Әже - баланың әкесінің, сондай-ақ, анасының шешесін атайтын, туыстық қатынасты білдіретін атау. Одан арғылары үлкен әже немесе ұлы әже деп аталады.[1]
Кесе тарту етіп отырған әже, немере немесе шөбересімен
Қазақ отбасындағы әже орны ерекше әрі қадірлі. Әже - отбасының ғана емес, әулеттің де ұйытқысы, ағайын- абысындардың бірлігін, татулығын сақтайтын сыйлы анасы, кейінгі жастардың, келіндердің тәрбиешісі әрі ақылгөйі Қазақ қоғамында әдетте жас отау иелерінің тұңғыш баласын әжесі бауырына салады. Бала ата-әженің кенжесі саналып, немерені әжесі тәрбиелеп, бағып-қағады. Әже мен немере арасындағы туыстық байланыс өте нәзік әрі берік. Балажан қазақ үшін ата мен әжеге жас сәби жай ғана ермек емес, тәрбиеленуші ерекше субъект. Тарихта күллі рулы елге ана болып саналған Айпара әже, Домалақ ене, Зере, Айғаным секілді әжелердің бейнесі аңыз-әңгімелерде, әдеби шығармаларда сомдалған.
Алдымен әже тәрбиесі арқылы бала жақсы-жаманды ажыратып, үлкен-кішіні тани бастайды. Мінез-құлық, тіл тәрбиесі қалыптасып, бала үй шаруасына бейім, елгезек тілалғыш, мейірімді болып өседі. Әженің алдын көрген балаға былайғы жұрт тәрбиелі бала деп баға береді. Әже тәрбиесі көбіне «олай істеме, былай істе», «бүйтсең жаман, өйтсең жақсы»деген вербалды сипатта, ақылгөйлік мазмұнда болып, әженің мейірімі мен жүрек жылуына бөленіп өседі. Осылайша жас бала қазақы ортадағы моральдық-этикалық нормалармен таныса отырып, адами тұлғаның қалыптасуына ғана емес, дәстүрлі ырым-тыйымдар жүйесінің қағидаттарын біртіндеп бойына сіңіре бастайды.
Жеті-тоғыз жастан әрі қарай тұңғыш немере ұлдың тәрбиесі атасының қолына өтеді, Ал қыз немеренің негізгі тәрбиесі әженің қарамағында болады. Бұл кездегі тәрбиенің мазмұны атаға ілесе жүріп, көрген-білгенін көңілге тоқудан құралады. Атасына ілескен бала алыс жерлерді, ел жақсыларын, сыйлы ауылдарды көріп, жиын-тойға т.б. қатысып, соларды ұғынуға, білуге тырысады. Атаның «визуалды» тәрбиесінен өткен баланы былайғы жұрт көргенді бала деп атайды. Қазақ паремеологизмі Атың бар да жер таны желіп жүріп, атаң барда ел таны еріп жүріп деп кеңес береді. Ел тану, жер тану көргенділікке жатады. Қазақтың дәстүрлі бала тәрбиесінде көргенділік тәрбиенің ең жоғарғы формасы болып табылады. Әже мен атадан тәлім алған немеренің рухани жағынан тәрбиелі, көргенді азамат болып, ержетуінің, елдің аузына ілігер көшелі азамат болып қалыптасуының негізі осылайша қаланады[2].
А)лагерге бару
Б)я не знаю оқы
В)крч Қожанын әжесі көктемнің аяғында Қожаға кітап алып кел ертең бітіп қалып жүрер деп айтты Қожа әжесінің сөзіне бағынып дүкенге барды ол дүкенде дүкеннің есіктен шығып кеткен очередт тұрд ол ойлады мен соңына тұрсам кітап бітіп қалады емес пе деді,сосын ақырын кезектен өтіп ішке кіріп кетті сол жерден көк көзді келіншекті көрді,қожа қанттар тұратын қойма ға барды ол жерден ары жүріп бір ақ кітапты байқады,ҚОЖА:ОО,МАҒАН ҚАЛДЫ,деп теез жүгіргенше көк көз әйел оны алып қалды ол ашуланды да қолынан жұлып алып кассаға тееез жүгірду де 2 сом ақшаны дүкеншәге беріп тез сыртқа шығып кетті КӨК КӨЗДІ ӘЙЕЛ:ҰСТАНДАР ҰСТАНДАР ДЕП АЙҒАЛАДЫ,соңында Көк көздікеліншек оның жаңа Сынып жетекші,і болып шықты
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Казирги омирдин батырлары деген такырыпка шыгарма мысылы айдын айымбетов жане т.б ертенге дейын керек боп тур
Бейбіт өмірдегі батырлық пен соғыс кезінде батырлық екеуі екі басқа. Мысалы, соғыс кезіндегі батырлық- соғыс кезінде ерең ерлік көрсеткен батырлар көп. Олар: Б.Момышұлы, Ә.Молдағұлова, М.Мәмбетова және т.б. Ал ешбір соғыс болмаса да, қазөіргі адамдар бір-біріне зұлымдық жасауын қояр емес. Олар біреуді соққыға жығып немесе өлтіріп сияқты түрлі зұлымдық жасайды. Сол кезде ер жүрек адам келіп, оны құтқарып, жедел жәрдем шақырып, тіпті өзіне қауіп төніп тұрса да сол адамды құтқарып алады. Міне осыны бейбіт өмірдегі батырлық деп ойлаймын. Осындай батырлық жасап, басқаларды құтқарам деп өз денесін жаралап алады. Бірақ оған еш мойымайды. Мұндай батырлық жасау әркімнің қолынан келе бермейді. Сондықтан ер жүрек адамдарды құрметтейік, достар!