Каныш сатпаев туралы шагын ангиме болса, коп рахмет!

Қаныш Имантайұлы 1899 жылдың 12 сәуірінде қазіргі Павлодар облысының Баянауыл ауданында (бұрынғы Семей губерниясыныңПавлодар уезіндегі Ақкелін болысы) Имантай бидің отбасында дүниеге келді. Нәрестеге - Ғабдул-Ғани деген есім берілді. Сауатын ауыл молдасынан ашқан болашақ ғалым Павлодардағы орыс-қазақ мектебінде, Семей мұғалімдер семинариясында, Томск технология институтының тау-кен факультетінде білім алған.

Мұғалімдер семинариясындаЖ.Аймауытов, М.Әуезов сынды көрнекті қайраткерлермен бірге оқыған. Ш.Құдайбердіұлымен тығыз байланыста болып, оның шығармашылығын жоғары бағалаған. «Алаш» қозғалысықайраткерлерінің іс-әрекетіне қолдау білдірген.

Менің елім - бай ел.

«Жері байдың елі бай» демекші , қазақ елінің ұлан байтақ жері былай тұрсын, оның табиғаты мен өнеркәсіп жөнінен ерекшеленеді. Еліміздің әрбір жерінде неше түрлі кен орындар,пайдалы қазбалар өндіріледі.

Қазақстан мұнай мен газ, химиялық өнеркәсібі өте бай ел. Көмір де қазып алынады. Химиялық өнеркәсіпте алтын, күміс, темір, мыс, қорғасын, мырыш және т.б бар. Пайдалы қазбалардан негізінен ванадий, скандий, теллур алынады.

Сарыарқа мен Атырау, Алтай мен Қаратау қойнаулары алтын сандық іспеттес. Қазақстан қазба, қазына байлық жағынан дүниежүзіндегі ең бай деген 10 елдің ішіне кіреді.

Қазақстан әлемде вольфрам, қорғасын, барий қорынан 3 орын, мыс мөлшерінен 4 орын, уран рудасынан 5 орын, темір 7 орын, қалайы мен никельден 8 орын, көмір мен газ қорынан 9 орын алады. Мұнай қоры жөнінен Парсы шығанағындағы елдер, Латын Америкасы, Ресей, АҚШ кейінгі 13 орында алады. Қазақстанның геологиялық құрылысы даму ерекшеліктері пайдалы қазбалардың түзілуіне әсер етті. Пайдалы қазбалар 3 топқа бөлінеді:

1. Жанатын

2. Рудалы

3. Рудасыз

Жанатын пайдалы қазбалар көбінесе шөгінді жыныстарда кездеседі.

Рудалы пайдалы қазбалар көбінесе кристалды тау жыныстарында болады.

Рудасыз пайдалы қазбалар магмалық шөгінді жыныстарда кездеседі.

Қазақстанда 6000 нан астам пайдалы қазбалардың кен орындары бар.

Еліміз өзге шетелдіктермен саудаласып, экономикасын дамытуда.

Сараңнан сарқыт жегенше,

Иттен тартып же.

Чем от скупого угощения ждать,

лучше у собаки кость отобрать.

Бермегенді беріп ұялт.

Чтобы пристыдить скупого, сам его одари.

Тілеушінің бір беті қара,

Бермеушінің екі беті қара.

У просителя одна щека горит,

у отказывающего обе щеки горят.

Берген жомарт емес, алған жомарт.

Не тот щедр, кто дает, а тот кто не берет.

Алтын көрсе періште жолдан таяды.

Увидев золото, и ангел свернул с дороги.

Жыланға түк біткен сайын қалтырауық болады.

Чем больше жиреет змея,

тем больше от жадности трясется она.

Екі тышқан бір байдың жұртына таласыпты.

Две мыши из-за байского мусора подрались.

Ақылды арын қорғайды,

Сараң малын қорғайды.

Умный честь свою оберегает, скупой скот свой оберегает.