Мәтінде көтерілген мәселені болжап жазу. Оқжетпес туралы аңызКөкшетауға ат басын бұратын көптеген саяхатшылардың қызығушылығын оятатын нәрсе - табиғаттың көз тартар сұлулығы. Соның ішінде Бурабайдағы «Оқжетпес» тасының жөні бөлек, атауының өзі бір ерекше. Жыл сайын демалуға барып жүргенімізбен, сол «Оқжетпес» жартасының қалай біткені жайында біле бермейміз әрі мән де бермейміз. Ал аңыз былай дейді:Бурабай дейтін елді мекенде кезінде Оқжетпес атты баһадүр өмір сүрген. Оқжетпес туа салып күн сайын емес сағат сайын өсіп, жетіле берген. Тіпті бойы тоқтаусыз өскен. Бала күнінде далада ойын қуып жүрсе, қасындағы балалардың атқан садағы оның кеудесіне әрең жеткен. Бойы ұзын, өзі батырдың тірі кезінде елде абыройы асқақ болады. Жаугершілік заман келіп, күн артынан күн өтіп жаумен шайқасады. Ол әр күн сайын жаудың бетін қайтарып, елін аман сақтап отырған. Жарақат алса, жарасын сол көлдің бойында емдеп, Бурабайдың ауасымен тыныстаған. Дәл сондай күннің бірінде ол жауға қарсы соғысады. Соғыс ұзақ күндерге созылады. Жаудың беті қайтар емес. Тіпті жау санында есеп жоқ. Айларға созылған соғыстың салдарынан Оқжетпес шаршап, түнде тынығып жатқан кезінде жау тыңшылары сырын біліп, үстінен бас салады. Бірақ алып денелі батыр оған да көнбей орнынан сілкіне тұрып тағы соғысады. Тек ең ақырында әлі кетіп, ақыры демі бітті-ау деген кезде, Оқжетпес қатты даусымен: «Уа, Тәңірім, мені жау қолынан өлтіріп, ұятқа қалдырғанша, тасқа айналдыр» десе керек, лезде аспан айналып жерге түскендей күй тұнып, Оқжетпес сол жерде жартасқа айналып кеткен. Бұл аңыздың бір түрі ғана. Жалпы Бурабайдағы түрлі ескерткіштерге қатысты көптеген аңыздар бар. Аңыздың өзі ертегі емес, шындыққа жанасатын жанрдың түрі екенін ұмытпаңыз Мәтіннің атауын талдап жазыңызМәтінде көтерілген мәселені болжап жазу Мәтіннен біріккен сөздерді тауып жазу

Коғамы пайда болғаннан бастап оның мүшелері мінез-құлық, мүдде, тілек т.б. жағынан бір-бірімен санасуға тура келді. үлы ғабит мүсірепов жазып кеткендей: "мал бауырында өсіреді, ағаш жапырағын ығына қарай төгеді, болса, қоғамның шылауында өседі" емес пе? ! бұл қажеттілік әрі карай ң қоғамдық парыз-міндеттерін орындаумен ұштасады. арасындағы осынау күрделі өзара қарым-қатынастарды ілік-имандылық тұрғысынан реттеудің шартты қағидалары болып әдеп-инабат нормалары қалыптасты. әдептілік коғамдык жағдайды біркелкілікке түсіріп, халыктың өзіндік таным-түсінік (ерекшелігін, өмір сүру тәсілі мен стилін қалыптастырады. халық өзіндік болмыс-бітімін ұлттық әдептілік негіздері арқылы сақтайды. қазақ халкының төлтумалылығы, ерекше бітімі, «әмбебаптығы, міне, оның әдептілік қағидаларында жатыр. әрбір ұлт өзінің рухани-психологиялык тұрпатын сақтап қалғанда, үлттық-мәдени игіліктерін алғанда ғана өзге елдермен терезесі тең әріптестер ретінде ынтымақтастықта бола алады. халқымыз бұл орайда өзге ған елдердің білім мен технологиясына қақпасын теріс жаппай, олардан өркениеттілік әдебін ала отыра, өзіндік болмыс-бітімін сақтап калды. қоғамның әрбір мүшесі әлеуметтік өмірде қолданылып жүрген мінез-құлық нормаларын сақтауға тиіс. ал, ол нормалар: қоғаммен және отандастарыңмен санас, оларды құрметте, өзіңмен басқалардың қалай қарым-қатынас жасағанын каласаң, өзінді де нақ солай ұста деген ұстынға негізделеді. ң ішкі жан-дүниесі, оның интеллектісі, парасаты мен сезімі сыртқы келбетінен, көздерінен, бет-әлпетінен, сондай-ақ, тұлға-мүсіні мен мінез-құлқынан көрініс табады. оның ішкі жан-дүниесі бай болса, оған мінез-құлқының жоғары мәдениеті де сай келеді. халқымыздың қоғамдық моралында арасындағы шынайы . катынастар: тең құқықтық пен жолдастық, өзара сыйластық және жақын ға камқорлық жасау қатынастары көзделеді. мінез-қүлық ережелерінің негізіне нақ осы талаптар алынған. ң орындауға тиісті әдеп нормалары олардың өз еркімен, өз мүдделер сыйысымдылығын және ортақ қоғамдық мүдделерін ескере отырып, өздері келісіл жасаған дүниелері болып табылады. сондықтан өзі өмір сүріп отырған қоғамдық жүйеге сыйымды болғысы келген , алдымен, сол кағидаларға, нормаларға мойынсұнуы керек. қоғамда бір ға жүктелген міндет басқа ң міндетімен тікелей байланысты. бұл тізбекті зәрулік - қоғамдық құрылыс. оның әрбір ң әдептілігіне тікелей қатынасы бар. олай болса, қоғамға зиян тигізбеу үшін әрбір басқа ға нұқсан келтірмеуі қажет. яғни бір ң әдептілікті бұзуы қалғандарға міндетті түрде әсер етеді. бұл егер жалпы халықтық сипат алса, онда ол қоғам тығырыққа тіреледі, берекесі қашады. сондықтан әдептілік нормаларын орындай отырып және оның талаптары негізінде өмір сүре отырып қана коғамның сенімін ақтай алады. олай болса, тірі пендеге жамандық жасамау, кісі көңілін себепсіз калдырмау, ға жазықсыз жапа шектірмеу қоғам үшін аса қажетті әдептілік іс болып табылады. аталарымыз: "жақсылық қолыңнан келмесе, жамандык жасаудан сақтан. өйткені жамандық қашан да қайта айналып иесін табады", — деп бекерге айтпаған ғой. қандай да болмасын коғам тәртіпті қажет етеді, оған мүдделі болады. сондықтан да тәртіп орнауға тиіс. ал тәртіптің бастауы — әдеп. өйткені әдебі жоқ қоғамда тәртіптің орнауы екі талай. ал, тәртібі жоқ қоғамның ыдырамауы да мүмкін емес. сол себепті де " әдепті болуға тиіс" деген сөз тәртіпті болуы керек дегенді де ұқгырады. өйткені тәртіп — әдептің бір түрі. қоғамдағы ең бағалы — әдепті . әдепті - коғамның баға жетпес байлығы, әрі мәртебесі. қай қоғамда әдеп жоғары қойылса, сол қоғамның абыройы жоғары, түрмысы да бақуатты болады. бір ң қандай да бір әдепсіздік ісі міндетті түрде айналасына күйедей жүғып, қоғамға зор зиянын келтіреді. халыктың: "бір қарын майды бір күмалақ шірітеді",- дейтіні сондықтан болса керек. әдеп белгілі бір коғамның рухани кажеттігі негізінде пайда болып, өзіндік белгілері, сипаттары арқылы сол қоғамды құрайтын біріктірудің куатты құралы қызметін атқарады. демек, әдеп - қоғамдағы келісімді іс-қимылды ажарландыратын тетік, арасын ілік негізде байланыстыратын қоғамдық. құрал. сондыктан да ң әдептілігі оның арасындағы жүріс-тұрысынан, басқалармен қарым-қатынасынан көрінеді. халық: "жақсы-жақсы дерсің, ісің түссе білерсің",— деп бекерге айтпаған ғой. әдептілік заңы салтанат құрған қоғамның абыройы жоғары, тұрмысы сәнді, тіршілігі шуақты болмақ.

Птицы – существа летающие, поэтому ловко прячутся от людских глаз в кронах деревьев, под крышами домов и во всевозможных секретных местечках. Наше внимание к птицам не всегда безобидно. Сколько раз приходилось видеть, как озорные мальчишки стреляют по птицам из рогатки или бросают камешки. Раненая птица не может выжить в окружающем мире. На земле ее подстерегают бесчисленные враги и опасности. Даже дворовые коты охотятся на птицу, разгуливающую по лужайке. И обязательно поймают, если она ранена или больна.

Иногда нам кажется, что вполне можно обойтись без птиц. Правда, как только мы начинаем учить природоведение и зоологию, то с удивлением понимаем важное значение птиц в природе.

Самое главное качество пернатых – это уничтожать вредных насекомых. Посевы полей и урожаи садов напрямую зависят от птиц, обитающих в данной местности. Поэтому, когда мы хрустим сочным яблоком или корочкой свежей булочки, нужно с благодарностью вспоминать неутомимых санитаров природы.

Улетая в теплые края, птицы всегда возвращаются в родные места. На своих крыльях они приносят людям тепло весны и рождение новой жизни. Все жаркое лето и промозглую осень птицы хозяйничают на родных просторах, чтобы, улетая на зимовку, оставить нас с богатым урожаем.

Есть птицы-патриоты, которые никогда не покидают свой родной край. Они стойко переживают зимние холода, прячась в старых дуплах или гнездах. Мы должны таким птицам выжить. Хорошей поддержкой станут кормушки, развешанные по стволам деревьев в городских дворах и парках. Любой прохожий сможет пополнить птичью столовую горстью крупы или семечек.

И не забывайте, друзья, что без пения птиц наша жизнь стала бы намного грустнее и обыденнее. Ничто так не радует слух человека, как заливистая трель звонкой птички.

Перевод на Казахский;

Құстар ұшатын тіршілік иелері, сондықтан олар ағаштардың тәжінде, үйлердің төбесінде және барлық құпия жерлерде адам көзінен жасырады. Біздің құстарға деген назарымыз әрдайым зиянсыз емес. Қанша рет жаман балалардың құстарды атып немесе тас лақтырғанын көруге тура келді. Жараланған құс қоршаған әлемде өмір сүре алмайды. Жер бетінде оны сансыз жаулар мен қауіптер күтіп тұр. Тіпті аула мысықтары көгалдарды аралап жүрген құстарды аулайды. Егер ол жарақат алса немесе ауырса, міндетті түрде ұстаңыз.

Кейде бізге құстарсыз жасауға болатын сияқты. Рас, біз табиғаттану мен зоологияны үйрете бастағанда, біз құстардың табиғаттағы маңыздылығын таңқаларлық түрде түсінеміз.

Құстардың ең маңызды сапасы-зиянды жәндіктерді жою. Егістік дақылдары мен бақша дақылдары осы аймақта тұратын құстарға тікелей байланысты. Сондықтан, біз шырынды алма немесе жаңа піскен шелпек қытырлақ болған кезде, табиғаттың қажымас тәртібін ризашылықпен еске алу керек.

Жылы жерге ұшу.