Абай туралы қысқаша мәл! мет жаз (не с интернета )

Жапырақ көктемде неге жасыл, күзде неге сары болады?

Жапырақтар көктемгі желектің сәнді әшекейі, әрі ағаш атаулының тіршілік белгісі деуге болады. Ағаш тіршілігін реттейтін фотосинтез құбылысын осы жапырақтардың іске асырады. Күн суытып, күз, қыс  мезгілдері кез-келген ағаш үшін ауыр кезең. Өйткені, жер қата бастасымен ағашқа керекті су да азая бастайды. Ауа райы салқындағандықтан, жер қойнауындағы сулар қата бастайды. Жапырақтар болса, суды көп қажет етеді. Сондықтан, жапырақтар онсыз да аз суды барынша бойына сіңіруге асығады. Мұндай ағаштың басқа мүшелеріне жеткілікті мөлшерде су бармай, ағаш қурап кетуі де мүмкін. Бірақ, керемет жоспарланған ғалам жүйесінде бұл мәселе жан-жақты қарастырылыпты.Мысалы, жаз айларының соңында күн қысқарып, түн ұзарған шақта, барлығына бірдей белгі берілгендей ағаштар жайлап қыстың қамына кіріседі. Фотосинтез үрдісіне жауапты гормондар іске кірісіп, жапырақтардың түсу мезгілі жақындайды.

Салқын ауа райы байқалмайтын тропикалық ыстық аймақтарда су тепе-теңдігін қамтамасыз ету үшін ағаш жапырақтары құрғақшылық мезгілде түседі екен. Жапырақтың түсуі белгілі бір жыл мезгіліне байланысты емес көрінеді. Кей ағаштардың жапырақтары бір-ақ аптада түсіп қалады екен. Жапырақтың түсуі ағаш түрлеріне байланысты өзгеретін болған.

Хлорофилл өз күшін жойған кезде жапырақ бойындағы басқа пигменттер яғни каротиноидтар өз жұмысына кірісіп, қураған жапырақты қоңыр, сары, алқызыл түстерге бояйды. Жапырақ түсу үрдісінің осыдан кейінгі сатысы, ағаш түріне байланысты. Айталық, кей ағаштардың сарғайған жапырақтары тез түссе, басқа ағаштардың жапырақтары солып қалған күйі бірден түспей, бір-екі апта тұрады.

Жапырақ неге жасыл болады?

Жапырақтың жасыл болу себебі хлорофиллдың арқасы. Олар жасыл химикаттар. Осы химикаттар жапырақты жасыл түске бояйды. Онымен қоса олар Фотосинтез процесін қолдайды. Жеке организмдер осы энергияны өздерінше түрліше пайдалануы мүмкін. Бірақ органикалық заттардың кері қарай өзгерулерінің көп түрлі болуына қарамастан, олардың алғашқы синтезделу жолы барлық организмдер үшін бірдей. Бұл жол – фотосинтез, күннің электромагниттік энергиясының атмосферадағы көміртегі қос тотығыныңөсімдікте тотықсыздануынан пайда болған органикалық заттардың химиялық энергиясына айналуы. Басқаша айтқанда, бұл қарапайым анорганикалық заттардың (СО2, Н2О) өсімдік күн сəулесінің əсерінен органикалық қосындыларға айналу процесі. Енді бəрін қарапайым тілмен түсіндіретін болсақ, əр жапырақта көптеген хлорофиллдар болады. Олар кішкене зауыттар секілді, қарқынды жұмыс жасайды. Дəлосы зауыттар өсімдіктің өсіп-жетілуінің негізі.