Переведите текст на казахский отец, возвращаясь с десятилетним сыном с поля, увидел на дороге старую подкову и сказал сыну: — подними эту подкову. — зачем мне нужна старая, сломанная подкова? — ответил сын. отец ничего ему на это не сказал и, подняв подкову, пошёл дальше. когда они дошли до окраины города, где работали кузнецы, отец продал эту подкову за три копейки. пройдя ещё немного, они увидели торговцев, которые продавали вишни. отец на те три копейки, что он выручил за подкову, купил у них много вишен, завернул их в платок, а затем, не оглядываясь на сына, продолжал свой путь, изредка съедая по одной вишенке. сын шёл позади и смотрел с жадностью на вишни. когда они немного, из рук отца выпала одна вишня. сын быстро нагнулся, поднял её и съел. спустя некоторое время отец уронил ещё одну вишню, а затем другую и стал так ронять по одной вишне, продолжая свой путь. сын не менее десяти раз , поднимал и ел оброненные вишни. наконец, отец остановился и, отдавая сыну платок с вишнями, сказал: — вот видишь, ты поленился один раз нагнуться, чтобы поднять старую подкову, а после ты десять раз, чтобы поднимать те самые вишни, которые были куплены за эту подкову. впредь помни и не забывай, если будешь считать лёгкий труд тяжёлым, то встретишься с более тяжёлой работой, если не будешь доволен малым, то лишишься большого.

Әке мен бала
Бір а ертіп, егіннен жаяу келе жатса, жолда аттың ескі тағасын көріп, баласына: 
    — Балам, анау тағаны, ала жүр! — дейді. Бала әкесіне:
   — Әке, сынып қалған ескі таға ғой, пайдасы жоқ, не қыламыз оны, — дейді. Әкесі үндемейді. Тағаны өзі иіліп жерден алады да, жүре береді.
Олар қалаға жақындайды. Қаланың шетінде темірші ұсталар бар екен, әкесі жолда тапқан ескі тағаны сол ұсталарға үш тиынға сатады.
Одан біраз жер өткен соң, саудагерлерден үш тиынға шие сатып алады. Әкесі шиені орамалына түйіп, шетінен өзі бір-бірден жеп, баласына қарамай, жүре береді. Біраз жер өткен соң, әкесінің қолынан бір шие жерге түседі. Соңынан ілесіп келе жатқан бала жерге түскен шиені жерден алып, аузына салады. Біраздан соң әкесінің қолынан тағы бір шие түсіп кетеді. Содан кейін тағы бір шие жерге түседі. Сонымен бала әржерде әкесінің қолынан түскен шиені он рет иіліп, жерден алып жейді. Ең соңында әкесі тұрып:
    — Көрдің бе, тағаны жарамсыз деп жерден бір ғана иіліп көтеріп алуға ерініп едің, енді сол тағаға алған шиенің жерге түскенін аламын деп бір еңкеюдің орнына он еңкейдің. Бұдан былай есіңде болсын: аз жұмысты қиынсынсаң — к мысқа тап боласың, азға қанағат ете алмасаң — көптен де құр қаласың, — дейді.
    Бала ұялып, әкесінің сөзін түсініп, өмір бойы ұмытпапты.

Асық ойыны — қазақ халқының дәстүрлі ойыны. Асық ойыны күндіз де, түнде де ойналады. Күндізгісі – мергендікке, түнгісі – ептілікке баулиды. Иіргенде түскен қалпына қарай асық – алшы, тәйке, бүк, шік деп, ал атуға арнап арнайы қорғасын құйылып жасалғаны – сақа, жақсылары – оңқы аталады. Асық ойынының мынадай түрлері бар: құмар,тәйке,омпы, алшы, хан (хан ату), қақпақыл, т.б. Мысалы, құмар ойынға 2 – 4 адам қатысады. Олардың жақсы жонылып, табаны қайралған төрт асығы болуы керек. Ойыншылар өзара келісіп жеңімпазға жүлде тағайындап алады да кезек-кезек төрт асықты иіреді. Егер иіруші: төрт бүк, не төрт шік, не төрт алшы, не төрт тәйке түсірсе, жүлденің жартысын алады, төрт асық төрт түрлі түссе, онда тігілген жүлдені түгелдей алады. Осылайша ойын жалғаса береді. Асықты мұртынан не жамбасынан тұрғызуды омпы дейді. Омпы ойыны тегіс алаңда, жазық жерде, тіпті үлкен бөлме ішінде де ойнала береді. Ойыншы саны неғұрлым көп болса, ойын соғұрлым қызықты өтеді. Мақсат – көп асық ұтып алу. Ойнаушылар арасы 20 қадам екі көмбе сызады да көмбенің тең ортасына сызық бойына әрқайсысы екі асықтан тігеді. Тігілген асықтардың тап ортасына бір асықты омпысынан тұрғызады. Балалар кезек-кезек сақаларымен он қадам жердегі омпыны атып түсіріп, асық ұтып алуға кіріседі. Егер атушы омпыға бірден тигізсе, онда тігілген бар асықты сол алады, ал омпыға тигізе алмай, тұрған асықтардың біреуіне тигізсе, сол асықты ғана алады. Асық жаңартыла тігіліп, ойын жалғаса береді. Асық ойынының халық арасына кең тараған, басқа да түрлері бар.[1]

Асық ойыны қазақ халқының дәстүрлі ұлттық ойыны. Ұсақ малдың (қой, ешкі) асықты жілігінен алынған жұмыр сүйек - асықтай ойналады. Иіргенде түскен алпына қарай асық - алшы, тәйке, бүк, шік деп, ал атуға арналған арнайы қорғасын құйылып жасалғаны- сақа, оң қолмен атуға ыңғайлысы - оңқы асық аталады.Асық ойынының мынадай түрлері бар: құмар, тәйке, омпы, алшы, хан (хан ату), қақпақыл, т.б.[2]

Кеңес өкіметі кезеңінде, ұлттық ойындар оның ішінде асық ойыны еріккеннің ермегі, ойын балаларға тәрбие бермейді деп есептелді. "Асық ойнаған, азар, доп ойнаған тозар -деп мақалдап та жүрдік. Коммунистік партия еңбекке тәрбиеледі, әсіресе қара жұмысшының еңбегін жоғары бағалады. Содан болар ауырдың үсті, жеңілдің асты деген сөз тіркестері тәрбие барысында жиі қолданатын. Ерікті ел боған кезде, Қазақстанның жетістіктерін шет ел мойындай бастаған уақытта, ұлттық құндылықтарымызды жаңарту кезеңі келді. Асық ойыны туралы қазіргі қарттардан сұрастырып көрсек. Нақтылы талдап айтып беретін адамдар аз. Қытайдан келген азаматтардан сұрастырып көгенде де мардымды жауап ала алмай жүрмін. Ол жақта тұрмыс ауыр болды асық ойнап қызық куатын уақыт болған жоқ дейді. Орыс тілді азаматтар "Алчики" деп асық ойнадық деп еске алады. Шеңберге асық тіземіз де, сақамызға сым орап ауырлатып алып көздеп ататынбыз дейді. Онысы рас қала балалары ойлап тапқан "Алматинка" немесе "Шымкент" деген ойын түрлері 1970 жылдары пайда болды. Кейбір жерлерде осы ойынды қазақшалап "Табан" деп те атайды. Бұған келісе қойған жөн болмас. Тар жерде ойналатын. Шеңберге тігіп ойнайтын қаланың кеңес дәуіріндегі шығарған асық ойындары. Сақа арқардың асығы болуы шарт. Ертеде бай қуаттының балалары ұстайтын, "Қоңқар" немесе "Құлжа" арқардың еркегінің асығы. Салмақты қолға қолайлы және ойнағанда мерейің жоғары болып жүреді. Тиген асықтар быт-шыт болып жан-жаққа бытырай ұшады. Мықты ойнайтын кедей кепшіктің балалары "қой асығы демеңіз, қолға жақса сақа тұт, жасы кіші демеңіз ақылы асса аға тұт" - деп қулана мақалдап та қоятын. 60-70 жылдары ойнаған ойынымыз "Өріс" деп аталатын еді. Кең далада ұзындығы 20 метрден кем болмайтын. Қазағымның кең пейіліндей сары арқа даласында көсіле жазықта ойнағанға не жетсін. Кемі екі баладан бастап қанша бала ойнасаң да болады. Үлкен мен кіші бір-біріне қамқор болып келісіп ойнасаң да, құрдас пен -құрдас бір- біріңе бәсекелесіп ойнасаң да, үлкен мен кіші бір біріңді сынай ойнасаң да әбден болады. Жүгіресің, секіресің, көздейсің, тигізесің, ерегесесің, жеңесің, жеңілесің, ұтасың, ұтылысың, асыққа бай боласың, жоқ боласың. Таза бәсеке, таза тәрбие. Өтірігі, арамдығы, жалғандығы жоқ. Болмайды да. Ұлттық тәрбие. Ұлттық ойын. Спорт ойыны, спорттық бәсеке. Шеберлікке, мергендікке, батылдыққа, шешімдікке, ырымға ырысқа-тәрбиелейді. Міне асық ойынының кереметі деп осыны айт! Қабден Дүйсенбайұлы. Семей қаласы.

Сөйлемге фонетикалық талдау жасау:

Торы дөнен қос аяқтап шаба жөнелген.

(С.Мұратбеков).

Торы – 2 буын: то – ашық, ры – ашық.

Т - дауыссыз, қатаң;

О - дауысты, жуан, ашық, еріндік;  

Р – дауыссыз, үнді;  

Ы- дауысты, жуан, қысаң, езулік;

Сөзде 4 әріп, 4 дыбыс бар.

Дөнен – 2 буын: дө – ашық, нен – бітеу.

Д - дауыссыз, ұяң;

Ө - дауысты, жіңішке, ашық, еріндік;  

Н - дауыссыз, үнді;

Е – дауысты, жіңішке, ашық, езулік;

Н - дауыссыз, үнді.

Сөзде 5 әріп, 5 дыбыс бар.

Қос – 1 буын: бітеу.

Қ - дауыссыз, қатаң;

О - дауысты, жуан, ашық, еріндік;  

С - дауыссыз, қатаң.

Сөзде 3 әріп, 3 дыбыс бар.

Аяқтап – 3 буын: а – ашық, яқ – тұйық, тап – бітеу.  

А - дауысты, жуан, ашық, езулік;

Я – қосарлы дыбыс:

     - й - дауыссыз, үнді;

     -а - дауысты, жуан, ашық, езулік;

А - дауысты, жуан, ашық, езулік;

Қ - дауыссыз, қатаң;

Т - дауыссыз, қатаң;

А - дауысты, жуан, ашық, езулік;

П - дауыссыз, қатаң.

Сөзде 6 әріп, 7 дыбыс бар.

Шаба – 2 буын: ша — ашық, ба – ашық.

Ш – дауыссыз, қатаң;

А - дауысты, жуан, ашық, езулік;

Б – дауыссыз, ұяң;

А - дауысты, жуан, ашық, езулік;

Сөзде 4 әріп, 4 дыбыс бар.

Жөнелген- 3 буын: жө – ашық, нел – бітеу, ген – бітеу.

Ж - дауыссыз, ұяң;

Ө - дауысты, жіңішке, ашық, еріндік;

Н - дауыссыз, үнді;

Е – дауысты, жіңішке, ашық, езулік;

Л - дауыссыз, үнді;  

Г – дауыссыз, ұяң;

Е – дауысты, жіңішке, ашық, езулік;

Н - дауыссыз, үнді.

Сөзде 8 әріп, 8 дыбыс бар.