Қимыл сын бағыныңқылы сабақтасқа 5 сөйлем керек!

Сұрғылт тұман дым бүркіп,барқыт бешпент сулайды. Оның аяқ-қолы дірілдеп, төбесінен жай түскендей болды. Ол күресті сүйенген күйі, орнында ұзақ тұрып қалды. Бір нәрсе тістеп алғандай болып, орнынан ұшып тұрды

Ағын су арнасын табады. 

Ағын су бал татыр, 
Ақ шабағы май татыр.

Ағын су жолын табады, 
Ақ адам оңын табады.

Ақ қар көп болса — ақ нан көп. 

Ақпаса су бұзылады. 

Алпыс күн тасыған су алты күнде қайтар. 

Арық бар жерде су бар, 
Су бар жерде ну бар.

Арық қазбасаң су келмейді. 

Бұлағы болмаса өзен де саркылар. 

Бұлақ көрсең көзін аш. 

Бүлаққа бүлақ қосылса — "егізбіз" дейді, 
Көлге көл қосылса — "теңізбіз" дейді.

Дария арам болмайды ит қанша сигенмен. 

Дария басы — бұлақ. 

Дария толы су болса ит тілімен су ішер. 

Жеті күн жауған жаңбырдан желіп өткен су артық (Кыпшақ Сейітқұл). 

Иірімі жоқ судан иірілген балық не табады? 

Көлдің көркі — құрақ, 
Таудың көркі — бұлақ.

Көл жағалағанның көні кеппес. 

Көл көлге құяды, 
Сел селге құяды — шұқанаққа дым да жоқ.

"Көлмін" деп көпіресің ішінде бір балығың жоқ. 

Көл тартылса кұс қашар. 

Казғанмен су шықпайды қыр басынан(Біржан сал) 

Қара суға жапалақтап қар жауса қара балық ұрық салады. 

Құдық қазсаң көлді каз, 
көл суалмай суалмас (Ақтамберді жырау).

Қыдырдың қасыңда болғанша, 
бұлақтың басында бол.

 От — арық, су — семіз.

Өзен ақса — көл, 
Дария ақса — сел. 

Өзен бойы тұрғанда 
өзге жерге қонбаңыз.

Өзен жағалағанның өзегі талмас. 

Өзен-суға жарасқан қамысы мен қоғасы, 
Қарияға жарасқан аузындағы тобасы.

Өзен суын жаңбыр тасытады, 
Адам қадірін еңбек асыртады.

Өзен ұзақ ағады бұлағы болса басында, 
Іздеген бақыт табады жалықпаса жасында.

Сағадағы су ішеді, 
Аяқтағы у ішеді.

Сай қуалап су ағар, 
Жел қуалап от жанар.

Сасық суда жайын жоқ, 
Олжа малда қайыр жоқ.

Саяз су сарқырап ағады. 

Су аққан жерінен ағар, шөп шыққан жеріне шығар. 

Су ақса — сайына, 
Жылқы жоғалса — үйіріне.

Су анасы — бұлақ, 
Сөз анасы — құлақ.

Су аяғы — құрдым. 

Су байлық — алты айлық, 
Қар байлық — үш айлық.

Су бар жерде ырыс бар: 
ұстап балық жейсің,
ақ бидай егіп, нанын жейсің.

Су басынан бұзылады. 

Су басынан тынады, 
Балық басынан шіриді.

Су бергеннің сауабы бар, 
Су төккеннің жауабы бар.

Су бермегенге сүтіңді бер — 
ақ ниетінді білсін.

Су болмай балық аулауга болмас, 
Жүз жыртпай дау даулауға болмас.

Суға кеткен тал қармайды. 

Суға салған тонның енді аяйтын несі қалды? 

Суға тері и болмас, 
Сұғанақ жігіт би болмас.

Судағы балыққа қуанба, өлі сенікі емес. 

Су — диханның каны, 
Жер — қолыңдағы наның.

Судың басы бұлақ болса, аяғы құяр теңізге. 
Жақсыдан жаман туса да, тартпай қоймас негізге.

Судың да сұрауы бар. 

Судың жолын құм бөгер, 
Ердің жолын сұм бөгер.

Судың терең саязын ағысынан білерсің, 
Аттың жақсы, жаманын шабысынан білерсің. 

Судың түбін шым бекітеді, 
Сөздің түбін шын бекітеді.

Суды өзі кешіп ішпей мал қоңданбайды, 
Шөпті өзі орып жемей мал жонданбайды.

Суды шым бөгейді, дауды қыз бөгейді. 

Суды шым тоқтатар, 
Сөзді шын тоқтатар.

Су жүрген жер молшылық, абат емей немене. 
Жақсылардың сөздері қанат емей немене.

Су жүрген жер шүлен. 

Су — зер, сушы — зергер. 

Су кезегінен қалған он екі ай аш. 

Су келтірер мәрт кісі, 
Егін егер ер кісі.

Су кетсе тас қалады, 
Сүрме кетсе қас қалады.

Су — қан, еңбек — жан. 

Су қатайса мұз болар (Марабай ақын). 

Сулы жердің қасиеті сағасында, 
Нулы жердің қасиеті ағашында.

Сулы жер қүрақсыз болмас, 
Таулы жер бүлақсыз болмас.

Сулы жер — нулы жер, 
Бұлақты жер — тұрақты жер.

Сумен ойнама — батарсың, 
Отпен ойнама — жанарсың.

Су патшасы — мұрап, 
Түн патшасы — шырақ.

Су перісі сұлтан. 

Сусағанның түсіне су кіреді. 

Су сағасы — бұлақ, 
Сөз сағасы — құлақ.

Су сүреңін табады. 

Сусыз жердің оты арам. 

Сусыз жердің шөбі сұйық, 
Суайт адамның сөзі сүйық.

Сусыз өмір жоқ, 
Отсыз темір жоқ.

Су тасыса жиегіне, 
Ер тасыса еліне.

Су түбіне жетпейсің бойлағанмен, 
Ой түбіне жетпейсің ойлағанмен.

Суы ащы теңізден томар да болса көл артык, 

Суы бардың буы бар. 

Суымен Жайық әдемі, 
Ескегімен қайық әдемі.

Су ырыстың көзі, 
Еңбек кірістің көзі.

Су ішетін арығы жоқ еддің сүзіп алатын балығы жоқ. 

Су ішкен құдығыңа түкірме. 

Сылдырсыз аққан судан без. 

Терең құдықтың суы тәтті. 

Терең судың ағысы білінбес. 

Терлей-терлей тоған байласаң қызара бөртіп су ішерсің. 

Толықсып акқан дария — мейірманды қария. 

Түнгі су — ну, күңдізгі су — бу. 

Шөлдегі шұқанақ суға тоймас. 

Шөлдеп ішкен қара су шекер емей немене. 
Тебінгенмен біткен мал бекер емей немене.

Шөл жағалап қонба, көл жағалап қон.

өзіңізге керегін аларсыз араснан

Қазақта «ас атасы – нан» деген сөз бар, яғни астың, дәмнің үлкені – нан. Бала ақ пен қараны ажыратып танымай тұрып-ақ оған оң қолына нан ұстауды, нанды баспауды, тастамауды үйретеді. Нан қасиетті. Адам кез келген тамақты екі күн жесе, ол қанша нәрлі болғанымен сол тамақтан жалығады. Ал бірақ а өмір бойы наннан шықпайды, наннан зерікпейді, жалықпайды. Дастарқаныңыздың үстінде күнде нан тұрмаса, көңіліңіз де, дастарқаныңыз да – орта, берекеңіз кетіп, дүние ойсырап тұрған секілді басқа тамақ көзіңізге көрінбейді. Нанның қасиеттілігінің өзі осыдан-ақ көрінеді. Ұнның құрамындағы адамның бойына нәр беретін, куат беретін ағзаға қажеттінің бәрі бар. Өзге халықты қайдам, қазақтың нансыз күні жоқ деуге болады. Қазақта «қатықсыз қара су ішіп, қара нан жесек те, амандық болсын» деген де сөз бар ғой… «Нанды жерге тастама», «нанның үстіне зат қойма», «нанды төңкерме», «нанды бір қолмен үзбе» деген сөздің барлығы – сол нанның қасиетіне орай айтылған тыйымдар. Тіпті адам ашыққан кезде қолы жетпейтін биікте тұрған нанды Құранның үстіне шығып алуға болады екен, бірақ нанның өзін ешқашан баспаған. Нанның қасиетті Құраннан да жоғары бағаланатынын осыдан-ақ білуге болады. «Адам атамыз бен Хауа анамыз пейіштен қуылған кезде ит бірге ілесіп кетіп, сонда бидай иттің ұртында келген дейді. Итті «жеті қазынаның бірі» дейтін себебіміз адамзат сол иттің ырыздығын жеп жүр» деген бұрыннан келе жатқан аңыз бар. Бір таңданарлығы, жер бетінде басқа дақылдардың, жемістердің барлығының жабайы түрі бар. Айталық, алманың, жуаның, сұлының дегендей, барлығының жабайы түрі табиғатта кездеседі, бірақ бидайдың жабайы түрі жоқ. Сол себептен де, қазіргі тілмен айтсақ, бидайдың ғарыштан келгеніне иланасың. Шынымен, осы қисынға, «бұл жердің дәні емес, бізге бейнебір ғарыштан жеткен» дегенге біртүрлі сенгің келеді. Үйге келген кез келген адам асығыс болса да, өзге тамақтан емес, наннан ауыз тиіп шығады. Адамдардың арасындағы ынтымақ бірлік, бір-біріне деген жақсы қарым-қатынас, ауызбіршілік дастарқанның үстіне қойылған нан арқылы нығая түседі, яғни өзі нан ауыз тиген үйіне қазақ жамандық тілемеген. Нанын берген адамға жамандық ойламаған. Қазақтың «бір күн дәм татқан жерге қырық күн сәлем» дейтін сөзі осыдан келіп шыққан.