Жұмбақ -өлеңдерді оқып, жауабын сөйлеммен жаз. 1.диірменге тартып алған , жасайды неден талқан? 2.тоймайтұғын жегенде, уыз деген немене?

Тарыдан талқан жасайды
уыз деген алғашқы сут

Шешендік сөздер-ұлттық мұрамыздың бірі. Қысқа да, нұсқа, мағынасы терең. шешендік сөздер-қазақ ауыз әдебиетіндегі шағын көлемді дидактикалық жанр.
Шешендік сөздер мазмұнына қарай 3-ке бөлінеді.
1. Шешендік арнау
2. Шешендік толғау
3. Шешендік дау
Шешендік арнау-қоғам мен заман ағымына байланысты өлеңдер.
Шешендік толғау-қоғамды суреттейтін өлеңдер.
Шешендік дау- жер дауы, жесір дауы, мал дауы, құл дауы.
Шешендік сөздер композициялық құрылымы жағынан;
1.Термелі сөз-өлеңмен жазылады.
2.Пернелі сөз-қара өлеңмен жазылады.

– Құрамында көмекші есім сөз бар жұмбақтар:

1.Үстіне тігіп көк шатыр,

Астында қызыл дәу жатыр. (Қызылша)

2.Сырты жасыл қатты

Іші қызыл тәтті. (Қарбыз)

3.Талдың басында, жемі бар қасында, Там тұр саялы, достары аялы. (Құс ұясы)

4.Үсті тас,асты тас,

Ортасында піскен ас. (Нан)

Бұл жұмбақтардағы көмекші есімдер:үстіне,астында,сырты,іші,басында,қасында,үсті,асты,ортасында.

– Құрамында көмекші есім сөз бар өнер туындыларының аты:

“Күн астындағы Күнікей қыз” ертегісі, Абай Құнанбайұлы “Көлеңке басын ұзартып” өлеңі,Сәкен Сейфуллин “Тау ішінде” әні және т.б.

– Құрамында көмекші есім сөз бар мақал-мәтелдер:

1. Бітер істің басына,

Жақсы келер қасыңа.

2.Дос болмас сыртта жүріп мақтамаса,бірін-бірі жамаңдықтан сақтамаса.

3.Отан от басынан басталады.

Көмекші есімдер:басына,қасыңа,сыртта,басынан.

– Құрамында көмекші есім сөз бар жаңылтпаштар:

1.Құман от басында,

Жүген ат басында.

От басынан құманды алыс

тастасын ба?

Ат басынан жүгенін ап,

ноқта салсын ба?

2.Бұл қар – сүр қар

Сүр қар – кір қар

Үстінде ойнама,

Үстіңді былғар.

Көмекші есімдер:басында,үстінде.

– Құрамында көмекші есім сөз бар бірнеше сөйлем (8 сөз):

1.Сөздің басы сол жаңа ауыл мұғалімінен басталған еді.

2.Оның үстіндегі көк көйлегі әдеміше, ыңғайлы тігілген екен.

– Құрамында көмекші есім сөзге аяқталған бірнеше сөйлем:

1.Оған бәрінен бұрын ұнағаны – үйдің іші.

2.Анадайдан көрініп тұрған ол – тау шеті.