Написать рассказ о казахстанских борцах, на казахском языке. желательно с переводом.

Балуан / Палуан - күрес өнерін жетік меңгерген алып күш иесі.

Көне Иранда палуан (палван, пехлеван) деп ақсүйек әскерилерді атаған, бұл сөз көне түркі тіліндегі «алып» сөзімен мағыналас. Шығыс елдерінде орта ғасырларда балуандар соғыс кезінде басы металдан кұйылған ауыр шоқпар күрзімен қаруланып, әскери қосындардың «күрзішілер» бөліктерін құраған. Күрес өнерімен айналысатын, ас-тойларда сайысқа түсетін зор күш иесін қазақтар «балуан» деп атайды.

Балуандықпен айналысатын адам ұлттық күрестің айла-тәсілдерін жетік меңгеріп, күшін жетілдіру үшін ауыр салмақты заттарды көтеріп жаттыққан. Балуандар күрес сайыстарына өз руларының атынан шығып, руының намысы үшін күрескен. Жеңістерге жетіп, елінің атын шығарған балуандардың есімі бүкіл халыққатанымал болып, ел құрметіне бөленген. Балуандар базар, жәрмеңкелерде, ойын алаңдарында жұрт алдында ауыр заттарды, кірдің тастарын көтеріп те өнер көрсеткен [1].

Күш-қайратымен, күрестердегі жеңістерімен есімі бүкіл қазақ қауымына танымал болған, Балуан Шолақ атанып кеткен әнші-композитор Нұрмағамбет Баймырзаұлы (1864-1916), Иманжүсіп Құтпанұлы, XIX ғ.-дың аяғы мен XX ғ.-дың басында өткізілген әлемдік додаларда кәсіби классикалық күрес жарыстарына қатысып, әлем чемпионы атанған, есімі әлемге әйгілі болған Қажымұқан Мұңайтпасұлы (1871-1948) бар қазақ ардақтаған нар тұлғалы азаматтар.

Балуандық өнермен Абайдың әкесі Құнанбай, ата- бабалары Өскенбай мен Ырғызбай да айналысқан. Әсіресе, Ырғызбай талай ноқталы және қоңыраулы дейтін балуандарды жеңіп, үлкен атақ-даңққа ие болған екен. Балуандардың бір-бірімен күреске шығуын халық балуанға түсті десе, қарсыласын жығып, өз қауымының атын шығарып жүрген балуандарды «түйе балуан» деп атаған. Сонымен қатар күші мен әдіс-амалы айырықша асқан жеңілуді білмейтін балуанды күресетін ортаға ноқталап әкелетін болған. Бұл үрдіс бір жағынан қарсыласының мысын басу үшін қолданылатын психологиялық тәсіл болса, екінші жағынан балуанның асқан жеңімпаз ретіндегі мәртебесін айғақтайтын символдық рөл атқарған 

 Қазақстанда 16-дан астам ірі қала бар. Солтүстікте – Көкшетау, Қостанай, Петропавл, Павлодар. Шығыста – Өскемен, Семей қалалары орналасқан. Оңтүстікте –  Қызылорда, Талдықорған, Түркістан, Тараз, Шымкент, Алматы. Батыста – Орал, Ақтөбе, Атырау, Ақтау қалалары.
   Солтүстік және Шығыстағы қалаларды орман-тоғай қоршаған. Ең әдемі жері – Бурабай көлі. Қазақстанның орталығындағы Қарағанды, Жезқазған, Астана қалалары Сарыарқа даласында орналасқан. Батыстағы қалалар Нарынқұмда, Каспий теңізінің жағасы мен Жайық өзенінің бойында тұр.
  Оңтүстіктегі қалалар Арал теңізі мен Сырдария, Шу, Іле өзендері мен Алакөл, Балқаш көлдері жанында орналасқан. Шығыстағы қалалар Ертіс өзенінің бойында орналасқан.
   Қазақстанның батысында Мұғалжар, шығысында Тарбағатай, оңтүстікте Қаратау, Алатау таулары бар.
 Қазақстанның қай қаласына барсаң да қонақжайлы, берекелі қазақ халқы сені құшақ жайып қарсы алады.

Астана оқушылар сарайы.

Еліміз бойынша ғана емес, әлем бойынша да баламасы жоқ ерекше ғимарат – Оқушылар ¬сарайы. Ішкі қондырғылары заманауи техникалармен жабдықталып, сырты қазақи нақышта әрленген бұл нысанның кескіні мен келбеті тым ерекше. Бұл көркем, төрт қабатты, көз тартарлық архитектура туындысы шамамен сегіз жарым гектар жерді алып жатыр. Нысанның төбесінде шаңырақ орналасқан. Шеңбердің биіктігі – 8 метр, ал диаметрі – 156 метр. Алып, әсем, сұлбасы ерекше бұл ғимарат арнайы Елбасы тапсырмасы бойынша салынған.  

2011 жылы бой көтерген ғимараттың жалпы ауданы – 61274,6 шаршы метр. Төрт қабаттан тұратын нысандағы бөлмелер саны – 842. Ғимаратқа кіріп келген адамның көзі бірден үздіксіз айналып тұратын алып конструкцияға түседі. Бұл бір жағынан секциялар бағытының жан-жақтылығын көрсететін сарай эмблемасы болса, екінші жағынан әр баланың арманы іспетті. Тоқтамайды. Үнемі қозғалыс үстінде. Балалардың арман баспалдағы осы жерден бастау алады. Ертеңіне ерінбей қарайтын талапты жастың жігерін жануды құдды осы арадан бастап кеп жібергендей. Қиялын қияға ұшырып, қанаттанудың қадамы.

Бүгінде Оқушылар сарайы қаладағы қосымша білім беретін ең ірі ұйым болып табылады. Ондағы үйірмелердің 60 пайызы тегін жүргізіледі. Әртүрлі әлеуметтік аз қамтылған, көп балалы отбасылардың балалары көбіне мұнда тегін сабақтарға қатысуға мүмкіндік алады. Мұндай сабақтардың қатарында техникалық сабақтар, робототехника, жеңіл атлетика болса, басқа секциялар ақылы жүргізіледі. Олардың бағасы айына 2500-ден 7000 теңгеге дейін өзгеріп отырады.

Сондай-ақ, мұнда заманауи технологиямен жабдықталған таңғаларлық зертханалар өте көп. Оқушылардың санасын серпілту үшін түрлі қызықты ойындар да өткізіп тұрады. Мәселен, бір ғана найзағайлар соғып тұрған «тесла шоу» деп аталатын ойынын алсақ, бұл виртуалды әлемде балалар өздерінің ойлау қабілетін өсіріп, жаңа қырынан көрсете алады. Ең ғажабы, бұл зертханада ойын ойнауға, суретке түсуге, балалардың сана-сезімін өсіруге барлық мүмкіндік жасалған.

Бүгінде мұнда 10 мың баланы қамти отырып, түрлі бағытта жұмыс жасайтын 650-ге жуық топ, 125 үйір¬ме бар. Оларға 200-ге жуық қосымша білім беру педагогтары сабақ жүргізеді.

Бүгінде Оқушылар сара¬йында дипломатиялық корпус, зертхана мен нанотехнологиялар сек¬циясы жұмыс іс¬тей¬ді. Бұдан басқа, анатомия, физика секция¬лары да ашылған. Бұл – үйір¬мелердің аз ғана бөлігі. Оқушылар сарайындағы көптеген спорттық және би командалары, спортшылар жасөспірімдер арасында әлем чемпионы атанған. Жеңімпаздарды тәрбиелеу¬ші жергілікті педагогтардың ішінде ғалымдар да, белгілі мамандар да, музыканттар да, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым, мәдениет және спорт қайраткерлері де бар.

Бұл ғимаратта жеңіл, ауыр атлетика алаңы, суда жүзу бассейні, мұз айдыны, футбол, хоккей, баскетбол алаңы, теннис залдары бар. Студиялармен қатар театр, дайындық алаңдары, оркестр, хор, би, балет және драма топтарына арналған сахна, көрме залы, амфитеатр орналасқан. Сарайдың өз асханасы мен медицина орталығы, түрлі техникалық қызметтерге арналған бөлмелері бар. Сондай-ақ, Оқушылар сарайында Қызыл кітапқа енгізілген, сирек кездесетін өсімдіктері бар қысқы бақ, 3Д технологиясын пайдалану арқылы панорамалық, сфералық және ғаламшарлық кескіндеме көру мүмкіндігін беретін планетарий, инновация¬лық шешімдер жиынтығы топтастырылған виртуалды зертхана секілді заманауи орталықтар орналасқан. Бұл аз десеңіз, сарайда балаларға арналған «Медиаорталық», атом энергетикасы жөніндегі ақпараттық орталық, ұлттық интерактивті парк қызмет атқарады. Оқушылар сарайы ашылған күннен бастап түрлі тематикалық көрмелер, сонымен қатар таныстырылымдар, көрме байқаулары, бейнелеу өнері үйірмесінің жас суретшілер шығармашылықтары мен қолданбалы сәндік өнері, қазіргі заманауи дизайны, шығармашылық кездесулер және мастер-класс ұйымдастырылып, өткізіліп келеді. Теориялық және практикалық білім алу үшін бүкіл жағдай жасалған Оқушылар сарайында балалар мұғалімдердің, кәсіби мамандардың көмегімен мектепте алған білімдерін де нығайтады.

Оқушылар сарайының ішінде орналасқан түрлі орталықтардың арасынан Ұлттық интерактивті саябақты ерекше атап өтуге болады. Ол Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тапсырмасымен салынған болатын. Саябақтың басты мақсаты – әр баланың тұлға ретінде жан-жақты дамуына, сондай-ақ балалардың өз бетінше білім алуына және өзін-өзі жетілдіруіне жәрдем беру.

Бұл парк заманауи ғылыми зертханалармен, спорт жабдықтарымен және интерактивті экспозициялармен жабдықталған. Оқушылар сарайы бүгінде білім алушылар үшін интерактивті парктің «Ғылым мен технология», «Спорт және денсаулық», «Өнер, би және музыка» атты негізгі үш кластерін ұсынып отыр.

1400 шаршы метр аумақты алып жатқан парк, ең алдымен, баланың дамуына ерекше ықпал етеді. Зерттеу¬лер жүргізіп, келушілердің білгірлігін дамытуға және шығармашылық қабілетін арттыруға мүмкіндік береді.