Домбыра. екі ішектің бірін қатты, бірін сәл-пәл кем бұра. нағыз қазақ – қазақ емес, нағыз қазақ – домбыра! білгің келсе біздің жайды, содан сұра тек қана: одан асқан жоқ шежіре, одан асқан жоқ дана. ақиқатты айтқандардың бәрі осылай сорласын деп бір хаһан шанағына құйған оның қорғасын. бір ішегінде биіктік бар, бір ішегінде тереңдік. ол мылқауды сөйлетеді, жылатады кереңді жалған сөйлеп көрген емес соның өзінде: аппақ жалын күйдің жанын жалап жатқан кезінде. қадыр мырза әлі 2-тапсырма сұрақтарға жауап беріңіз, өлеңдегі негізгі ақпараттарды анықтаңыз. 1. өлеңді қалай атауға болады? неге? авторы кім? 2. домбыра туралы қандай ақпараттар айтылады? 3. «одан асқан жоқ шежіре, одан асқан жоқ дана». домбыраның қандай қасиеті туралы? 4. «ол мылқауды сөйлетеді, жылатады кереңді» деген пікірмен келісесіз бе? 5. «нағыз қазақ – қазақ емес, нағыз қазақ – домбыра! » деген жолдарды қалай түсінесіз?

Сұрақтарға жауап беру.

1 Тапсырма.

Өлеңде қазақтың киелі домбырасы жайлы айтылған.

2 Тапсырма.

1. Өлеңді «Киелі аспап» деп атауға болады, себебі басты тақырып қазақ халқының ұлттық аспабы домбыра жайлы айтылған.

2. Домбыра екі ішектен құралған музыкалық аспап екені және оның көмейіне қорғасын құйылғаны жайлы айтылады (Дәлірек айтсақ, аңыз бойынша Жошыхан баласы туралы жаман хабар әкелген адамның көмейіне қорғасын құямын дейді. Сол кезде бір жігіт келіп домбыра алып, бір күйді тарта жөнеледі. Хан осы күй арқылы бәрін түсінеді, сөйтіп, сертін бұзбас үшін, домбыраның көмейіне қорғасын құйғызады).

3. Домбыра киелі аспап десем де болады. Себебі оның ән айтатын, шер қозғайтын, жан арашалайтын, тарихты жалғастыратын, салт - дәстүрлі сақтайтын қасиеттері бар.

4. «Ол мылқауды сөйлетеді, жылатады кереңді» деген пікірмен толықтай келісемін, себебі домбырадан төгілген әсем ән мен күйді естігенде толғанбау, тебіренбеу мүмкін емес, домбыра кімнің болса да ішкі жан дүниесіне жол табары сөзсіз.

5. «Нағыз қазақ қазақ емес, нағыз қазақ - Домбыра» дегеніміз, менің ойымша, қазақ пен домбыра егіз ұғым, домбыра бағзы заманнан бері халықтың сырын шертіп, әр қазақтың үйінен табылатын киелі аспап, «әу демейтін қазақ жоқ» демекші, домбыраның алар орны ерекше.

Алма-Ата является одним из самых красивых и просторных городов Казахстана. Это бывшая столица страны и один из самых красивых городов во всей Центральной Азии. Он расположен у подножия изумрудных хребтов Тянь-Шаня, и многие люди называют его "город-сад". Алма-Ата является солнечным и зеленым городом с широкими улицами, многочисленными парками, садами, фонтанами и красивой архитектурой. Город полон интересных мест и миллионы туристов посещают его ежегодно. Одной из самых известных достопримечательностей является площадь Республики, которая является центральной площадью города. На ней расположены великолепные ансамбли современной архитектуры. Мэрия, Южная резиденция президента и телецентр, также находятся неподалеку. К Востоку от площади можно найти Центральный государственный музей. Этот музей является весьма популярным среди гостей города. Первоначально появившись в Оренбурге, музей переехал в Алма-Ату в 1930 году. Почти 120 000 экспонатов представляют историю и культуру Казахстана в четырех выставочных залах. Еще одним интересным музеем является Музей казахских народных инструментов. Здесь находится более 1000 экспонатов и 60 видов казахских народных инструментов, в том числе и такие, которые принадлежали известным певцам, поэтам и композиторам. Самыми популярными музыкальными инструментами были домбра и кобыз. Центральный базар – одна достопримечательность Алма-Аты. Он также известен как Зеленый базар. Здесь туристы могут ощутить истинный вкус Востока. Это не только рынок. Это место, где встречаются многочисленные азиатские культуры. Дворец президента является еще одной известной достопримечательностью. Он был возведен в 1980 году и все еще содержит некоторые элементы советской архитектуры. Город также полон красивых мечетей, соборов, театров, парков и садов.

Үш жүз алпыс бес жасадым болып жуан,
Қырық сегіз қызды болдым бір алуан.
Қатар өскен бар менің он екі ұлым,
Бір ұлым бар олар да ерек туған.
/Бір жыл, қырық сегіз жұма,он екі ай,бір ай/.

Ойдан шықты бұл жұмбақ,
Ойшыл ерлер ойлан тап.
Өзгермейді өзінен
Бұл жаһанда бір дарақ.
Ол дарақтын бойында
Дәл он екі бар бұтақ.
Бұтақтардың басында,
Үш жүз алпыс жапырақ.
Жапырақты қарасақ,
Бір жағы қара, бір жағы ақ,
Бұл жұмбақты кім шешсе, 
Болсын дейміз жасы ұзақ.
/Жыл он екі ай,үш жүз алпыс күн, күн мен түн/.

Үш жүз алпыс бес шығыршық,
Қырық сегіз тығыншық,
Аққу жылына екі рет балалайды.
/Үш жүз алпыс бес күн,қырық сегіз жұма,екі айт/.

Үш жүз алпыс алты анасы,
Қырық сегіз болар баласы.
Он сегіз  бөлек ұясы,
Ішінде екі ақ жұмыртқасы.
/Жыл,бір жылдағы апта,күн,ай/.

Үй артында бір дуан,
Бір ұлы бар ханға дуан,
Қырық сегіз қызы бар,
Бәрі жуан.
/Бір жыл,бір ай ораза,бір жылдағы қырық сегіз жұма/.    

Тауда дарақ, екі бұтақ,
Біреуі гүлді, біреуі гүлсіз.
/Жыл, жаз, қыз/.

Келеді үлкен алып аузын ашып,
Жүреді он екі аяқ қадам басып,
Отыздан әр бірінде саусағы бар,
Құтылмас ешбір адам одан қашып.
/Жыл, он екі ай, отыз күн/.

Базардан бір текемет алдым сатып,
Алты айдай текеметте жүрдім жатып.
Бұл іске мен ғажайып болып тұрдым,
Қалды ғой алты айдан соң айран қатып.
/Жаз бен қыс/.

Басына биік таудың бітеді раң,
Жайлайды ол раңды екі түрлі аң.
Қолына өткір семсер қылыш алып,
Шығады аң аулауға салып ұран.
Ат мінген бұл екеуі жүгендемей,
Дүниені кетпекші емес түгендемей,
Астында екеуінің аты бар,
Құрығы шолақ болған бөгендемей.
/Жыл, жаз, қыс/.

Күзетші бір-екі адам ол жаһанда, 
Ораулы он екісі бір шапанда.
Ұстайды он екісі отыз шоқпар,
Қырық  құрық даярлаулы қашағанға.
Қарасам жеңі бесеу ол шапанда,
Көрмедім бұндай шапан бұл жалғанда.
Аузы жеңдерінің бүрмеленген  
Анықтап он екі пар түймеленген.
Апырмай, есебі жоқ толып жатқан,
Қиындық ойлап тұрсам тарау-тарау бұл не деген?
/Жыл,күн, жұма/.

Алты арыстанды үш бөрі сорған, 
Жілігін шақпай майын сорған,
Терісін теспей қанын сорған.
/Алты арыстан - алты ай жаз,
үш ай тоқсан/.

Аспанда қаһарланған алты терек,
Ұясы алтауының бөлек-бөлек.
/Алты ай қыс/.

Жолда кеткен ақ қоян,
Жолға қарап отырды.
Қарға менен құзғынды,
Ұйқыменен жоқ қылды.
/Қыс/.

Көрсең реңді, қарасаң көрікті,
Ол болмаса жұрттың бәрі
Бір бәлеге жолықты.
/Жаз/.

Шақырса келмес,
Жаяу жүрмес.
/Жаз/.

Жерде жоқ, көкте жоқ,
Бір әңгелектен әңгелек шығады.
Он екі бөлек,
Біреуі-ащы,
Біреуі-тұщы.
/Он екі ай, жаз бен қыс/.

Екі үлкен нар көрдім,
Бірінің жақсы нұры бар,
Бірінің жаман түрі бар,
Арасында үзілмес бұйда жібі бар.
/Жаз бен қыс/.

Шілдедей шуақ күні бар,
Бұлбұлдайын үні бар.
Көк шалғыны құлпырған,
Масатыдай түрі бар.
Қызықтырған адамды,
Неше түрлі гүлі бар.
/Май айы/.

Бір адамға он екі егіз, 
Бір егізде біреусіз сегіз.
/Ай мен апта/.

Бір ұяда жеті жұмыртқа.
/Апта/.

Жаралған бұл дүниеде екі қақпақ,
Мезгілімен ашылып және жаппақ.
Болғанда бірі қара, екіншісі - 
Күмістей жарқыраған сүттен де аппақ.
/Күн, түн/.

Алдымен қара тұлпар озық келер, 
Арғымақ мойнын созып кейін келер,
Соңынан боз арғымақ басып озып,
Айналып  бірін-бірі жүре берер.
/Түн, таң, күн/.

Баяғыда болыпты екі патша,
Бірі қуып бара жатса, бірі қашса,
Артында он екіден баласы бар,
Үш жүз алпыстан болады тұқым шашса.
/Күн мен ай,он екі ай -

Үйрегім бар еді үйде үш жүз алпыс,
Мұнша үйректі санап алу елдің салты.
Күніне бір үйрегім жоғалады,
Айтшы сен сол үйректі кім алады?
/Календарь/.

Бір нәрсе дөңгелейді шыр айналып,
Келеді бір жеріне қайта айналып,
Қызықты мұндай нәрсе бола ма екен,
Отырар оны көрсе ер жайланып.
/Сағат/.

Желсіз, сусыз айналған бір диірмен,
Шыққан күннен айналып бірдей жүрген.
Қылдан нәзік мойнында бір бауы бар,
Ақылың жетік данасың ойлап білген.
/Сағат/.

Мен көрдім күн шығыстан бір диірмен,
Түс болса тұрады екен оң бүйірден.
Қшінде қылдан нәзік бір жібі бар,
Ол жіпті қолы епті, кім иірген.
/Сағат/.

Өзінен өзі айналған бір диірмен,
Көрінеді әр парасы бір бүйірден.
Қылдан нәзік ішінде бір жібі бар,
Қолы епті екен, шіркін-ай, кім иірген?
/Сағат/.

Денесі бар, сөзі жоқ,
Аяғы жоқ жүреді.
Күнді, түнді өлшейді,
Екі тілді жүрегі
Шешуін кім біледі?
/Сағат/.

Сырт-сырт етіп соғады,
Кеудесінде жүрегі,
Өзі тілсіз сөйлейді,
Өзі жансыз жүреді.
/Сағат/.

Жүруден бір талмайтын,
Күн мен түннен қалмайтын.
/Сағат/.

Жаңылмайды есептен,
Аяғы жоқ жүреді.
Сөйлейтұғын тілі жоқ,
Уақытыңды біледі.
Күндіз-түні жүргенмен,
Қызымайды жүрегі,
Су ішіп, жем жемейді,
Сықырлайды жүрегі.
/Сағат/.

Дөңгелек аяғымен жер баспайды,
Жерінен уағдалы адаспайды.
Білімді қанша адам болса-дағы,
Бір адам біліміне таласпайды.
/Сағат/.

Қолымнан жиырма төрт үйрек ұшты,
Барды да отыз көлдің суын ішті.
Көрді де сол үйректі он екі арқар,
Үш жүз алпыс қозыға болды ішті.
/Бір тәуліктегі 24 сағат, бір айдағы 30   
күн, бір жылдағы он екі ай, 360 тәулік/.

Айнала қорған салдым, 
Ішіне жеті бөлме үй салдым.
Жеті үйдің ішіне бір әйнек,
Бір шырақ қойдым.
/Дүниенің төрт бұрышы, жеті күн, 
ай мен күн/.

Он екі үйрек, бір сұңқар,
Жағалап ұшып сымпылдап.
Отыз қызғыш, төрт қыз бен,
Айнала жүріп сұңқылдап.
/Бір жылдағы он екі ай, бір  айдағы төрт жұма, отыз күн/.

Жер үстінде бір бәйтерек,
Оның бар он екі бұтағы.
Әрқайсысында отыз жапырақ,
Отызының бір жағы ақ, бір жағы қара.
/Жыл он екі ай, бір айдағы отыз күн,
бір күндегі кү