Доспамбет жырау туралы шығарма 2, 5-4 бет керек еді 25 беремін

Доспамбет жырау (1490–1523) — жырау, қолбасшы, батыр. Доспамбет жырау қазақ халқының қалыптасу кезеңінде өмір сүрді. Кіші Ноғай ордасында әскери қолбасшы болды. Дешті Қыпшақты көп аралаған, Бақшасарайда, Стамбұлда болған. Қырым ханының жағында көптеген әскери жорықтарға қатысқан. Доспамбет жырау тайпааралық ұрыстардың бірінде 1523 жылы Астрахан маңында қаза тапты. Доспамбет жырау жырларынан оның мұрат-мақсаты, түсінік-талғамы, дүниеге көзқарасы анық аңғарылады. Отан қорғау, елге, жерге деген сүйіспеншілікті бейнелейтін жырларында қырым, ноғай, қазақ жұртының іргесі бүтін, ешкімге бас имейтін ел болып отырған заманды аңсау сарыны байқалады. Жырау ол заманды қайтып келмес бақытты өмір ретінде толғайды. «Айнала бұлақ басы таң», «Тоғай, тоғай, тоғай су», «Азау, азау дегенің», «Арғымаққа оқ тиді», «Қоғалы көлдер, қом сулар», «Айналайын, Ақ Жайық» т. б шығармалары бар. Жырау өткен өмірді жырлағанда туған ел, өскен жерге деген ыстық махаббатын келер ұрпақ болашағымен байланыстыра сипаттайды. Олардың да ертең еліне қорған, тірек болуын қалайды. Доспамбет жырау өз басын өлімге тігіп, сан рет қанды шайқастарға қатысқан ата қонысын үлкен сүйіспеншілікпен толғайды. Жырау ел қорғау, жорық тақырыбына арналған жырларында елі мен жері үшін өлген ердің арманы жоқ деп, отаншылдық рухты бәрінен биік қояды. Ол серілік пен сақилықты, дарқандықты, қонақжайлылықты ата-бабадан келе жатқан асыл дәстүр ретінде дәріптейді. Доспамбет жырау шығармалары қазақ поэзиясы тарихында өзгеше көркемдігімен, екпінді ырғағымен ерекшеленеді. Жырау айтайын деген ойының қуатын еселеп арттыру үшін қайталауларды жиі қолданады. Сөйтіп, оларды ұтымдылықпен пайдаланып, ойдың әсерлілігі мен, өткірлігін күшейте түседі. Доспамбет жыраудың ерлік пен елдікке үндейтін толғаулары Бұқар жырау, Махамбет сынды өзінен кейінгі ақындарға елеулі әсер еткені байқалады. Бұл дәстүр толыса, кемелдене келе жаңа сипатқа ие болды. Жыраудың шығармалары біздің заманымызға толық жетпеген. Оның жырларының көпшілігі жорық үстінде қолма-қол айтылған. Сондықтан ел жадында сақталғандары ғана бізге жеткен. Осы азғана жырларының өзінен-ақ оның жырды түйдек-түйдегімен ағытатын дауылпаз жырау болғаны аңғарылады. Доспамбет жыраудың жырлары ертеректе 1893 жылы М. Османовтың «Ноғай уа құмық шығырлары» атты жинағына енген. Кейін 1896 жылы

В. Радловтың «Халық әдебиетінің үлгілері» деген жинағына басылды. Оның жырлары «Ертедегі әдебиет нұсқалары», «Алдаспан», «XV-XVIII ғасырлардағы қазақ поэзиясы», «Бес ғасыр жырлайды», т. б. сан алуан хрестоматия, жинақтарда үздіксіз жарияланып келді.                                                                                

Су – тіршілік нәрі. Ғалымдардың айтуынша, адам организмі 86 пайыз судан тұрады екен. Егер организмде судың мөлшері азайса, онда адам әртүрлі ауаруға шалдығады.
Барлық құқықтар қорғалған.
Адам организмі бір тәулікте шамамен 1,5-2 литр су жоғалтады. Сондықтан адам күніне сонша су ішіп отыруы қажет.

Таңертең аш қарынға су ішуді әдетке айналдырған дұрыс.

Мидан бастап асқазанға дейін денедегі бүкіл мүшелердің су қажеттілігі бар. Сондықтан мол су ішіп денедегі су жетіспеушілігінің алдын алу керек. Кафеинсіз кофе, шай немесе шекерсіз табиғи сусындар, сумен араласқан жеміс шырындары және басым бөлігі судан тұратын қарбыз сияқты өнімдер де құрамында карбонгидрат немесе тұз мөлшері көп болмаса су орнына өтеді. Кафеинді шай, кофе, кола секілді сусындар денедегі су жетіспеушілігін одан да арттыратындығы үшін қосымша тағы су ішу керек.

Судың денеге пайдалары:

Дене температурасын тұрақтандырады.

Азық, қалдық және оттегі тасымалдайды.

Бүйрек және бауырдағы қалдықтарды (шлак) тазалайды.

Витамин және минералдардың тарауын қамтамасыз етеді.

Денені жарақаттанудан қорғайды.

Клеткалардың және бұлшық еттердің бірігуін қамтамасыз етеді.

Тері клеткаларын ылғалдандырады және сауықтырады.

Ас қорытуда жоғарыдан төмен қарай ретімен астың қорытылуынан сіңірілуіне және де ең соңында қалдықтардың шығуына дейін судың міндеті орасан зор.
Денеде болатын күніне 2-4 литр су шығынының орнын қайта толтырып тұру қажет. Ересек адамның денесінде 40-50 литр су болады. Қанның 83%, бұлшық еттердің 75%, мидың 74%, сүйектердің 22% судан тұрады. Денеде 20% су жетіспеушілігі болуы өте қауіпті және өлімге дейін жетелейді.
Қажетті мөлшерде су ішпеген жағдайда:

Мидың жұмыс істеуі баяулайды.

Қан қоюланады.

Жүрек көп жұмыс істеуге мәжбүр болады.

Нәжіс сары түсті болады.

Іш қатуына(запор) себеп болады.
Су жетіспеген жағдайда мыналар болады:

Бас ауруы.

Бас айналуы.

Шаршау және әлсіздік.

Ойдың тынықтығы бұзылады.

Тәбетсіздік.
Биік жерлерде, ауа ыстық және нәмді болса, грип немесе температура болған кезде тұтынатын су мөлшері көбірек болуы керек.

Бал қосылған жылы су

Денсаулықты қалпына келтіретін тағы бір қарапайым әдіс – аш қарынға бал қосылған жылы су ішу. Бал қосылға су несімен пайдалы және оны қалай дұрыс ішу керек?

Бал қосылған жылы су – ең әуелі организмде табиғи процесті жандандырып, асқазанның жұмысын белсенді етеді. Кейбір мамандар алдымен аш қарынға су ішіп, сосын барып бал қосылған жылы су ішуге кеңес береді.

Тағы бір айта кетерлігі, суды емдік мақсатта пайдаланатын болсаңыз қайнатылмаған су ішу керек. Мәселен, мамандар бұлақтың немесе құдықтың суы болса және оның таза екеніне көзіңіз жетіп тұрса қайнатпай ішуге болатынын айтады. Немесе фильтр сүзгісінен өткен суды да қайнатпай-ақ бал қосып ішуге болады. Бал қосылған су адам ағзасын сергітіп, күш-қуат береді.

Суды міндетті түрде аш қарынға ішкен дұрыс.

Лимон қосылған жылы су

Лимон қосылған жылы судың пайдасы – құрамында аскорбин кислотасының болуында. Нәтижесінде мұндай сусын ағзаның иммундық жүйесін нығайтады. Сонымен қатар лимон қосылған су қан құрамындағы қантты азайтып, адамды сергітеді. Организмге қуат береди.

Сәлем, менің атым Сати.

-Ал мен Джини. Мен АҚШ-танмын, Канзас! Ал сен қай жақтансың?

- Мен Қазақстаннанмын!

– Әй, мен Қазақстан туралы естідім! Бірақ мен бұл елдің қай жерде орналасқанын білмеймін! Яғни, мен қай континентте екенін білмеймін!

- Джинниді тап. -Оңтүстік Америка? «Жоқ, Джинни, сіз болжамағаныңыз жөн. Қазақстан Еуразияда орналасқан. Елдің бір бөлігі Еуропаға, бір бөлігі Азияға тиесілі.

- Қалай қызықты! Қазақстан үлкен мемлекет пе?

- Жер көлемі бойынша әлемде тоғызыншы орын.

– Иә, сіздің де елде далалар мен шөлдер көп пе? Ал сендер атқа мінуді білесіңдер ме?

- Уау, Джини! Рас, көбіміз жылқы ұстауды білеміз. Бұл ұлттық мәдениет. Бірақ мұндай білім қайдан келеді? – Ал Марк Дакаскаспен «Көшпенді» фильмін көргенім есіме түсті. Бұл менің сүйікті актерім.

— Сен атқа міне аласың ба, Джини?

– Бірде мектепте тырыстым, әйтеуір бас тарттым. Ал сен, Сати?

– Ал мен ат спортына жақсымын. Мен сені үйрете аламын. - Бұл өте жақсы!