Атамекен, багалы, кабилетти, аялдау создерге мандес создер тап

Атамекен - туған жер, отан.
Бағалы - құнды, қымбат.
Қабілетті - икемді, зерек, алғыр, ұғымтал, тапқыр, білікті.
Аялдау - бөгелу, кідіру, мүдіру, тоқтау.

Падеж Септік Сұрақтар (вопросы) Жалғаулар (окончания) Мысал (пример) 1. Именительный Атау кiм? (кто?),  не? (что?) Жалғауы жоқ (Нет окончания) мектеп (школа) 2. Родительный Ілік кiмнiң? (кого?),  ненiң? (чего?) -ның/–нің, -дың/-дің, -тың/-тің Мектептің              (школы) 3. Дательный Барыс кiмге? (кому?),  неге? (чему?), қайда? (куда?) -ға/-ге, -қа/-ке, -на/-не, -а/-е Мектепке                                       ( школе,                           в школу) 4. Винительный Табыс кiмдi? (кого?),  ненi? (что?) -ды/-ді, -ты/-ті, -ны/-ні, -н Мектепті     (школу) 5. Местный Жатыс кiмде? (у кого?),  неде? (на чём? в чём?),  қайда? (где?),  қашан?(когда?) -да/-де, -та/те, -нда/-нде Мектепте                     (в школе) 6. Исходный Шығыс кiмнен?(от.кого?), неден? (от.чего?),қайдан? (откуда?) -дан/ден, тан/тен, нан/нен Мектептен       (из школы) 7. Творительный Көмектес кiммен? (скем?),  немен? (с чем?) -мен, -бен, -пен Мектеппен (школой)

Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады: біреуі - ішсем, жесем, ұйықтасам деп тұрады. Бұлар - тәннің құмары, бұлар болмаса, тән жанға қонақ үй бола алмайды. Һәм өзі өспейді, қуат таппайды. Біреуі - білсем екен демеклік. Не көрсе соған талпынып, жалтыр-жұлтыр еткен болса, оған қызығып, аузына салып, дәмін татып қарап, тамағына, бетіне басып қарап, сырнай-керней болса, дауысына ұмтылып, онан ержетіңкірегенде ит үрсе де, мал шуласа да, біреу күлсе де, біреу жыласа да тұра жүгіріп, «ол немене?», «бұл немене?» деп, «ол неге үйтеді?» деп, «бұл неге бүйтеді?» деп, көзі көрген, құлағы естігеннің бәрін сұрап, тыныштық көрмейді. Мұның бәрі - жан құмары, білсем екен, көрсем екен, үйренсем екен деген.

Дүниенің көрінген һәм көрінбеген сырын түгелдеп, ең болмаса денелеп білмесе, адамдықпен орны болмайды. Оны білмеген соң, ол жан адам жаны болмай, хайуан жаны болады. Әзелде құдай тағала хайуанның жанынан адамның жанын ірі жаратқан, сол әсерін көрсетіп жаратқаны. Сол қуат жетпеген, ми толмаған ессіз бала күндегі «бұл немене, ол немене?» деп, бір нәрсені сұрап білсем екен дегенде, ұйқы, тамақ та есімізден шығып кететұғын құмарымызды, ержеткен соң, ақыл кіргенде, орнын тауып ізденіп, кісісін тауып сұранып, ғылым тапқандардың жолына неге салмайды екеміз?

Сол өрістетіп, өрісімізді ұзартып, құмарланып жиған қазынамызды көбейтсек керек, бұл жанның тамағы еді. Тәннен жан артық еді, тәнді жанға бас ұрғызса керек еді. Жоқ, біз олай қылмадық, ұзақтай шулап, қарғадай барқылдап, ауылдағы боқтықтан ұзамадық. Жан бізді жас күнімізде билеп жүр екен. Ержеткен соң, күш енген соң, оған билетпедік. Жанды тәнге бас ұрғыздық, ешнәрсеге көңілменен қарамадық, көзбен де жақсы қарамадық, көңіл айтып тұрса, сенбедік. Көзбен көрген нәрсенің де сыртын көргенге-ақ тойдық. Сырын қалай болады деп көңілге салмадық, оны білмеген кісінің несі кетіпті дейміз. Біреу кеткенін айтса да, ұқпаймыз. Біреу ақыл айтса: «Ой, тәңірі-ай, кімнен кім артық дейсің!» - дейміз, артығын білмейміз, айтып тұрса ұқпаймыз.

Көкіректе сәуле жоқ, көңілде сенім жоқ. Құр көзбенен көрген біздің хайуан малдан неміз артық? Қайта, бала күнімізде жақсы екенбіз. Білсек те, білмесек те, білсек екен деген а екенбіз. Енді осы күнде хайуаннан да жаманбыз. Хайуан білмейді, білемін деп таласпайды. Біз түк білмейміз, біз де білеміз деп надандығымызды білімділікке бермей таласқанда, өлер-тірілерімізді білмей, күре тамырымызды адырайтып кетеміз.