Жана создермен танысып соз тiр кестерiн курандар улгi : жутка-жутка жейде жутка-тонкий кокыл-мусор желiнген-съеденный козi шалу-взглянуть -жалко, грех тою-наесться молшер-здесь: норма табет-аппетит кадерлеу-уважать ысырап-растрата

Жука койлек
кокыс жашиги
желинген алма
тойып ишу
молшерден коп
табет ашу
ананы кадирлеу

Шоқан Уәлиханов 1835 жылы Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде туған.Балалық шағы Көкшетаудағы Сырымбет тауының бауырында өткен.
1847-1853 жылы Омбы Кадет корпусында білім алады.1853 жылы кадет корпусын тәмәмдаған соң Омбы генерал-губернаторы Г.Х.Гасфорттың адютанты болып қызмет етеді.1854 жылдан бастап Жетісу,Шығыс,Орталық Қазақстан өлкелерін аралап саяхатқа шығады.Мұнда жергілікті елдің тарихы,жер-су аттары,әдет-ғұрпы,діни сенім-нанымдарына байланысты материалдар жинайды.1856 жылы Шоқан қырғыз еліне,Ыстықкөл аймағына,1858 жылы Шығыс Түркістанға сапарға шығады.
Ыстықкөл сапарының нәтижесі бойынша саяхатшы-ғалым :"Қырғыздар туралы жазбалар","Қазақ халық поэзиясының түрлері туралы","Ыстықкөл сапарының күнделіктері" атты еңбектерін жазды.

Шокан Уалиханов родился в 1835 году в станции Кусмурын ,Костанайской области.детство его в Кокшетау на горе Сырымбет.1847-1853 году он учиться в Омском кадет корпусе.Закончив кадет корпус он будет работать адютантом Омского генерала-губернатора Г.Х.Гасфорта. С 1854 года он отправляется в путешествие в Жетису,Восточный и Центральный Казахстан.Он там собирает материалы о историй,название мест,традиций,религиозные поверия .1856 году Шокан отправляется в путешествие в Киргизию,Ыстыккол,а в 1858 году в восточную Турцию.
В результате путешествии в Ыстыккол ученый-путешественник написал материалы как "записи о киргизах","о видах поэзии казахского народа","дневники путешествии в Ыстыккол".

Шоқан шыңғысұлы уәлиханов  (шын есімі  мұхаммед қанафия;   1835,  қостанай облысы  сарыкөл ауданы  құсмұрын жері —  10 сәуір  1865,  көшентоған, жетісу) —  қазақтың  ұлы ғалымы, xix ғасырдың екінші жартысында қазақстанда туған демократтық, ағартушылық мәдениеттің тұңғыш өкілдерінің бірі,  шығыстанушы,  тарихшы,  фольклоршы,  этнограф,  ,  ағартушы. әжесі күнінде  «шоқаным»деп еркелетіп айтуымен, «шоқан» аталып кеткен.