Қарлығашты құйырғы неге айыр? нужен перевод сказки

Почему у ласточки хвостик рожками

 

В первоначальные времена правил миром страшный змей Айдахар. Питался он кровью животных. Подлый комар служил у него на посылках. Кликнул   к  себе   змей  комара, говорит ему:
— Облети всю землю, отведай тайком крови всех живых существ и, воротясь, доложи мне, чья кровь самая сладкая. На кого укажешь, тех и буду губить.
Полетел  комар.  Исполнив  повеление,  спешит  обратно. На пути встречает его ласточка.
—  Куда летал?
—  По приказанию господина моего Айдахара  облетел всю землю, чтобы узнать, чья кровь самая сладкая.
—  Что же ты узнал?
—  Слаще    всего    кровь    человека,— пропищал    комар. Ласточка встревожилась.
—  Не  говори,  комар,  змею  правду.  Человек  добр,  не губи его.
—  Нет, скажу! Ласточка снова:
тебя, не вреди человеку: он мне друг. А комар:
—   Нет, скажу!
Прилетел комар к Айдахару, и ласточка тут же вьется.
—  Ну,— зашипел  змей,— рассказывай   все,  что разведал! Но страшись, раб, произнести хоть слово лжи!
—  Владыка мой  и  повелитель,— начал комар,— скажу тебе правду, ничего не утаю. Самая вкусная, самая сладкая кровь у...
Хотел он сказать «у человека», да не успел: ласточка стрелою кинулась к нему и отщипнула острым клювом кончик комариного языка.
Заметался комар над змеем:
—  З-з-з... З-з-з...   З-з-з...— но   сказать ничего   не   может.
А ласточка ласково щебечет:
—  Я знаю,  Айдахар,  что хотел  сказать  комар:   самая сладкая кровь — у змеи!
Рассвирепел змей на ласточку, ударив хвостом, прыгнул в небо с раскрытой пастью. Да ведь нет птицы быстрее и поворотливее ласточки. Метнулась она в сторону — и ушла от смерти. Успел Айдахар лишь за хвост ее ухватить. Вырвал из середины хвоста несколько перышек и — рухнул на землю, ударился о камень и испустил дух.
Вот почему у ласточки хвостик рожками, и вот почему люди так любят эту птицу.

Бәйтерек - ежелгі таным бойынша тылсым қасиетке ие алып ағаш. Бәйтерек байырғы орта түсінігінде жердің дәл кіндігінде өсетін, тамыры жерасты, діңі адам әлемі, басы рухтар мекені болып табылатын көк тіреген алып ағаш. Мұндай ағаш үлгісі дәстүрлі қауымда мықан ағашы, мырзатерек, әулие ағаш, сетер тал делініп, пішіні мен мәніне қарай әртүрлі аталған. Бәйтерек ежелгі түркі сөзі, бәй «үлкен» деген сөз, «бай» сөзінің дыбыстық өзгеріске түскен түрі (бәйбіше, бәйшешек), үлкен, алғашқы деген ұғымдарды, ал терек (парсы тілінде - дарақ) «ағаш» деген ұғымды білдіреді. Демек Бәйтерек екі сөздің бірігуінен жасалып, «зәулім ағаш» дегенді танытады.

Бәйтерек туралы ұғым-түсініктер халық мифологиясында ерте заманнан бар. Кейбір халықтардың мифологиясында баяндалғандай, әлем моделі екі түрлі болады. Бірі - тік те, екіншісі, көлденең құрылым. Осының екеуі де қазақ мифологиясында бар. Көлденең модельдің көрінісі дүниенің төрт бұрышын кезген Қорқыт туралы әпсанада кездеседі. Өлімнен құтылу үшін батысқа, шығысқа, оңтүстікке, солтүстікке де барған Қорқыт барлық жерде өзіне қазылып жатқан көрді көріп, ең соңында Сырдарияның қақ ортасына келіп дамылдайды. Сырдария өзені бұл жерде тұтас әлемнің кіндігі болып көрсетіледі де, жартылай көлденең, жартылай тік модельдің бейнесі ретінде суреттеледі.

Себеп салдар құрмалас сөйлем. Құрамындағы жай сөйлемдердің бірі екіншісінде айтылған ойдың болу себебін білдіретін салаластың түрін себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем дейді.

Себеп-салдар салаласта бір жай сөйлем екіншісінде айтылған ойдың болу себебін білдірсе, екіншісі білдіретін ой оның салдары болып табылады. Сөйтіп, салаластың құрамындағы жай сөйлемдердің бірі себеп мәнді де, екіншісі салдар мәнді болады. Бірде себеп мәнді жай сөйлем бұрын тұрып, салдар мәнді жай сөйлем кейін тұрса, бірде керісінше салдар мәнді сөйлем бұрын тұрып, себеп мәнді жай сөйлем кейін тұрады. Себеп-салдар салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір-бірімен жалғаулық шылаулар (сондықтан, сол себепті, себебі, өйткені) арқылы да, жалғаулықсыз, іргелес тұрып та байланысады. Жалғаулықты себеп-салдар салаластар өйткені, себебі деген шылаулар арқылы құрмаласқанда, алдыңғы жай сөйлем салдар мәнді болып келеді де, екінші жай сөйлем ондағы ойдың болу себебін білдіреді. Жалғаулықты себеп-салдар салаластар сондықтан, сол себепті шылаулар арқылы құрмаласса, алдыңғы жай сөйлем екінші жай сөйлемдегі ойдың болу себебін білдіріп, себеп мәнді болып келеді де, екінші жай сөйлем салдар мәнді