Ғаламтордан қазақстанның қызыл кітабіна енген 1 құс пен 1 аң туралы мəлімет тауып жаз. тапқан ақпараттарыңды ауызша баянда.

Қаяздар - Қазақстанда саны тез азайып келе жатқан түрше. Арал су алқабында және Шу өзенінде тіршілік етеді. Шу өзенінде 1980 жылдардың аяғында жойылып біткен болу керек. Республикамызда бұрын да көп болмайтын, тек әуесқойлықпен ауланатын. Шардара су қоймасында қосалқы түр ретінде ауланған. Арал қаязына қарағанда майда, тұщы судың кәдімгі жергілікті балығы. Ұзындығы 70 см, салмағы 5,3 кг дейін жетеді. Қолдан өсірілмеген. Табиғи көбейетін жерлерін, басқа түрлермен (арал қаязы, қарабалық) будандасу шектерін зерттеу керек.

Акбөкен-Үстіңгі ерні салбырап, етті тұмсыққа айналған. Текесінің мүйізі қайқылау келеді, ешкісінде мүйіз болмайды. Жаз айларында арқа түсі сарғыш тартады, қыста түсі ақшылданады. Ақбөкендер шөл, шөлейтті және далалық аймақтарда тіршілік етуге бейімделген. Олардың қоныс өзгертуі ауа райына, Ақбөкен жұп тұяқты жануарлардың ішіндегі ең өсімталы, жылына бір рет төлдейді. Жаппай төлдеуі мамырдың 1-жартысында өтеді. Бұл кезде күн салқындап, жауын-шашын көп болады да, оны қазақ халқы «Құралайдың салқыны» деп атайды.

Жүректің сыртқы құрылысы:

1 – қолқа доғасы; 2 – өкпе артериясы; 3 – сол жақ жүрекше; 4 – қантамырлары; 5 – сол жақ қарынша; 6 – оң жақ қарынша; 7 – төменгі қуысты вена тамыры; 8 – оң жақ жүрекше; 9 – жоғары қуысты вена тамыры; бағдарша (стрелка) қанның ағу бағытын көрсетеді

 

Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады. Сыртқы қабаты – эпикард (грекше «epі» – сыртқы, «cor» – жүрек), өте жұқа, жүректі қоршап тұрады. Ортаңғы қалың бұлшықетті қабаты – миокард (грекше «mіos» – бұлшықет). Ішкі қабаты жұқа – эндокард (грекше «endo» – ішкі) жүректің ішкі қуыстары мен қақпақшаларын астарлап жатады.

 

Жүрек негізінен ұшына қарай созылып жатқан қалың бұлшықет қабаты арқылы 2 бөлікке бөлінген. Жүректің әрбір бөлігінде бір жүрекше, бір қарынша болады. Әр бөліктегі жүрекше мен қарынша өзара тесіктер арқылы байланысады. Сол тесіктерде жүрекшелерден қарыншаларға қарай ашылып-жабылып тұратын жақтаулы қақпақшалар (створчатые клапаны) болады. Оң жақ жүрекше мен оң жақ қарыншаның арасында үш жақтаулы, сол жағында қос жақтаулықақпақшалар орналасқан.

Қазіргі уақытта салауатты өмір сатына барлығы да көп уақыт бөледі, Көптеген адамдар темекінің зиянды жақтарын ойланып, тіпті осы жаман әдеттен арылуға тырысып жатыр. Кейбіреулері бұған кірісіпте кеткен, спортпен айналысады,ол әрине өз денсаулықтарын қарап салауатты өмір салтын ұстану үшін. Оны ерте жастан бастау керек. Егер күтінбесе оның нәтижесі қартайғанда, егде жаста денсаулығына кері әсерін тигізеді. Біздің әрқайсысымыз денсаулығымыздың жақсы болғанын қалайды, бірақ оны бәрі жете
түсініп бйыбына бара бермейді, оның үстіне темекі шегіп, есірткі қолдана бастайды. Бастысы, денсаулық өздеріне керектігін,зиянды әдеттер оның денсаулығына қауіпті екенін түсіне білуі керек. 
Салауатты өмір салтын ұстану үшін белгілі бір ережелер бар. Таңертеңгісін жаттығулар жасап, таза ауамен серуендеп, бөлменің ішін желдетіп тұрса жеткілікті. Осындай қарапайым ережеледі ұстану арқылы біз түр-тұлңамыз сымбатты, әрі денсаулығымызда нығая түседі.
Өмірімізді жақсартатын тағы бір дүние ол- дұрыс тамақтану! Тамақтану тәртібін дұрыс құру керек. Тамақтану барысында денсаулыққа пайдалы, табиғи тағамдарды пайдалану керек.
Мысалы мен фаст-фуд тағамдарын, және қуырылған, ысталған тағамдарды сирек тұтынамын! Сондай-ақ консервіленген,бояуыбар сусындарды, чипсілерді пайдаланбауға тырысамын! Кейде сол тағамдарды жеуге аңсарым ауып тұрады, бірақ мен түсінемін, тәтті тағамдардың барлығы дерлік дәмді бола бермейді, олардың зияны да жетіп артылытынын. Сол кезде мен сорл тағамдардың орнын денсаулыққа пайдалы, жеміс-жидектермен, табиғи тағамдармен алмастырамын.
Және әр адамды жүйке жүйесі де ааңдата біліуі керек. Халықтың жүйке ұлпалары қалыпқа келмейді деген сөздері тегін емес.