Нужен пересказ этого текста на казахском языке көктемнің соңғы айы. бақ ішінде жапырағы жап-жасыл бірнеше шие ағаштары өсіп тұр. бағдаттың атасы еккен шиелер бұл. былтыр жаз кезінде келген еді. онда бағдат шие жемісін жей алмады. бағдат биыл да атасының ауылына келді. былтырғыдай емес, қаладан екі апта ерте шыққаны дұрыс болыпты. бақтағы шиелердің жемісі шымқай қара. қарасаң қарай бергің келеді. жемістері толықсып ісінген, нәрі толған. қол созымдай жердегі біреуін жұлып алды да, дәмін татты. – ата, шие тәтті екен, – деді. – әжеңе бір шелегін теріп бер. шиенің тосабы жақсы болады. әрі қысты күні тұмауға бірден-бір ем. бір банкісін өзіңе беріп жібереміз, – деп атасы жөн–жосықты әңгімесін айта түсті. бағдат түстен кейін шие терді. – әжесі-ау, бағдатқа шиеден тосап қайнатып бер, – деді атасы. – қалай қайнатам? құмшекері түскір жоқ қой. – әкеп берем. ауылдағы сырбай қайнағаңның үйі қант, шекер сатады. құмшекердің мәселесі қиын емес, – деп атасы да шие терісті. есік алдындағы қара қазан астында от жанып жатты. шие тосабы қайнап, бүлк-бүлк етеді. ашық түсті қызғылт шие тосабы әзір болды ма дегендей, әжесі әлсін-әлсін темір қасықпен дәмін татып көреді. түн қараңғылығын төңірекке жайғысы келмегендей, толықсыған ай сәулесі сүттей жарық болған сәтте, шие тосабы да дайын болды. атасы мен әжесі және бағдат таза ауада дастархан жанында шие тосабынан шәй ішті. төңірек тып-тыныш әрі жанға жайлы еді

Көктемнің соңғы айы. Бақ ішінде жапырағы жап-жасыл бірнеше шие ағаштары өсіп тұр. Бағдаттың атасы еккен шиелер бұл.
Былтыр жаз кезінде келген еді. Онда Бағдат шие жемісін жей алмады.

Бағдат биыл да атасының ауылына келді. Былтырғыдай емес, қаладан екі апта ерте шыққаны дұрыс болыпты. Бақтағы шиелердің жемісі шымқай қара. Қарасаң қарай бергің келеді. Жемістері толықсып ісінген, нәрі толған. Қол созымдай жердегі біреуін жұлып алды да, дәмін татты.

Қызыл түс әу бастан қауіптің белгісі. Қызыл кітап өмірлері қыл үстінде тұрған тіршілік иелерінің төлқұжаты іспетті.

Қызыл кітапқа енген тіршілік түрлері жойылып бара жатқан түр, сирек кездесетін түр, қысқартылып бара жатқан түр, анықталмаған түр, қайтып қалпына келе жатқан түр деп бөлінеді.

Қызыл кітаптың ішінде Қара кітап бар. Немесе қара тізім. Жер бетінен мүлде құрып, жойылып кеткен тіршілік иелері осы кітапта хатталып қалған.

Қызыл кітап-халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабы” — халықаралық дәрежедегі құжат. сапсан. Қызыл кітапқа сирек кездесетін, жылдан жылға азайып не жойылып бара жатқан, сондықтан да айрықша қорғауды қажет ететін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері тіркеледі. Жануарларды халықаралық дәрежеде қорғау мәселесі 20 ғасырдың бас кезінде қолға алынды.

Қазақстанның Қызыл кітабы, кез-келген территория сияқты, өсімдіктер мен жануарлардың тізімін жасайтын және сипаттайтын кітап, саны өте аз. Олар көп ұзамай мүлдем жойылып кетуі мүмкін. Бұл кітап 1948 жылы пайда болды. Оны жасау үшін жылдар қажет болды, ғалымдар жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер туралы мәліметтер мен фактілерді жинады. Қызыл кітапқа енген барлық жануарлар бес санатқа бөлінеді:

- жануарлардың жойылып кетуі.

- Сирек кездесетін жануарлар.

- саны азайып жатыр.

- Анықталмаған түрлер.

- қалпына келтірілген түрлер.

Қалпына келтірілген жануарлар түрлері - жойылып кетуден сақталған түрлер. Қызыл кітапта жануарлардың әр санатының өзіндік бет-түсі бар. Жойылып кету қаупі төнген түрлер қызыл парақтарға, сирек кездесетіндер сарыға, ақ түсетін популяциялар азайып, сұр түспен белгіленіп, жасыл түспен қалпына келтірілген.

Қазақстанның Қызыл кітабындағы барлық жануарлар мен өсімдіктер мемлекеттік қорғауға алынған. Егер бұл түр басқа мемлекетте болса, онда оны бақылау керек ...