Уақыт – ұлы күш. Абай Құнанбайұлы «Сағаттың шықылдағы – емес ермек» тақырыптары бойынша жиынтық бағалау ІІ-нұсқа Күні: Сынып: Оқушының аты-жөні: 1. Мәтінді түсініп оқы, мәтні бойынша тест жұмысын орында: Уақыт – адамның өмірі. Біз өмірге келгеннен бастап, уақыт сағаты іске қосылады. Балалық шақтағы әрбір қадамымыз да осы уақытқа кіреді. Қазақтың заңғар жазушысы – Мұхтар Әуезов «Жұмысың өнсін десең, өткенге өкінгің келмесе, әр минутыңды ұқыпты пайдалана біл», - деп, өсиет қалдырған. Осы өсиетті қалай орындап жүрміз?! Біз қазір мектеп оқушысымыз. Жасымыз 12-13-те. Бұл – «өміріміздің 12 жылы» өтті деген сөз. Осы жылдарды біз қалай пайдаландық. Ойланып көрші! Осы уақытқа дейін не үйрендік! Қандай жақсы істер орындадық? Уақытымыз босқа өтіп жатқан жоқ па? 1. Мәтінде өсиет айтып қалдырған кім екен? А) М. Әуезов В) М. Мақатаев С) М. Жұмабаев Д) М. Дулатов 2. Мәтінде өмірдің қанша жылы өткені көрсетілген? А) он В) он бір С) он екі Д) он үш 3. Адамның өмірі болып не саналады? А) сағат В) уақыт С) күн Д) оқиға 4. Уақыт сағаты қашаннан бастап іске қосылады екен? А) мектепке барғаннан В) өмірге келгеннен С) мектепті бітіргеннен Д) ЖОО түскеннен 5. Мәтін мазмұны бойынша қанша сұрақ берілген? А) 2 В) 3 С) 4 Д) 5 2. Берілген сөздердің аудармасын жаз: мәдениеттілік ақыл-кеңес өсиет үнемдеу ержеткен әсершіл кеш сермеу заман 3.*Берілген сын есімдерді қажетті бағанға орналастыр және кез келген 3 сөйлем құрастыр Сын есімдер: сарылау, кішілеу, қап-қара, өте биік, тым кіші, аса үлкен, әдемірек, нағыз, ұзынша, әдемілеу, тіпті, әп-әдемі Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай 4. Берілген уақыт өлшемін сөздермен жазып шық. кетті қалды 5. Адасқан әріптер. «Уақыт - сый» тақырыбына әріптерден сөздерді құру Қажетті сөздер: СЙЫ, КЕКІШ, БІИТЕУК, ӨМРІМІЗІ, ЖЫАРМ 6. . «Уақыттың бос өткені – өмірдің бос өткені?» атты тақырыпта эссе жаз.

Шолпан-Шолпан аңызда емші қыз болып айтылады әрі мейлінше сұлу.Ол бар ғұмырын ауру-сырқауларды емдеп, жазуға арнамақшы болады.Бірақ оның бұл ойы жүзеге аспай қалады:өзі сұлу,өзі ақылды емші қызға жігіттер бірінен соң бірі сөз айтып,ақыры оның соңы үлкен дау-жанжалға айналады.Ел арасында іріткі туа бастайды.Мұның бәрі өзінің сұлулығы мен ақылдылығына байланысты болғанын сезген қыз елден алысқа кетіп,халыққа нұрын биіктен шашқысы келеді.Сөйтіп,таң қылаң бере ол аспанға ұшып шығып,таң жұлдызына айналады.Халық оны <<Шолпан жұлдызы>> деп атап кетеді.

1941 жылы 22 - маусымда гитлерлік Германия КСРО - ға опасыздық пен шабуыл жасады. Сол күні кеңес үкіметі халықты Отан қорғауға шақырды. Майдан даласына қаншама қазақ азаматтары да белін бекем буып өз ұрпағының келешегі үшін аттанды...

Сол сұрапыл сұм соғысқа менің атам Сәрсенов Жеңсікбай Аманұлы 1943 жылы аттанған екен. Менің атам Сәрсенов Жеңсікбай 1926 жылы қаңтар айының бірінші жұлдызында Ақтөбе облысы, Шалқар ауданы, Қарашоқат бекетінде дүниеге келген. Ата - анасы шаруа адамдары болған. 17 жасқа толғанда әскерге алыныпты. Алғашында 2 ай бойы Орынбор қаласында мылтық атуды үйреніп, жаттығудан өткен. Осы жылы Минск қаласында шайқасқа қатысыпты. Ол кісі көзінің тірісінде балаларына бар білгенін, ақылын аямай санасына сіңіруге тырысатын. Бізге ертегі боп көрінетін соғыс жайында сұрағанымда жанарына бір мұң ұялап, терең күрсініспен сөзін іркіп - іркіп бастайтын. «Балам - ау, соғыс жақсы емес қой, әскерге 1943 жылы аттандым. Екі айдан соң 95 – ші полкке жіберді, оған екі жүзге жуық бала болып бардық, бәрі де өте жас болатын. Москвадан кетіп Воронеж деген қалаға жақындағанда немістің алты самолеті составты атқылап көп адамымыз шығынға ұшырады. Қалған жүзге жуық жаралысы бар, сауы бар жауынгерді қалың тоғай арасымен жаяулатып екі күн дегенде 127 - ші полкке әкеп қосты. Үш күн өткеннен кейін мені командиріміз дивизияға жіберді. Онда мен пулеметчик қылды. Соғыс зардабы кім - кімге де ес жиғызған жоқ. 1945 жылы соғыс аяқталса да, соғыстан кейінгі уақыт ең қиын кезеңдердің бірі болды. Қаншама жауынгерлер жаралы оралса, қаншама адамдардың үйіне күн сайын қара қағаздар жіберіліп жатты...» Атам жанарын бір нүктеге қадағандай қатты да қалды. Бейне бір майданды кино лентасынан көріп тұрғандай... көз алдына елестеп те кеткен болар.