НЕГИЗГИ И КӨРКЕМДЕУІШ ҚҰРАЛДАР Аякөз! Ұйыктайтын уакыт болды , кызым! - деп, әжесі айкайлап еді: - Әлі ойнай тұрайыншы, деді кішкене кыз еркелеп. Дала караңгы. Аспанда күміс жұлдыздар жыттырайды. Ауыл устіне тыныштык орнапты. Эжесі жетектеп алды. Карашы, сиыг да, кой да, ешкі де тыныгып жатыр. Секіріп, дамыл көрмейтін ак лағыңды көрдің бе, енесінін жылы бауырына кіріп алыпты. Тауыктар да көздерін тас жұмып, ұйқыға кеткен. Атаказ мойнын созып, катты каңкылдап жіберді. - Әже, каз неге ашуланды – деді, Аяке коркып кетіп. - Тыныштығымды бұздыңдар, ұйыктайтын уакыт болды, - деп ұрысып жатыр. Акездін ұйкысы келмеді. Көргендерінің бәрі көз алдынан өтті. Оймақтай аузын тез-тез козғап, ак лак күйіс қайырады. Сағаттын тыкылы тынбайды. Ак лак калай ұзақ күйсейді деп, таңданған Аякөздің көздері жұмыла берді. Ертемен оянғанда, мал еріске кетіmі. Тауыктар да, каздар да жайылып жур. Атаказ кокилана карайды Аякез тамактанган сон, бакшага карай жүгіріп бара жатты Уакьттан кешіге көрме! - депайкайлайды ажесі.​

Объяснение:

18 ғасырдың бірінші ширегіндегі қазақ хандығының ішкі және сыртқы жағдайы

Тіл

PDF түсіріп алу

Бақылау

Өңдеу

Қазақ хандығының ішкі жағдайы Өңдеу

Тәуке хан (1680-1715/18 жылдар) билік еткен жылдары қазақ хандығы орталықтандырылған мемлекет болып қала берді. Қазақ хандығында бейбіт өмір орнады, заңдар қатаң сақталды, тайпааралык алауыздык азайды. Шиеленіскен ірі даулар мен айтыс-тартыстар беделді билердің тікелей араласуымен шешіліп отырды. Барымта-карымта, жайылымдар мен су көздерін бөлісу жөніндеп алауыздықтар мейлінше азайды. Қазақтың әскери жасақтарының жауынгерлік кабілеті күшейді. Ішкі ауызбірліктін арқасында елдің орасан зор аумағының тұтастығы сақталды. Қазақтар солтүстігінде орыстардың Тара қаласынан бастап, оңтүстігінде Ташкент қаласына дейінгі, батысында Жайық (Орал) өзенінен бастап, шығысында Ертістің орта ағысына дейінгі жерлерді иеленді. Қазақтардың Еділ (Волга) өзені аймағында көшіп-қонып жүрген кездері де болды.

Тәуке хан тарихқа «Жеті жарғы» заңдар жинағын жасаған билеуші ретінде кеңінен танылды. Оның кезінде құрамында қазақ даласының данышпандары атанған аса беделді Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би бар билер кеңесі құрылды. Олардың жеке тұлғалары мен аттарының өзі бүкіл қазақ халқының және Қазақ хандығының бірлігі мен біртұтас топтасқандығын білдірді. Тәуке ханның кезінде қазақтардың үш жүзінің ең таңдаулы да беделді деген өкілдері жыл сайын бас қосып, аса маңызды мәселелерді талқылап, шешім қабылдап отырды. Ондай жиын Оңтүстік Қазақстанның аумағындағы Күлтөбе деген жерде өтіп тұрды. Атақты ханның ордасы орналасқан қала қасиетті Түркістан болды. Қазақтар Сырдария өзенінің өңіріндеп 32 қалаға иелік етіп, басқарып отырды. Тарихшы ғалымдар Тәуке хан билік құрған уақытты Қазақ хандығының «алтын ғасыр» кезеңі деп бекер атамаған. Атақты орыс тарихшысы А.И. Левшин осы билеуші туралы былай деп жазады: «Ол оларды, тайпаларды, өліспей беріспейтін алауыздықтан арылтты, олардың арасындағы бірнеше жылга созылған қанды қырғын сойқанды тоқтатты, ол өзгелердің бәрін де асқан ақыл-парасатымен, қара қылды қақ жарган әділеттілігімен өзіне бағындыра білді».

На фото...

________________________________

1. «Табиғат», «Өсімдік» сөздеріне фонетикалық талдау жасау.

Т - қатаң, дауыссыз.

А - жуан, дауысты, езулік, ашық.

Б - ұяң, дауыссыз.

И - жіңішке, дауысты, езулік, қысаң.

Ғ - ұяң, дауыссыз.

А - жуан, дауысты, езулік ашық.

Т - қатаң, дауыссыз.

3 буын, 7 әріп, 7 дыбыс.

Ө - жіңішке, дауысты, еріндік, ашық.

С - қатаң, дауыссыз.

І - жіңішке,дауысты езулік, қысаң.

М - үнді, дауыссыз.

Д - ұяң, дауыссыз.

І - жіңішке,дауысты езулік, қысаң.

К - қатаң, дауыссыз.

3 буын, 7 әріп, 7 дыбыс.

2. Мәтіннен сын есімдерді теріп жазу.

Сан - алуан, күрделі, құдіретті, бай, өлі - тірі, жанды, асыл, бұрынғы.

3. Соңғы абзацқа синтаксистік талдау жасау.

(Орындамауға болады дедіңіз.) Это не ответ.