"2-нұсқа. 1.сұраулық шылауды көрсетіңіз. а) ғана, тек. в) кейін, шейін. с) қарай, таман. д) ма, ме. е) туралы, үшін. 2. сөйлемде берілген шылаудың түрін көрсетіңіз. кітапта жанкелдіқызы ұлбике мен көшерұлы күдерінің айтыстарына орын берілген. а) демеулік. в) талғаулық. с) септеулік. д) жалғаулық. е) шарттық. 3. септеулік шылауды анықтаңыз. а) мен. в) кейін. с) –шы. д) –мыс. е) –ма. 4. көмектес септігіне қатысты септеулік шылауды анықтаңыз. а) бірге. в) шейін. с) соң. д) үшін. е) кейін. 5. берілген сөйлемдегі септеулік шылауды табыңыз: мен кітаптан той туралы оқыдым. а) мен. в) кітаптан. с) той. д) туралы. е) оқыдым. 6. қажетті септеулікті көрсетіңіз. үш ай қыстан … көктем келеді. а) жайлы. в) соң. с) үшін. д) бірге. е) арқылы. 7. көңіл-күй демеулікті анықтаңыз. а) пен, бен. в) әлде, не. с) басқа, өзге. д) –міс, -мыс. е) ма, ме. 8. «бірақ» жалғаулығының түрін анықтаңыз. а) ыңғайлас. в) талғаулы. с) қарсылықты. д) себеп-салдар. е) кезектес. 9. берілген сөйлемді шылаумен толықтырыңыз. қыста … күзде күн суық болады. а) бірақ.. в) және. с) арқылы. д) әйтпесе. е) мен. 10. «дейін, шейін, кейін» шылауларының түрін ажыратыңыз. а) демеулік шылаулар. в) септеулік шылаулар. с) жалғаулық шылаулар. д) одағай сөздер. е) қыстырма сөздер. 11. мына сөйлемге қай шылау лайық , көрсетіңіз. кейбір өсімдіктердің өзінен сүт бөліп шығаратыны ертеден- … белгілі. а) –ді. в) –мыс. с) –ақ . д) –ай. е) –ау. 12. ыңғаластық қатынасты білдіретін жалғаулық шылауды көрсетіңіз. а) от(пен) ойнама! в) машина(мен) келген еді. с) марат (пен) қанат келді. д) марат(пенен) сөйлесті. е) марат(пен) барып кел. 13. жалғаулық шылау арқылы байланысып тұрған сөзді көрсетіңіз. а) орманға таман. в) мал мен бас. с) мектепке қарай. д) мен келдім. е) сен отыр. 14. септеулік шылаумен байланысып тұрған тіркесті көрсетіңіз. а) бекерге қиналу. в) орта мектеп. с) қазыбектің жоспары. д) жиналыстан кейін. е) дәл өзі. 15. жалғаулық шылауды көрсетіңіз. а) сенен гөрі. в) көлге шейін. с) көрген-ді. д) сен бе? е) қарыз бен парыз. 16. шылау қатысқан сөйлемді белгілеңіз. а) марат үйде жоқ . в) мен кешке барамын. с) ол кешке ойнайды. д) олар туралы бұдан кейін де еститін шығармыз. е) , сабаққа дайындал. 17. барыс септікпен келген шылаулы сөйлемді анықтаңыз. а) жұмыста болат туралы әңгіме болды. в) қазақша жүзге дейін санайды. с) алғаш сөз болған бораш болды. д) қабыш үшін бәріміз ұялдық . е) жиналыс ай сайын өтіп тұрады. 18. мына сөйлемге қай шылау лайық , көрсетіңіз. алтынсары қадалған … , оның кескіні құбыла бастады. а) таман. в) туралы. с) қарай. д) сайын. е) тарта. 19. себеп –салдар салаластың шылауларын табыңыз. а) өйткені, сондықтан, сол себепті. в) сондықтан, және, әрі. с) өйткені, сол себепті, бірақ . д) дегенмен, әйтсе де, ал. е) немесе, бірде, кейде. 20. шылауды табыңыз. а) басты мәселе-оқу үлгірімі. в) сөз өмірдің үлкен қаруы. с) үміт өрге тартады, үмітсіздік көрге тартады. д) үш-ақ нәрсе ң қасиеті: ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек. е) ой жетпейтін жер болмайды. 21. сұраулық шылау қатысып тұрған қатарды көрсетіңіз. а) сен әкел(ме в) өтірік айт(па). с) сенейін(бе), сенбейін(бе). д) жаман әдетке үйрен(бе). е) сен сен(бе). 22. «дейін, шейін, таман» шылаудың қай түрі екенін белгілеңіз а) жалғаулық . в) септеулік. с) болжалдық демеулік. д) демеулік. е) шектік демеулік. 23. демеулік шылаулы тіркесті көрсетіңіз. а)жүйрік-ақ екен. в)сең үстінде кету. с)ақ көбейді. д)жаңбырдан соң. е)ойға таман жылжу 24. шылау сөздер қатарын табыңыз. а) үй, жер, тал, тас. в) екі, он, үш, бес. с) үшін, және, ғана, түгіл. д) тез, тым, сонша, оңаша. е) кел, тұр, жүр, кет. 25. мен, бен, пен тұлғасымен келген шылауды табыңыз. а) қайрат(пен) ақыл жол табар, қашқанға да қуғанға. в) ағаш тамыры(мен), ұрпағы(мен) мықты. с) машина(мен) келдім. д) ықылас(пен) тоқылық . е) жарбаңдасып жас күлер құрбысы(мен)

1.Сұраулық шылауды көрсетіңіз:

Д) Ма,ме (Ол кітабын берді ме?)й

2. Сөйлемде берілген шылаудың түрін көрсетіңіз.

Кітапта Жанкелдіқызы Ұлбике мен Көшерұлы Күдерінің айтыстарына орын берілген.

Д) Жалғаулық. ( Жалғаулық шылау – сөздер мен сөйлемдерді салаластыра байланыстырады ).

3. Септеулік шылауды анықтаңыз.

В) кейін. (Сабақтан /шығыс септігі/ кейін біздің үйге соқ)

4. Көмектес септігіне қатысты септеулік шылауды анықтаңыз.

А) Бірге. (Мен әкеммен бірге кешке шейін жұмыс істедім)

5. Берілген сөйлемдегі септеулік шылауды табыңыз: Мен кітаптан той туралы оқыдым.

Д) Туралы. (Септеулік шылау)

6. Қажетті септеулікті көрсетіңіз. Үш ай қыстан … көктем келеді.

В) Соң.

7. Көңіл-күй демеулікті анықтаңыз.

Д) –міс, -мыс.

8. «Бірақ» жалғаулығының түрін анықтаңыз.

С) Қарсылықты. (Оның ойлағаны болды,бірақ мәселе шешіле қоймады)

9. Берілген сөйлемді шылаумен толықтырыңыз.

Қыста … күзде күн суық болады.

В) Және.

10. «Дейін, шейін, кейін» шылауларының түрін ажыратыңыз.

В) Септеулік шылаулар. (Түске дейін,мектептен кейін)

11. Мына сөйлемге қай шылау лайық , көрсетіңіз.

Кейбір өсімдіктердің өзінен сүт бөліп шығаратыны ертеден- … белгілі.

С) –ақ .

12. Ыңғаластық қатынасты білдіретін жалғаулық шылауды көрсетіңіз.

С) Марат (пен) Қанат келді.

13. Жалғаулық шылау арқылы байланысып тұрған сөзді көрсетіңіз.

В) Мал мен бас. (Мен – жалғаулық шылау)

14. Септеулік шылаумен байланысып тұрған тіркесті көрсетіңіз.

Д) Жиналыстан кейін.

15. Жалғаулық шылауды көрсетіңіз.

Е) Қарыз бен парыз. (Бен – жалғаулық шылау)

16. Шылау қатысқан сөйлемді белгілеңіз.

Д) Олар туралы бұдан кейін де еститін шығармыз.

17. Барыс септікпен келген шылаулы сөйлемді анықтаңыз.

В) Қазақша жүзге дейін санайды.

18. Мына сөйлемге қай шылау лайық , көрсетіңіз.

Алтынсары қадалған … , оның кескіні құбыла бастады.

Д) Сайын.

19. Себеп –салдар салаластың шылауларын табыңыз.

А) Өйткені, сондықтан, сол себепті.

20. Шылауды табыңыз.

Д) Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті: ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек. (-ақ – демеулік шылау)

21. Сұраулық шылау қатысып тұрған қатарды көрсетіңіз.

С) Сенейін(бе), сенбейін(бе).

22. «Дейін, шейін, таман» шылаудың қай түрі екенін белгілеңіз.

В) Септеулік.

23. Демеулік шылаулы тіркесті көрсетіңіз.

А)Жүйрік-ақ екен.

24. Шылау сөздер қатарын табыңыз.

С) Үшін, және, ғана, түгіл.

25. Мен, бен, пен тұлғасымен келген шылауды табыңыз.

А) Қайрат(пен) ақыл жол табар, қашқанға да қуғанға.

1)ағат кету, оңу, ілгері басу, мұң шағу, сөз таластыру, қанық

2)ағат кету-қателік жасау, оңу-түзелу, ілгері басу-алдыға ұмтылу, мұң шағу-ренішін айту, сөз таластыру-ұрысу, қанық-толы

3)әр адам өз мойнына алған істі істей алады. Тек өзіне сенуі керек. Басқаларға көз жасын көрсетпеу керек. Көз жасы-жасықтықтың белгісі. Ешқашан әлсіздік пен жасықтық көрсетуге болмайды. Қателік жасасаң оны жасырмай, бірден шыныңды айтып, мойындау керек. Сонда ілгері басасың, өзіңе де достарыңа да пайда келтіресің. Ал жасыра берсең зияның көп болады

Әрбір адам үшін ең асыл қазына- отанын, туған елін сүю. Халық батыры Бауыржан Момышұлы былай деген екен: «Біздің тарихымыз батырға бай тарих, халқымыз батырлықты биік дәріптеп, азаматтық пен кісіліктің символы, үлгісі санаған. Батырлық , ерлік деген ұрпақтан ұрпаққа ата дәстүр болып қала бермек. Өткенін білмеген, тәлім — тәрбие, ғибрат алмаған халықтың ұрпағы — тұл, келешегі тұрлаусыз. Біздің қазақ халқы — батыр халық».

Қазақ халқын құрып кету қаупінен сақтап қалған, жерін жауға бермей, ұлан байтақ өлкесін қазақ еліне мәңгі қоныс ету мақсатында жарғақ құлағы жастыққа тимей, елім деп еңіреп өткен хас батырлар қаншама десеңізші! Бұлардың ерлігі біздерге қашан да болса өнеге болмақ. Әрбір адам біздің мемлекетімізге, соның бай да даңқты тарихына, оның болашағына өзінің қатысты екенін мақтанышпен сезіне алатындай еңбек етуі қажет. Отаншылдық сезім ертеден қалыптасқан, ескірмейтін, мәңгілік, қасиетті ұғымды  Отанға деген сүйіспеншілік, бойындағы бар күш – қуатын, ерік-жігерін Отан игілігі мен мүддесіне аямай жұмсау, туған жерін, қасиетті ана тілін, елдің әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрін құрметтеу деп түсінемін. Әрбір а кезінен

« Қазақстан – менің Отаным, мен үшін жауапты екені сияқты мен де ол үшін жауаптымын» деген қарапайым ойды бойына сіңіріп өсуі тиіс емес пе? «Қазақстан- біздің ортақ  үйіміз, біздің өзіміз де, біздің бабаларымыз да осы жерді мекен етеді. Егер біз өзіміздің өмірімізді ,туған жеріміздің қадірін білер болсақ, оны жасампаздықпен жаңғыртып, бой көрсеткен әрбір талшыбықты мәпелеп өсіріп отырмасақ, онда біз өзімізді нағыз патриот деп санай алмас едік.

Ұстаздарымыз айтқандай адамгершілікті, тәрбиелі адам – кез келген мемлекеттің байлығы, әлеуметтік өмірдегі бейбітшілік пен мәдениеттіліктің кепілі.

Олай болса ең алдымен тілімізді, дінімізді, салт — дәстүрімізді білсек, тіл — қазақ болуымыз үшін, дін — адам болуымыз үшін, салт – дәстүр — ұлт болуымыз үшін қажет.

Елбасы Н.Назарбаев атамыз біз өмір сүріп отырған мекенге қаншама жақсы жағдайлар жасауда..Біздердің сауатты болып өсуімізге, сапалы білім алып елді өркендету, қызмет ету үшін  бағыт беруде.

Елімізде көптеген ұлт өкілдері тұрады.Олар өзара тату-тәтті өмір сүруде.Еліміздегі ынтымақ, бірлік, достықты мақтан етуге тұрарлық.Ынтымақ бар жерде бақыт бар.Біз бақыттымыз.Қазақстан Республикасы – өзінің тәуелсіз мемлекет екендігін бүкіл әлемге дәлелдеді. Енді басты міндет – осы мемлекеттің өркендеп өсуі болса Қазақстанды – Отаным деп таныған әрбір азаматтың осыған өз мүмкіндігінше үлес қосуы тиіс деп ойлаймын.Туымызды,Елтаңба,Әнұранымызды тұмардай қасиет тұтсақ деймін.Нұрсұлтан атамыздың рәміздер жайлы айтқан ойтолғамын оқығанымда қатты толқыдым. «Тудың түсін дәл табу оңай болған жоқ.Зеңгір көк түстің мағынасы өте терең.Мұнда біздің ашық аспанды, яғни бейбіт күнді айшықтайтын кіршіксіз көңіліміз бар, мұнда көкті тәңір тұтқан ата-бабаларымыздың арман-аңсары бар, мұнда біздің халқымыздың біртектілігін, мемлекетіміздің бөлінбейтінін білдіретін ұлы тұтастық идеясы бар.

Мына алтын күн алаулаған зеңгір аспанның аясында баяу қалықтаған дала бүркіті-қазақтың қыран көңілін, дарқан да ақ, бітімшіл бейбіт көңілін шырқау биікке алып шыққандай.Мазмұнына өрнегі жарасқан тәуелсіздіктің қасиетті Туы мәңгі желбіресін, күніміз мәңгі сөнбесін! Қазақ өмірінің ұлы белгісі-шаңырақтан  тараған таң шапағындай  уықтар аясындағы  ай мүйізді, алтын қанатты ғажайып  пырақтар халқымыздың болашаққа ұмтылған асқақ арманның бейнесіндей болып көрінеді.Қос пырақтың ортақ шаңырақты қанатымен қорғап тұрғаны да көп ой салады.Елтаңбада ұлы идея-Еркіндік идеясы біздің есімізге қазақтың: «Отан үшін күрес-ерге тиген үлес» деген қанатты сөзін еске салып тұратын болсын»,-деген.

«Біздер Қазақстандықтар — бір халықпыз!Біз үшін ортақ тағдыр – бұл біздің Мәңгілік Ел, лайықты әрі ұлы Қазақстан! Осындай елде туылып, өмір сүргенімді мақтан етемін.Отан алдындағы парызым-ұлы жауапкершілікпен білім алып, елдің өркендеуіне өз үлесімді қоссам деймін.Қазақ хандығының 550 жылдығы- ұлтымыздың рухы мен мемлекетіміздің мерейі үшін ерекше оқиға.  Сыр бойы-қазақ  даласында дәуірлеген мемлекеттер ту тігіп,астанасын салған қасиетті жер.Мұнда Сақ мемлекетінің ордасы,әрі көне қала мәдениетінің орталығы-Шірік-Рабат шахары,Оғыз мемлекетінің астанасына айналған Жанкент,Қыпшақ және Қазақ елінің астанасы болған Сығанақ қаласы салынған.ХХ ғасырдың басында, Қазақ елінің алғашқы астанасы болған бүгінгі Қызылорда қаласының киелі Сунақата ауылында тұрамын.Сыр бойы-бүкіл түркі халықтарына ортақ   абыз,бүгінгі Мәңгілік ел идеясының бір тамыры өзінен бастау алатын, ойшыл, мәңгілік өмірдің кілтін руханияттан тапқан сазгер, ыспалы музыкалық аспаптардың атасы Қорқыт бабамыз өмір сүрген, мәңгілік мекен еткен киелі топырақта дүниеге келгеніме шүкір деймін.