Хоть 3 и 2 сәбиге ат қою қазақ отбасында ң дүниеге келуіне байланысты ежелден келе жатқан салт-дәстүрлер бар. көп дәстүрлер бүгінгі күнге дейін сақталған. қазақ халқы ға ат қоюға ерекше мен береді. қазақ халқында «ға қандай ат қойылса, оның болашақ тағдыры соған байланысты болады» деген наным-сенім бар. ат таңдағанда түрлі ырымдар, тілектер ескеріледі. ата-аналар есімінің мағыналы, көркем әрі әуезді болғанын қалайды. нәрестеге үш күннен қалдырмай атасы мен әжесі немесе ауылдағы сыйлы ат қояды. ат қоюшы нәрестенің құлағына: « сенің атың » деп үш рет қайталайды. бұлайша ат қоюды «азан шақырып ат қою» деп атайды. ат қойған ға арнайы сыйлық беріледі. нәрестенің құлағына азан шақырып, жақсы ат қою - ата-ананың перзенті алдындағы маңызды міндеттерінің бірі. мәтінді түсініп оқып, төменгі тапсырмаларды орындаңдар: 2) 3 сұраулы сөйлем құрастырыңдар менің атым тіркесін жекеше және көпше түрде тәуелдеңдер 3. сөйлемдерді аяқтаңдар: қазақта тұңғыш академик атағын алған - … … . қазақ әліппесін (төте жазу) жасаған - … … . «екінші аристотель» - … . шоқан уәлихановтың шын аты - … . «ақмешіт» бекінісі - қаласы.

2. Мәтін бойынша сұрақтар қою.

1. Бүгінгі күнге днйін сақталған дәстүрлердің бірі? (Ат қою)

2. Ат таңдағанда не ескеріледі? (Түрлі ырымдар мен тілектер)

3. "Азан шақырып ат қою" дегеніміз не? (Ат қоюшы адам Азан шықырып,  нәрестенің құлағына: « Сенің атың ...» деп үш рет қайталайды)

"Менің атым" тіркесін жекеше, көпше түрде тәуелдеу.

Жекеше

Менің атым

Сенің атың

Сіздің атыңыз

Оның аты

Көпше

Біздің атымыз

Сендердің аттарың

Сіздердің аттарыңыз

Олардың аттары

3. Сөйлемдерді аяқтау.

Қазақта тұнғыш академик атағын алған - Қаныш Сәтбаев.

Қазақ әліппесін (төте жазу) жазған кім?Ахмет Байтұрсынұлы.

"Екінші Аристотель" - Әбу Наср Әл Фараби.

Шоқан Уалихановтың шын аты - Мұхаммедханафия.

"Ақмешіт бекінісі" - Қызылорда қаласы.

керек барлық тапсырмалары

56-жаттығу. Көшіріп жазып, сапалық сын есімнің астын бір, қатыстық сын есімнің астын екі сызып көрсетіңдер.

Міне, декабрьдегі осындай сүйкімді бір күнде ақ қардың үстіне арқандай шұбатылған сары жолақ жолменен, шанасындағы екі кісіні шопақ құрлы көрмей, бусанған денесі ширап, кең кеудесіне тұнық ауаны толтыра жұтып, танауынан буы – паравоздай будақтап, құлағын қайшыландыра, құлашын кере бөкен желіске салып, Итбайдың қоян көгі келе жатты (С.М.).еле жатты (С.М.).

Объяснение:

\

Денедегі зат алмасу процесі қуат алмасуымен тығыз байланысты. Зат алмасу барысында қоректік заттардағы потенциалдық энергия босанып, ол механикалық, жылу, электр, сәуле энергияларына айналады да, ең соңыңда организмнен жылу түрінде бөлінеді. Демек, организмге энергия қоректік заттар құрамында келеді де, ол тіршілік әрекеттерін атқаруға, түрлі өнімдер өндіруге жұмсалады.

Өлі табиғаттағы энергия алмасуынан жасушаларда жүретін процес-тер үш түрлі принциппен ерекшеленеді

1) қоректік заттардың химиялық энергиясы жылу энергиясына айналмайақ бірден әртүрлі жұмыстар атқаруға пайдаланыла береді және энергияның басқа түріне ауыса алады. Демек, тірі организм хемодинамикалық принциппен жұмыс істеп, энергия көзін тиімді

пайдаланады.

2) тірі организмде энергия мысқалданып бөлінеді. Бұл организмді Энергиялық думпуден сақтап, қуатты толық пайдалануға мүмкіндік береді.

3) көмірсулар, белоктар, майлар ыдыраған кезде бөлінген энергияның артық мөлшері энергияның биологиялық аккумуляторы – мол қуатты заттардың (макроэрттердің) құрамына ену арқылы организмде жинақталып, қорда сақталады.

Жасушаларда энергия үшкарбон қышқылы айналымына қатысатын маңызды метаболиттердің түзіліп, тотығуы кезінде босанып, жинақталады. Бұл процесс үстінде сутегі молекуласы бөлініп, көмір қышқыл газы түзіледі. Босанған сутегі молекуласы дегидрогеназалар коферменттерінің (НАД, НАДФ, ФАД) көметімен тотығу тізбетіне немесе тыныстық тізбекке қосылады. Бұл тізбекте сутегі электрондары біртіндеп жоғары энергетикалық тізбектен төменгі энергетика-лық тізбекке өтеді де, ең соңғы акцепторға – оттегіне беріледі, басқаша айтқанда ол тотығады. Бұл процесс барысында бөлінген энергияның аздау бөлігі (30-40%) жылу түрінде болінеді де, қалған бөлігі (60-70%) АТФ-тың макроэргиялық байланыстарында жинақталады. АТФ-тың осылай тыныстык тізбектегі сутегінің тотығу энергиясының есебінен түзілу жолын тотықпалы фосфорлану деп атайды. Сонымен, энергия өзгерістерінің негізінде қоректік заттардан электрондар босанып шығуы салдарынан олардағы қуаттың организмдегі химиялық реакцияларды жаңдандыратын қасиеттері жатады.

Организмдегі энергая алмасуын энергия тендестігін анықтау арқылы зерттейді. Ол үшін организм қабылдаған және бөлген энергия мөлшерін салыстырады. Организмнің қорекпен қабылдаған энергиясының мөлшерін брутто (жалпы) энергия деп атайды. Брутто энергия мен организмнің зәрмен, нәжіспен, түрлі газдармен бөлген және қабылданған қорек пен ішкен суды жылытуға шығындаған энергиясының айырмасын нетто-энергия дейді. Демек, нетто-энергия организмнің тіршілік әрекеті үшін жұмсалатын энергия. Брутто-энергия мен нәжіс энергиясының айырмасын қорыту энергиясы дейді. Ал, қорыту энергиясы мен зәрмен бөлінген энергия айырмасын алмасу энергиясы деп атайды. Алмасу энергиясы организмнің тіршілік әрекеті мен өнім өндіруге (жұмыс атқаруға) жұмсалатын энергия.

Объяснение: