Арал тағдыры туралы торт сойлем

Туынды сөздер

Есім сөзден зат есім тудыратын жұрнақтар:

–шы, - ші: бағдарламашы, күзетші

–шылық, -шілік: адамшылық, малшылдық

–лас, -лес, -дас, -дес, -тас, -тес: замандас, бауырлас

–лақ, -лек, -дық, -дік, -тық, -тік: орындық, түндік

–хана: асхана, дәріхана

Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақтар:

-м, -ым, -ім: байлам, күзем, қысым, түсім.

-ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе: ұрма, көрме, сүзбе, кеспе.

-қы, -кі, -ғы, -гі: шалғы, тепкі, бұрғы.

-с, -ыс, -іс: талас, айтыс, жүріс.

-қ, -к, -ық, -ік, -ақ, -ек: тарақ, күрек, қызық, түкірік.

-ыш, -іш: қуаныш, таяныш, өкініш, сүйініш.

-н, -ын, -ін: боран, жуын, түйін.

-у: сабау, жамау, көсеу.

-ынды, -інді: шайынды, үйінді.

ДАРА ЕТІСТІК-бір ғана сөзден тұратын негізгі етістік дара етістік деп аталады. Мысалы: Өнер-білім бар жұрттар тастан сарай салғызды.Қозының жамырағанын Байторының сақ құлағы бағана сезген.Бұл сөйлемдегі салғызды, жамырағанын, сезген деген етістіктер дара етістіктер болып табылады. Өйткені бұлар — бір ғана сөзден тұратын етістіктер.

КҮРДЕЛІ ЕТІСТІК-Екі не одан да көп сөзден құралып, бір ғана мағынаны білдіріп, бір сұраққа жауап беріп, сөйлемнің бір ғана мүшесі қызметін атқаратын етістіктер күрделі етістіктер деп аталады. Мысалы: Ауылда қосактағы қойлар да маңырап жатыр екен.

БОЛЫМДЫ ЕТІСТІК-етістік негізгі түбірде де, туынды түбірде де қимылдың іс-әрекеттің болуын білдіреді. Сондықтан етістік негізгі я туынды түбір күйінде болымды мәнді білдіреді. Оларды болымды етістік дейді. Етістіктің түбірі бұйрық райдың жекеше анайы II жақ тұлғасымен сәйкес келеді.

БОЛЫМСЫЗ ЕТІСТІК-қимыл, іс-әрекеттің болмауын, жүзеге аспауын білдеретін етістік. Қимыл, іс-әрекеттің яғни етістік білдіретін мағынаның жүзеге аспауы, болмауы арнайы грамматикалы амал-тәсілдер арқылы беріледі.