Казак адебиет сабагындагы "тортайдын муны" деген такырып мына сурактарга жауап жазу 1) авторы - 2) такырыбы - 3) жанр турi- 4) идеясы (автордын айтайын деген ойы)- 5) жырдын тарбиелiк манi- осылардын касына жауап жазу керек.

"Тортайдың мұңы" ("Алпамыс батыр" жырынан үзінді)

1) Авторы – ең көне жыр болғандықтан, ауыздан-ауызға тарағандықтан авторы белгісіз.

2) Тақырыбы – Алпамыс батырдың жақын туысы Тортайдың мұң-зары.

3) Жанр түрі – эпос.

4) Идеясы – Тортай арқылы Алпамыс еліне асықтыру,елін қорғауға итермелеу.

5) Жырдың тәрбиелік мәні – батыр да өжет бола білуге үйретеді.Туған ел мен жерді сүюге,оны ақтық демі қалғанша қорғауға баулиды.

Қосымша:

"Тортайдың мұңы"

Алпамыс батыр келе жатса, жолында бір шатыр тұр. Шатырға келсе, ішінде бес бек ұйықтап жатыр. Біреу мосыға шай қайнатып отыр. Біресе жылайды, біресе қалғып кетеді. Қараса, Тортай деген ағайыны екен. Бес бек Алпамыстың жылқысын бағатын бес құлы екен. Бұл бесеуін танығасын, диуана кейпінде:

– Аға, бұл кімнің жылқысы? – деп сұрады. Тортай:

– Бұл – Байбөрінің жылқысы. Бірақ ұлтан құл бәрін өзі иеленіп алды. Алпамыс деген ұлы бар еді. Арыстан туған ұлан еді. Жауда кеткен кегімді аламын деп майданға аттанған. Содан бері хабар-ошар жоқ, – деп көзіне жас алды. Бұл сөзді естіген бес бек:

– Ей, қақпас, Алпамысты бізден сұра, Алпамыс қалмақтың қолында өліп кеткен. Ел қыдырған диуана не біледі? Шайыңды қайнат! – деп ұрсып тастады. Алпамыс батыр араша түсіп:

– Бектер, бұларың қалай? Мені сыйлаңдар. Қарт адамға тиіспеңдер, – деді. Бектер оның сөзіне құлақ аспады. Алпамыс бес құлды қылышпен шауып өлтірді. өзінің Алпамыс екенін айтып, ағасымен жылап көрісті. Елдің жайын сұрағанда ағасы:

– Несін сұрайсың, шырағым? Құлдың дәурені жүрді. Әкеңе түйе бақтырып, атаң Құлтайды қойдың соңына салды. ұлың Жәдігерді жалаң аяқ, жалаң бас қозы бақтырып қойды. Гүлбаршынды әйелдікке аламын деп жүр. Тілімді алсаң, ертерек бар, – деді. Алпамыс мұны естіп, дереу аттанып кетті.

музыка (перевод-әуен)

Қазақ халқында өнерді жоғары бағалаған.Көптеген керемет аспаптардың көмегімен керемет әуендер шығарған.Мысалға қобызды  алатын болсақ оның өзінің аңызы бар.Бұрын қорқыт атамыз қобызды тартып бүкіл айналасындағы жан біткеннің барлығын керемет әуенімен тербеген.Домбыраның көмегімен керемет асқақ күйшілеріміз өзінің айтпақ болғанын домбыраның үнімен жеткізген мысалға Ақсақ құлан .Бұрын ата бабамыз әуеннің көмегімен адамды емдеген.Ұлттық аспаптармен орындалған әуендерді қазақ халқы өте жоғары бағалайды,және қазірге шейін өзінің қастерлігін сақтап отыруда.

музыка...Бұл сөзді әркім әрқалай түсінеді.ал мен үшін бұл сөз көп мағына береді.Музыканың көмегімен сен басқа музыка әлеміне кете аласын.бұл әлемде сен сөзсіз ақ өз ойынды жеткізе аласын.Басқа ұлттың өкілдері де музыка арқылы өз ойын жеткізе алады деп ойлаймын.Музыка адамға әсер етеді.ол адамның көніл күйін котеруі де мүмкін түсіруі де мүмкін,тіпті кішкене балада жай көніл күйді түсіретін әуеннің ықпалынан жылап жіберуі мүмкін.Әр адам әртүрлі музыканы тындағанды жақсы көреді.кейбір адамдар халық музыкасын ал кейбір адамдар шетел музыкасын тындағанды жақсы кореді.бір сөзбен айтқанда,менің ойымша музыкасыз адам өмір сүре алмайды.