1)сөйлемге морфологиялық талдау жаса.астана қаласы көркейіп келе жатыр. 2)сөйлемге синтаксистік талдау жаса.омар ауылдан кеше келді. 3)мына сөздерді тәуелдеотан, ана тілі , үй, көлік, сөмке, аяқ киім, қалам. 4)мына сөздерді жікте: дәрігер шахтер аспаз. 5)мына сөйлемде қимыл-сын үстеуді тап.мұғалім мен оқкушылар алдында, ал досымыз екеуміз артта ақырын жүріп келеміз. 6)сөйлемге морфологиялық талдау жаса.олар қаладан кеше келу керек еді. 7)сөздердің түбір мен қосымша ажырат: оқулықтың, біздің, дәптерлеріміз. 8)берілген сын есімдерді қатыстырып сөйлем құра: қызыл, көркем, ашулы, ажарлы. 9)мына сөздерге көптік жалғауын жалғап жаз: сурет, доп, апта, кептер, , гүл. 10)мына сөздерге қосымша жалғау арқылы туынды сөз жаз: кес, сүз, өр. 11)сөйлемге морфологиялық талдау жаса.мектеп оқушылары өлең оқыды. 12)сөйлемге синтаксистік талдау жаса.олар гүл жинап жүр. 13)берілген сөздерді буын түріне ажырат: ағаштар, компьютер, ұқыпты, әдептілік. 14)мына жай сөйлемдерден құрмалас сөйлем құра: ауа райы жылы.көктем ерте келді.ағаштар гүлдеді.құстар бақта сайрады. 15)мына сөздерге қосымша жалғау арқылы туынды сөз жаса: қи, сез, көр, тер. ,

3)

Жекеше

І жақ:Менің Отаным,ана тілім,үйім,көлігім,сөмкем,аяқ киімім,қаламым.

ІІ жақ:Сенің Отаның,ана тілің,үйің,көлігің,сөмкең,аяқ киімнің,қаламың.

Сіздің (сыпайы түрде) Отаның,ана тіліңіз,үйіңіз,көлігіңіз,сөмкеңіз,аяқ киіміңіз,қаламыңыз.

ІІІ жақ:Оның Отары,ана тілі,үйі,көлігі, сөмкесі,аяқ киімі,қаламы.

Көпше:

І жақ: Біздің Отанымыз,ана тіліміз,үйіміз,көлігіміз,сөмкеміз,аяқ киіміміз,қаламымыз.

ІІ жақ:Сендердің Отандарың,ана тілдерің, үйлерің,көліктерің,сөмкелерің,аяқ киімдерің,қаламдарың.

Сіздердің Отадарыңыз,ана тілдеріңіз,үйлеріңіз,көліктеріңіз,сөмкелеріңіз,аяқ киімдеріңіз,қаламдарыңыз.

ІІІ жақ:Олардың Отаны,ана тілі,үйі,көлігі,сөмкесі,аяқ киімі,қаламы.

4) Жіктеу

Жекеше

І жақ:Мен дәрігермін,шахтермін,аспазбын.

ІІ жақ:Сен дәрігерсің,шахтерсің,аспазсың.

Сіз дәрігерсіз,шахтерсіз,аспазсыз.

Көпше

І:Біз дәрігерміз,шахтерміз,аспазбыз.

ІІ:Сендер дәрігерсіңдер,шахтерсіңдер,аспазсыңдар.

Сіздер дәрігерсіздер,шахтерсіздер,аспазсыздар.

ІІІ:Олар дәрігер,шахтер,аспаз.

5) Бұл сөйлемде қимыл-сын үстеуі - "ақырын" (Қалай?)

7) Оқу - түбір,+лық - сөз тудырушы жұрнақ,+тың - ілік септігі.

Біз - түбір,+дің - ілік септігі.

Дәптер - түбір,+лер - көптік жалғау,+іміз - тәуелдік жалғауының І жағы.

8) Қолыңдағы қызыл алманы қайдан алдың? Оның көркем бейнесі талайды тамсандырған. Мұғалім ашулы секілді ғой. Оның күлкісі қандай ажарлы!

9) Суреттер,апталар,доптар,кептерлер,адамдар,гүлдер.

10) Кеспе,сүзбе,өркен.

11) Мектеп - түбірі (зат есім),оқу - түбір (з.е),+шы - сөз тудырушы жұрнақ,+лар - көптік жалғау,+ы - тәуелдік жалғауының ІІІ жағы,өлең - түбірі (азт есім),оқы - түбірі (етістік),+ды - жедел өткен шақ жұрнағы.

12) Олар гүл жинап жүр.

Жинап жүр - баяндауыш,олар - бастауыш,гүл - толықтауыш.

13) А (ашық буын ) - ғаш (бітеу буын) - тар (бітеу буын),ком (бітеу буын) - пью (ашық буын) - тер (бітеу буын), ұ (а.б) - қып (б.б) - ты (а.б),ә (а.б) - деп (б.б) - ті (а.б) - лік (б.б).

14) Көктем ерте келіп,ауа райы жылыды.Ағаштар гүлдеп,құстар бақта сайрады.

15) Қиғыш,сезгіш,көргіш,тергіш.

Үш жүз алпыс бес жасадым болып жуан,
Қырық сегіз қызды болдым бір алуан.
Қатар өскен бар менің он екі ұлым,
Бір ұлым бар олар да ерек туған.
/Бір жыл, қырық сегіз жұма,он екі ай,бір ай/.

Ойдан шықты бұл жұмбақ,
Ойшыл ерлер ойлан тап.
Өзгермейді өзінен
Бұл жаһанда бір дарақ.
Ол дарақтын бойында
Дәл он екі бар бұтақ.
Бұтақтардың басында,
Үш жүз алпыс жапырақ.
Жапырақты қарасақ,
Бір жағы қара, бір жағы ақ,
Бұл жұмбақты кім шешсе, 
Болсын дейміз жасы ұзақ.
/Жыл он екі ай,үш жүз алпыс күн, күн мен түн/.

Үш жүз алпыс бес шығыршық,
Қырық сегіз тығыншық,
Аққу жылына екі рет балалайды.
/Үш жүз алпыс бес күн,қырық сегіз жұма,екі айт/.

Үш жүз алпыс алты анасы,
Қырық сегіз болар баласы.
Он сегіз  бөлек ұясы,
Ішінде екі ақ жұмыртқасы.
/Жыл,бір жылдағы апта,күн,ай/.

Үй артында бір дуан,
Бір ұлы бар ханға дуан,
Қырық сегіз қызы бар,
Бәрі жуан.
/Бір жыл,бір ай ораза,бір жылдағы қырық сегіз жұма/.    

Тауда дарақ, екі бұтақ,
Біреуі гүлді, біреуі гүлсіз.
/Жыл, жаз, қыз/.

Келеді үлкен алып аузын ашып,
Жүреді он екі аяқ қадам басып,
Отыздан әр бірінде саусағы бар,
Құтылмас ешбір адам одан қашып.
/Жыл, он екі ай, отыз күн/.

Базардан бір текемет алдым сатып,
Алты айдай текеметте жүрдім жатып.
Бұл іске мен ғажайып болып тұрдым,
Қалды ғой алты айдан соң айран қатып.
/Жаз бен қыс/.

Басына биік таудың бітеді раң,
Жайлайды ол раңды екі түрлі аң.
Қолына өткір семсер қылыш алып,
Шығады аң аулауға салып ұран.
Ат мінген бұл екеуі жүгендемей,
Дүниені кетпекші емес түгендемей,
Астында екеуінің аты бар,
Құрығы шолақ болған бөгендемей.
/Жыл, жаз, қыс/.

Күзетші бір-екі адам ол жаһанда, 
Ораулы он екісі бір шапанда.
Ұстайды он екісі отыз шоқпар,
Қырық  құрық даярлаулы қашағанға.
Қарасам жеңі бесеу ол шапанда,
Көрмедім бұндай шапан бұл жалғанда.
Аузы жеңдерінің бүрмеленген  
Анықтап он екі пар түймеленген.
Апырмай, есебі жоқ толып жатқан,
Қиындық ойлап тұрсам тарау-тарау бұл не деген?
/Жыл,күн, жұма/.

Алты арыстанды үш бөрі сорған, 
Жілігін шақпай майын сорған,
Терісін теспей қанын сорған.
/Алты арыстан - алты ай жаз,
үш ай тоқсан/.

Аспанда қаһарланған алты терек,
Ұясы алтауының бөлек-бөлек.
/Алты ай қыс/.

Жолда кеткен ақ қоян,
Жолға қарап отырды.
Қарға менен құзғынды,
Ұйқыменен жоқ қылды.
/Қыс/.

Көрсең реңді, қарасаң көрікті,
Ол болмаса жұрттың бәрі
Бір бәлеге жолықты.
/Жаз/.

Шақырса келмес,
Жаяу жүрмес.
/Жаз/.

Жерде жоқ, көкте жоқ,
Бір әңгелектен әңгелек шығады.
Он екі бөлек,
Біреуі-ащы,
Біреуі-тұщы.
/Он екі ай, жаз бен қыс/.

Екі үлкен нар көрдім,
Бірінің жақсы нұры бар,
Бірінің жаман түрі бар,
Арасында үзілмес бұйда жібі бар.
/Жаз бен қыс/.

Шілдедей шуақ күні бар,
Бұлбұлдайын үні бар.
Көк шалғыны құлпырған,
Масатыдай түрі бар.
Қызықтырған адамды,
Неше түрлі гүлі бар.
/Май айы/.

Бір адамға он екі егіз, 
Бір егізде біреусіз сегіз.
/Ай мен апта/.

Бір ұяда жеті жұмыртқа.
/Апта/.

Жаралған бұл дүниеде екі қақпақ,
Мезгілімен ашылып және жаппақ.
Болғанда бірі қара, екіншісі - 
Күмістей жарқыраған сүттен де аппақ.
/Күн, түн/.

Алдымен қара тұлпар озық келер, 
Арғымақ мойнын созып кейін келер,
Соңынан боз арғымақ басып озып,
Айналып  бірін-бірі жүре берер.
/Түн, таң, күн/.

Баяғыда болыпты екі патша,
Бірі қуып бара жатса, бірі қашса,
Артында он екіден баласы бар,
Үш жүз алпыстан болады тұқым шашса.
/Күн мен ай,он екі ай -

Үйрегім бар еді үйде үш жүз алпыс,
Мұнша үйректі санап алу елдің салты.
Күніне бір үйрегім жоғалады,
Айтшы сен сол үйректі кім алады?
/Календарь/.

Бір нәрсе дөңгелейді шыр айналып,
Келеді бір жеріне қайта айналып,
Қызықты мұндай нәрсе бола ма екен,
Отырар оны көрсе ер жайланып.
/Сағат/.

Желсіз, сусыз айналған бір диірмен,
Шыққан күннен айналып бірдей жүрген.
Қылдан нәзік мойнында бір бауы бар,
Ақылың жетік данасың ойлап білген.
/Сағат/.

Мен көрдім күн шығыстан бір диірмен,
Түс болса тұрады екен оң бүйірден.
Қшінде қылдан нәзік бір жібі бар,
Ол жіпті қолы епті, кім иірген.
/Сағат/.

Өзінен өзі айналған бір диірмен,
Көрінеді әр парасы бір бүйірден.
Қылдан нәзік ішінде бір жібі бар,
Қолы епті екен, шіркін-ай, кім иірген?
/Сағат/.

Денесі бар, сөзі жоқ,
Аяғы жоқ жүреді.
Күнді, түнді өлшейді,
Екі тілді жүрегі
Шешуін кім біледі?
/Сағат/.

Сырт-сырт етіп соғады,
Кеудесінде жүрегі,
Өзі тілсіз сөйлейді,
Өзі жансыз жүреді.
/Сағат/.

Жүруден бір талмайтын,
Күн мен түннен қалмайтын.
/Сағат/.

Жаңылмайды есептен,
Аяғы жоқ жүреді.
Сөйлейтұғын тілі жоқ,
Уақытыңды біледі.
Күндіз-түні жүргенмен,
Қызымайды жүрегі,
Су ішіп, жем жемейді,
Сықырлайды жүрегі.
/Сағат/.

Дөңгелек аяғымен жер баспайды,
Жерінен уағдалы адаспайды.
Білімді қанша адам болса-дағы,
Бір адам біліміне таласпайды.
/Сағат/.

Қолымнан жиырма төрт үйрек ұшты,
Барды да отыз көлдің суын ішті.
Көрді де сол үйректі он екі арқар,
Үш жүз алпыс қозыға болды ішті.
/Бір тәуліктегі 24 сағат, бір айдағы 30   
күн, бір жылдағы он екі ай, 360 тәулік/.

Айнала қорған салдым, 
Ішіне жеті бөлме үй салдым.
Жеті үйдің ішіне бір әйнек,
Бір шырақ қойдым.
/Дүниенің төрт бұрышы, жеті күн, 
ай мен күн/.

Он екі үйрек, бір сұңқар,
Жағалап ұшып сымпылдап.
Отыз қызғыш, төрт қыз бен,
Айнала жүріп сұңқылдап.
/Бір жылдағы он екі ай, бір  айдағы төрт жұма, отыз күн/.

Жер үстінде бір бәйтерек,
Оның бар он екі бұтағы.
Әрқайсысында отыз жапырақ,
Отызының бір жағы ақ, бір жағы қара.
/Жыл он екі ай, бір айдағы отыз күн,
бір күндегі кү

 1.      Қар мұз еріп,
су көбейіп,
Сай салаға толады.
Бүршік жарып, жарық ашып,
Гүл бәйшешек басады.                   Көктем
2     .Өрік алма, Жидек жүзім піседі.
Қауын қарбыз, Қияр, сәбіз дүкендерге түседі.
Астық пісіп, орақ түсіп, Қырман дәнге толады.
Жаз Бұлттар төніп, жерге төгіліп, Дымқыл тұман басады.
Шөп сарғайып, өңі тайып, Дала нұры қашады.
Ойнай алмай, Денең мұздап тоңады.                            Күз
3.    Аяз қысып, өрнек сызып, Терезені торлайды.
Қарға омбығып, Бет домбығып, Сырғанап жастар ойнайды.
Суда мұз бар, Жерде қар бар.
Боран борап соғады, Бұл қай мезгіл болады?                 Қыс