Көп нүктенің орнына белгісіздік есімдіктерді қойып жаз. мақал-мәтелдердің мағынасын қалай түсінесің, айтып бер. керекті сөздер: біреуге, кейбіреудің, біреудің, біреуді, біреудің. ңдасаң, сені де жамандар. ұйқысын бұзсаң, сақтығы артар. аласа, аласа. береді, береді. білген кісіге, сұра..

Ата-бабамыздың сонау жылдан бері армандағаны еліміздің жерін аман

сақтап қалу. Салт-дәстүрімізді құрметтеп, кейінгі ұрпаққа мұра етіп қалдыру

болған. Қазіргі аға буын өкілдері бар күшімізді біріктіріп, бір-бірімізбен тату

өмір сүрсек қана еліміздің болашағы зор екендігін айтып жүр.

Кейінгі буын жастар да, оқушылар да «Мәңгілік ел» бағдарламасы арқылы

еліміздің тілін, дәстүрімізді сақтап қалуға болатын іс-шараларды өткізіп-ақ

жүр. Болашақта менің елім қазіргі ауырлықты жеңіп шыққан мықты ел

болатынына мен сенімдімін.

таулар – жер бетінің жазықтардан оқшау көтеріліп жатқан қатпарлы және қатпарлы-жақпарлы құрылымды бөлігі. ұзындығы жүздеген және мыңдаған км-ге дейін созылады. негізінен түзу сызықты (үлкен кавказ, пиреней) немесе доға тәрізді (альпі, карпат) көтерілімдер болып келеді.

таулар алып жатқан көлеміне,құрылымына,жасына қарай: жота, тау жүйесі, тау массиві, таулы қырат, таулы үстірт, тау сілемі болып бөлінеді. аралықтарындағы аласа көтерілімдер, оларды бөліп тұратын ойпауыттардың (тауаралық ойпаңдар, тау аңғарлары, т.б.) бір-бірімен үйлесуінен тілімделеді. таулар жерсілкінулер мен жанартау атқылауынан жиі көтеріліп, әдетте тектоник аймақтарда қалыптасады. пайда болуына қарай тектоник таулар – қатпарлы немесе қатпарлы-жақпарлы құрылымды, бірнеше км-ге көтерілуімен және жер бедерінің қарқынды қалыптасуы мен терең тілімделуімен ерекшелінеді; эрозиялық таулар – неотектоникалық көтерілімдерге ұшыраған, өзен аңғарларымен және уақытша ағын сулармен тілімделген, жер бетінің үстірт тәріздес көтеріңкі бөлігі; жанартаулық таулар – жас таулы аймақ немесе көне платформалық құрылым үстіндегі жанартаулық конус, жоғары көтерілген лавалық жабынды таулар болып бөлінеді. таулар бедерінің негізгі элементтері – шыңы, басы, жоны, беткейі, етегі, өзен аңғарлары. жазық жер бедерінен айырмашылығы тілімделуінің айтарлықтай тереңдігі мен уатылуы, барлық табиғат жағдайларының ала-құлалығы мен қарама-қарсылығының күшеюі. таулы аумақтың негізгі . заңдылығы – ландшафтың биіктік белдеулілігі (биіктік белдемділік) анық көрінеді. тауларды биіктігіне қарай аласа (1000 м-ге дейін), орташа (1000 – 3000 м), биік таулар (3000 м) деп бөледі. дүние жүзіндегі ең биік тау – гималайдағы джомолунгма (эверест) (8848 м), қазақстандағы ең биік тау – хантәңірі (6995 м).[1]