Длес перевести текст жили когда-то в степях сарыарки несколько кочевых племен. всего у них было вдоволь, были они счастливы. и поскольку все у них было, эти люди так и говорили: «всего у нас достаточно, все у нас есть, вот только одного у нас нет. нет у нас батыра, который мог бы защитить нас, наше благополучие и наше богатство». и вот в одной семье родился ребенок с золотым хохолком на голове. увидев, что мальчик этот необычный, собрался весь народ и затеял великий пир по случаю рождения своего батыра. мальчик рос не по дням, а по часам и через некоторое время стал настоящим богатырем. его родственники, чтобы не сглазить его, стали называть его не собственным именем, а придуманным - толагай. так за ним это имя и утвердилось. в один год перестали идти дожди, жара высушила землю. бедствие, обрушившееся на людей, заставило задуматься и толагая. и тогда обратился он за советом к старцу по имени дана. старец дана ему сказал: «дорогой толагай, мы живем на открытой местности, рядом с нами нет гор, вокруг которых останавливались бы тучи. поэтому и дождей у нас нет». на это толагай сказал: «дедушка, если вы разрешите, я пойду и принесу на своей спине такую гору. можно так сделать? » тогда старик сказал: «свет моих очей, толагай, ты думаешь о своей родной земле, о своем народе, переживаешь за них! нелегко принести на спине гору. и, тем не менее, на юге есть огромные горы алатау, и там есть у них свой старец. сходи, попроси у него разрешения! » и дана благословил толагая, пожелав ему доброго пути. отправился толагай к горам алатау, дошел до великих гор и их: «мир вашему дому! » и изложил он тут горам свою древние горы алатау выслушали его, оказали ему почет, поняли и, выполняя его положили ему на плечи молодую гору, совсем еще ребенка среди гор. и вот пошел толагай, неся на себе гору, поначалу шел он легко, но через некоторое время тяжесть горы стала сказываться, ослабел толагай много времени, пока батыр медленно шел к себе домой, осторожно неся на плечах молодую гору. устал толагай, едва добрался до края родной земли, как упал и заснул, а гора, которую он нес на плечах, так и придавила его. вот с того дня, говорят, толагай спит под горой. спит до сих пор. а маленькая гора-ребенок, которую принес батыр, с выросла, да так и называется - толагай.

Біз Сарыарқа бірнеше көшпелі тайпалардың даласында өмір сүрген. барлығы олар бақытты болды, жеткілікті болды. Және олар болды, барлық, бұл ерлер мен айтқаннан бері: «Барлығы Бізде жеткілікті, біз алдым барлық, яғни, тек бізде бірі. Бізді қорғай алатын батыр, біздің әл-ауқатын және біздің байлығы жоқ. « Ал сол отбасында бала басына алтын жотадан бар дүниеге келген. Менің ойымша, бұл ерекше ұл көріп, барлық адамдарға көздеп және оның батырдың туған орай үлкен той басталды жатырмын.бала ашытқы арқылы өсіп келе жатқан, сондай-ақ біраз уақыт өткеннен кейін нағыз кейіпкер болды. Толағай - Оның туыстары, оны сглазить ретінде емес, сондықтан ол өзінің аты болған жоқ, және ойлап белгілі болды. аты оған Сондықтан мен растады.Бір жыл ішінде жаңбыр аялдамалары, жылу жерге кептірілген етті. адам таң, және бізге Tolagaya ойлаймын құрады апат. Ал содан кейін ол Дан атымен ақсақалға кеңес алу үшін айналды.Аға Дэн оған былай деді: біз ашық өмір сүріп жатырмыз «Құрметті Толағай, келесі бізге бұлттарды тоқтатты еді, оның айналасында ешқандай таулары бар. Сондықтан, біз жаңбыр жоқ. «Бұл Толағай туралы ол былай деді: «Ата, сен мені мүмкіндік береді, егер Мен барып, оның арқа тау туралы әкеледі. Сіз бұл істеуге болады? «Сонда қария былай деді:» Менің көз Жеңіл, Толағай, сіз олар үшін уайымдаған туған жер, өз халқының, деп ойлаймын! Ол тауға қайтаруға оңай емес. Ал, дегенмен, оңтүстігінде бар үлкен Алатау таулары болып табылады, және онда олар сіздің қарияны бар. Барып, оның рұқсат сұра! «Ал Дана оған жақсы саяхат ниет білдірген, Tolagaya батасын берді.Мен, таулардың Толағай Алатау барды Ұлы таулар жетті және оларға қарсы алды: «! Сіздің үйіңізде бейбітшілік» Ал содан кейін ол өз таулар өтінішін қойды. Ежелгі Алатау таулары, жас таудың иығына салып, оның өтінішін түсіну және орындау, оған құрмет берді, оған тауларында әлі баланы тыңдады.Сондықтан мен тауға асыратын, Толағай барып, алдымен ол оңай жүріп, бірақ, ал тау ауырлығын әсер етеді бастады кейін Толағай әлсіретті. Ол батыр үшін ұзақ уақыт баяу мұқият жас таудың иығына асыратын, оның үйіне жүріп өтті. Өте шаршаған Толағай әрең туған жер шетін жетті, ол құлап, ұйықтап қалды, және ол оның иығына асырылады тау, және оған түйреледі.Мұнда, олар Толағай таудың астында ұйықтап айта күннен бастап. Енді сыйдыра алады. А, батыр әкелді тау-бала, шағын жылда өсті, сондықтан ол деп аталады - Толағай.НАДЕЮСЬ

Томирис кирдің билеушісі еді. Парсы
елі келген де өз елінең елші жібереді. Томирис əйел болғанымен шапқыншылардан корықпады. Томирис Парсылар мен əңгімелесуге бас тартты. Парсы елі оларға шабуыл жасады. Томирис өз жерімде соғысқан жақсы деген.Судан өткенің тосты Парсылар өткенең кейің біраз жол жүрді. Ол бір қулық тапты: қорыққандай лагерін тастап қашып бара жатқан сыңай танытты.Оғы көрген Томиристің ұлы Спаргапис олардың артынан куды, жас болғаннан кейін, торлары на түсіп қалды.Томирис ұлы қайтыс болғанын естіп соғысқа шықты.Кир қайтыс болды.Б.з.б 519 жылы кир қайта тірілді

"Кітапхана және ғаламтор" тақырыбына диалог.

- Дана халқымыз «Кітап - алтын қазына» десе, ал кітапхананы өз басым іші қазынаға толы алтын сандыққа теңер едім.  

- Ия, Маржан дұрыс айтасың. Сенімен толықтай келісемін. Бізді білім нәрімен сусындататын ғалым, тілсіз мұғалім – осы кітап. Тағылымы мол тәрбие ошағына айналып отырған кітапхананың мектепте алар орны орасан зор.

- Әрине, қазіргі заман ағымына қарай, техниканың дамығанына орай кітап оқу мен мектеп кітапханасына жазылу қалып барады. Сенің ойыңша, осы мәселені қалай шешуге болады?

- Менің ойымша осы мәселені барынша қолға алып, мектеп кітапханасының қорын кеңейтіп, қазіргі жастарға қызықты жазылған кітаптармен толықтырса, сонымен қатар түрлі әдеби кештер мен іс – шаралар ұйымдастырылып, жастарды кітап оқуға үгіттеу жұмыстары жүргізілсе, бұл мәселе оң шешімін табады деп ойлаймын.

- Ия, сонымен қатар мектебіміздің кітапханасы жоғары жылдамдықты Интернет желісіне қосылған компьютерлермен жабдықталып, оқушылар сабақтан бос уақытында керегінше қолдана алатын болды.

- Ия, бұл өте жақсы бастама деп ойлаймын. Мәселен, компьютер бос болмай қалған жағдайда, қажетті ақпаратты кітапханадағы кітаптардан та табуға болады. Оның үстіне оқуға қызықты дүниелер де табуға болады.  

- Әрине, енді кітапхана оқырмандарының саны көбейеді деп ойлаймын.