

Объяснение:

Вот

Қорғалжын қорығы целиноград облысының даласында орналасқан және қорғалжын тұщы көлі, нұра және құлақұтнес өзендерінің төменгі жағында орналасқан жағалау учаскелерімен бірге тэнгиз тұзды көлінің бір бөлігін алып жатыр. қорықтың ауданы 193,5 мың га.ол 1968 жылы қазақстан аймағының учаскесін және құстардың сирек ұяларын - қызғылт фламингоны сақтау мақсатында ұйымдастырылған. қорықтың басым аумағы (107.7 мың га.) қорғалжын және тэнгиз көлдерінің және батпақты жағалаулардың бетін алып жатыр. қорығы сондай-ақ қорғалджин көліне және оның қалың қамыс шоқылары бар жағалауына жанасатын типчак-беткейлі даланың тар жолағын да қамтиды.    мұнда суда жүзетін құстардың ұялары, әсіресе қаздар мен үйректер, аққулар көп. кейде жай дуадақ, жек дуадақ және стрепеттер кездеседі. сирек ақ цапля ұясы. тэнгиз көлінде әлемдегі ең солтүстік қызғылт фламинго құстарының ұясы бар. құрақ ұлпаларында қабандар кездеседі.    теңіз-қорғалжын көлдері көктемгі ұшулар кезінде суда жүзетін құстардың көп шоғырланатын орындары, соның арқасында қорғалжын қорығы әлемдік танымалдыққа ие болды. ол батпақты-көлдік жерлердің ерекше қорғалатын ландшафты ретінде юнеско тізіміне енгізілген.