Бақа бақ бақбақ батпақ туралы жаңылтпаш табу керек

Бака бака бак батпак басын неге жалпак
темир тиди кылтиып басым содан жлпак

Извени ноя нашла на русском

За свою недолгую жизнь Шокан Уалиханов (Шоқан Уәлиханов) много путешествовал, изучал быт и культуру кочевых народов. Известный казахский ученый и исследователь оставил после себя богатое наследие. Изучим биографию Шокана Уалиханова: в ней много интересного.

Шокан Уалиханов: биография ученого

При рождении Шокан Уалиханов был назван Мухаммедом-Канафия. Чоканом его нарекла мать. Впоследствии это стало псевдонимом. Он родился в 1835-м на территории орды-зимовки Кунтимес в Омской области царской России (сейчас это поселок Костанайской области Казахстана).

Если проследить этапы жизни Уалиханова, то поражает богатство интересов ученого, преданность делу:

Шокан провел детство в степи, а начальное образование получил в своем родном поселке в частной школе (1842–1847 гг.). Там обучался языкам: арабскому, персидскому, казахскому, а также рисованию, восточной поэзии. Его отец — Шынгыс (Чингис) Уалиханов — служил старшим султаном в округе, пребывал в чине полковника. Он был образованным человеком и содействовал изучению местного фольклора, бытового уклада жизни.

Шокан происходил из знатного рода. Его дед — один из многочисленных сыновей Абылая — последнего хана Среднего жуза. Бабушка Айганым была образованной женщиной, знала несколько языков. И бабушка, и отец привили мальчику любовь к обучению и изучению традиций своего народа.

Шокан Уалиханов поступил в Сибирский кадетский корпус, расположенный в Омске, где обучался в 1847–1853 гг. Именно здесь он нашел друзей и наставников в лице выдающихся поэтов, писателей, географов, историков, знаменитых путешественников и ориенталистов.

Кадетом Шокан выучил французский и немецкий языки. Он увлекся путешествиями и задался целью открыть всему миру неизведанную Азию, ее культуру. Благодаря личной симпатии учителя истории Гонсевского получил доступ к его большой библиотеке.

В ноябре 1853-го Шокан завершил обучение, получил чин корнета, его зачислили в императорскую армию. Дальнейшая биография Шокана Уалиханова была предопределена — это соответствовало семейным традициям и полученному образованию.

18-летним Шокан Уалиханов поступил на службу к генерал-губернатору Западной Сибири Гасфорду. Он выполнял функции канцеляриста и историографа. По работе ему предоставили полный доступ к Омскому архиву. Он даже получил право брать домой для изучения различные исторические материалы. Это исследователю узнать многое по географии, истории и экономике тюркских стран.

Великий путешественник, ученый, разведчик и офицер умер в апреле 1865-го в ауле Тезека (урочище Коген-Тоган). За пару лет до смерти духовно истощенный Шокан переселился в Тезек, расположенный в Алтын-Эмельском округе. Здесь он женился на Айсары — кузине местного султана.

Аққу шоқжұлдызы

Аққу - Солтүстік аспан жартышарының шоқжұлдызы. Оның орталығындағы жарық жұлдыздар аспанда айқыш пішінді бейнелейді. Аққу α жұлдызы аспандағы 1 дәрежелі 21 жұлдыздың бірі. Аққу шоқжұлдызы - Құс жолында жатқан шоқжұлдыздардың бірі. Аққу шоқжұлдызындындағы Аққу α жұлдызы, Лира шоқжұлдызындағы Лира α жұлдызы және Бүркіт шоқжұлдызындағы Бүркіт α жұлдызы жазғы аспан үшбұрышын құрайды.

Ең алғаш рет аққу щоқжұлдызы Клавдий Птолемейдің«Альмагест» кітабында «құс» деген атаумен кездеседі. Егер бір деректер бойынша, аққуды Леданың артынан жүретін Зевс деп айтса, басқа деректер бойынша Аққу Лира шоқжұлдызының қасында орналасқан Орфей деп айтылады.

Көп жағдайда бүгінгі шоқжұлдыздардың аты грек тілінде айтылса, жұлдыздардың аты арабша айтылады. Соған байланысты аққуды гректер «орман құсы» деп, ал арабтар «тауық» деп атаған. Арабтардың «тауық» деп атауының себебі, аққу шоқжұлдызының ең жарық жұлдызы – денеб араб тілінен аударғанда «тауықтың құйрығы» деген мағынаны береді.

Батыс мифологиясы бойынша Аққу шоқжұлдызы туралы үш түрлі айтылым бар:

1. Құдайлардың Құдайы Зевс Афинаның солтүстігіндегі Рамнустан өтіп бара жатқанда кек құдайы Немезиданы көріп ғашық болып қалады. Немезида одан құтылу үшін ұқсамаған хайуанның пішініне еніп, біресе су жолымен, біресе құрлық жолымен қашады. Бірақ ақыры Зевстің қуғындауынан қашып құтыла алмайды. Ол ақыры аспандағы Аққу шоқжұлдызына айналып кетеді.

2. Зевс кек құдайы Немезиданы қолға түсіру үшін өзі аққуға айналып, махаббат құдайы Афродитаға бір бүркітке айналып өзін қуалауды бұйырады. Мақсаты Немезиданың жанашырлығын ояту болатын. Зевс мақсатына жетеді, сосын осы істі еске сақтау үшін Аққу және Бүркітті бірдей аспанға шығарып, оларды Аққу және бүркіт шоқжұлдызы етеді.

Осы екі ертегідегі оқиға бойынша, Немезида жұмыртқа табады да оны Гермеске береді (кейбір айтылым бойынша Спартаның әйел патшасы Ледаға береді, кейбірі бойынша бір қойшыға береді). Сол жұмыртқадан Гректің ең әйгілі сұлу аруы Елена  өсіп шығады.

3. Тағы бір айтылым бойынша, Зевс аққуға айналып Спартаның әйел патшасы Леданы қызықтырмақ болады. Содан Леда екі жұмыртқа туады. Оның бірінен егізжұлдыз Кастор мен Полидевк , ал келесі жұмыртқадан Елена  мен Клитемнестра пайда болады. Жұмыртқа қабығы Спарта ғибадатханасында жібек жіппен іліп қойған екен. Әдетте Кастор мен Клитемнестра Спарта патшасы Тиндарейдің ұрпағы есептеледі. Ал Троялық Елена мен Полидевк екеуі Зевстің ұрпағы есептеледі.