мақсаты: 1. оқушыларға м. мағауиннің өмірі мен шығармашылығы жөнінде мағлұмат бере отырып, шығармадағы ахмет шал мен зекен бойындағы өнегелі қасиеттерді үлгі ету. 2. оқушыларға шығарма кейіпкерлерін сомдата отырып, шығармашылыққа баулу, сөйлеу шеберліктерін шыңдау, әртістік қабілеттерін . 3. ілікке, бауырмалдыққа, достыққа тәрбиелеу. кіріспе сөз. м. мағауиннің «бір атаның » шығармасы – тәрбиелік маңызы зор шығарма. шығармада бар соғысқа аттандырып, қара қағаз алып, «шаңырағым шайқалып, отым өшеді» деп отырған ахмет шал неміс зигфридті бауырына басып алады. оған қазақшалап зекен ахметұлы деген атау береді. зекенді өгейсітпей, бар мейірімін төгіп, оның жақсы болып шығуына барлық жағдайын жасайды. жолында кездескен әділетсіздіктер мен қиындықтарды жеңіп шығады. бұл шығарма ұлтқа, нәсілге бөлінудің дұрыс еместігін, қа ауызбіршілік, бауырмалдық, достықтың қажет екенін насихаттайды. «бір атаның » (сахналық қойылым) і көрініс. басқарма: ал, ағайын, тегіс жиналсаң, сөзіме құлақ сал. өздерің білесіңдер, мен ауданға жұмысшы әкелем деп кеттім. ақыры былай болды. үкімет біздің ауданның тоғыз колхозына 54 жіберген екен. жер аяғы шалғай, мен барғанша ересектерін бөлісіп әкетіпті. соның өзі жақсы болды. жетісіп отырған ешкім жоқ, түгел кем-кетікпіз. төрт-бес жұмысшы қосылғаннан азаматтың орны толмас деп, ең ұсағынан таңдап алдым. (жұрт дабырласып кетеді.) басқарма: сабыр, сабыр, ағайын. менің әкелгенім алты-ақ . бәріне жетпейді. және қазір бауырыма салдым деп алып, ертең өгейсітіп жүрсек тағы қазақшылыққа жатпайды. мүмкін, үкімет әлі де жіберер, сонда қалғаныңа тиеді. әзір қолда барын құдай жолымен бөлем. ай, бәйбіше! тамақтарын ішіп болса, алып шық. бәйбіше: - қазір, ақсақал. басқарма: - ал, былайырақ тұрыңдар, ға орын беріңдер. жүріңдер, айналайындар, бері жүріңдер. басқарма: - ал, дәуренбек, дүкіметіңді оқы, ң мән-жайын айт дәуренбек: - басекең дұрыс айтады, ң саны алтау. смирна тұрып, внимательна тыңдаңдар. мен таныстырып шығайын. стройдың басында тұрған екеу – қазақ , үлкені сегізде, кішісі алтыда, мынаусы- нартай, анау – ертай, екеуі ағайынды. бұлардан соң татар , аты – рәшит, жетіде. көзі сығырайған, жалпақ бет, тақыр бас қара – қыз , қалмақ, я дүнген, жасы алтыда. қасындағысының аты яков, тоғызда, қолағаштай мұрнына қарағанда жойыт тәрізді, бірақ документте орыс деп жазылған; қайдан кеп, қайдан кеп, қайдан тұрғаны белгісізәрі мылқау. ең соңындағы – жаңа алдымен шыққан қасқа, жетіде. сіздерден жасыратын несі бар, тегі жаман неміс. бұл ң орны детдом емес еді, әке-шешеден бірдей айырылып, панасыз қалған соң алынған екен. үкіметтің кеңшілігі көп. енді осы араға келіп тұрған жайы бар. мен болдым, басеке, сөз өзіңіздікі. басқарма: - сөз дейтін не сөз осы ауылдан соғысқа сайдың тасындай қырық үш азамат кетіп еді. әзірге оралғаны екеу-ақ. дәуренбек қолдан, берден аяқтан айырылып қайтты. жиырма төртінен қара қағаз алдық. хабарсызы қаншама. тегіс жетімбіз. жетім болмасақ, жетпіске келген ахмет күндіз мал қарап, түнде күшкөлік баға ма. әйтеуір артының қайырын берсі сөз дейтінне сөз бар, біз айырылсақ, мына алдарыңда тұрған – атадан айырылған жетімдер. екі жарты – бір бүті бригадир берден: - тоқта! тоқта, осы тұрған жұрттың көбі алғысы келеді. мен де, ана ақаң да, мына тілеубай да, өзіңіз де құр қалмассыз. тегіс сәби жасындағы кішкентай көрінеді. шыққан жерін ұмытып, ертең-ақ етбауырымыз боп кетеді. өз қолыңызбен үлестіріп беріңіз. басқарма: - мен бөлмеймін, өздерің таңдаңдар. тек ретін айтайын. реніш, өкпе болмасын. ақа, жол сіздікі. таңдаған ңызды алыңыз. (ахмет шал ң бір-біріне жабысып тұрған екі қазақ тізерлеп бауырына қысып, маңдайларынан сүйді. содан соң ор
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Сотавить диолог на 1 мая на казахском 18 приложени
күн шығар алдындағы мезгіл-таң, азан. құлын сәрі – таң жаңа сыз беріп ата бастаған кез. таң сәрі – жерге жарық түсе бастаған кез.
күн көкжиектен көтерілген мезгіл-сәске. оның мынандай атаулары бар: сиыр сәске – күн артқан бойы көтерілген кез. сәске түс – түске жақындаған мезгіл, сағат 12 шамасы. ұлы сәске – тал түске жақындаған мезгіл.
күннің орта мезгілі- түс. бұл – түскі тамақ ішіп, тынығатын уақыт. тал (талма, тапа–тал) түс – күннің қатты ысыған кезі, тынығатын шақ, сағат 1 шамасы. шаңқай түс – көлеңкенің әбден қысқарған кезі, сағат 2 шамасы.
күн еңкейген мезгіл-бесін.
күн ұясына бата бастаған мезгіл-ақшам, ымырт. оның мынандай атаулары бар: алакеуім – күн ала көлең, ұясына бата бастаған мезгіл. кеугім, кеуім – қараңғы түсе бастаған кез, ымырт. намазшам – кешкі намаз оқылатын кез. кеш – ымырт жабылып, қас қарайған мезгіл.
түн мезгілі-іңір – күн батып, қас қарайған кез. қызыл іңір – қас қарайып, түн болған кез. жарым түн – түннің ортасы.