Шокан уалиханов биография в крациях на казахском

Шоқан Шынғысулы Уалиханов (шын есімі Мухаммед Қанафия; 1835, Қостанай облысы, Сарыкөл ауданы, Құсмұрын жері — 10 сэуір 1865, Көшентоған, Жетісу) — қазақты атакты ғалымы, XIX ғасырда екінші жартысында Қазақстанда туған демократтық, ағартушылық мэдениеттік тунғыш өкілдерінін бірі, шығыстанушы, тарихшы, фольклоршы, этнограф, географ, ағартушы. эжесі бала кунінде «Шоқаным» деп еркелетіп айтуымен, «Шоқан» аталып кеткен.

2-тапсырма Мәтінді түсініп оқы. (5)

«Жылан мен кірпі»

Таңертең бір нәрсе ысқырғандай дыбыс Ғабиттың құлағына естілді. Ғабит оянды

Басын төсектен көтерді. Ол Есеннің кереуетінің жанында ұстасып жатқан жылан ме

кірпіні көрді. Жылан басын көтерді. Аузын ашып, тілін шығарып ысылдап тұр. Ғаби

көргенде , қорқып , Есенді оятты. Есен де басын көтерді.

Жылан айыр тілімен кірпіні шақпақ болды. Бірақ шаға алмады . Кірпінің тікенекте

үрпиіп тұр. Кірпі жыланның құйрығынан тістеп, кеміріп жеп қойды.

А) Кестеге төбедегі мәтіннен сөз тіркестерін тауып жазу. Сауатты етіп жазу.

Сын есім + зат есім

Зат есім + зат есім

Зат есім + етістік

Менің аты-жөнім Жұмабай Әмина Жеңісқызы. Мен 9 жастамын. Ақтау қаласында тұрамын. Жазғы демалыста ата-апамның ауылына бардым. Олар Шымкент қаласы, Қазығұрт ауданында тұрады. Оңтүстікте жемістер өте көп піседі. Сол жемістерді жинап, қысқа дайындауға ата-апаларыма көмектестім. Мен ауылда басқа да үй шаруасына көмектестім. Өрік теріп, бұзау айдап, құрт жасап және сиыр сауып үйрендім. Терілген өрікті күн көзіне жайып, қақ жасаймыз. Ауылда жұмыс көп. Мен ауылды өте жақсы көремін. Ауылда адамдар еңбекпен көп шұғылданады. Менің төрт бауырым бар. Олардың жастары менен кіші. Мен ең кіші сүйкімді інім Ахметті жаз бойы қарадым. Ол жеті айлық. Анама бала қарауға, жаялық жууға, үй жинауға жәрдем етемін. Анам - мұғалім, әкем - қызметкер. Олар әрқашан жұмыста, оқуда. Маған анам айтады: «Сен үйдің үлкенісің бауырларыңа мейіріммен қарасаң, олар өскенде саған өте мейірімді болады», дейді. Мен бауырларымды қатты жақсы көремін. Сондай-ақ, маған анам Джеймс Гринвудтың «Өгей шеше» атты кітабын әперді. Кітап маған қатты ұнады, жылағым келді. Себебі, кітап өте аянышты. Өйткені, өгей шеше баланы қатты қинайды, ұрады, тамақ бермей қояды. Бір күні кішкене қарындасын құлатады. Өгей шеше ұрады, бала қашып кетеді. Баланың қиыншылық көргендері суреттеледі. Мен кітапты оқып бітірдім. Міне, біз Ақтау қаласына да келдік. Жазғы демалысым мен үшін өте қызықты өтті. Сабақ басталады, енді сабаққа дайындалу қажет. Мектептегі достарымды сағындым.