Энергетикалық дағдарыс қытай ғалымдарының айтуынша, айдан табылған гелий-3 элементі жердегі энергетикалық дағдарыстың алдын алуға көмектеседі. егер айдан бұл элементті өндіріп алатын болса, одан алынатын энергия он мың жылға жетеді, - деп хабарлайды huffington post. қытай ғалымдары осылай әлемге жар салудан бұрын айды мұқият зерттеген. жер серігінің беткі қатпарында термоядролық реакторға шикі өнім бола алатын пайдалы қң көп екендігі белгілі болды. гелий-3 – жерде өте сирек кездесетін элемент, себебі күн сәулесінің атмосфера қабаттарынан өтуі кезінде аталған элементтің изотоптары тыста қалып қояды. ал айда ешқандай ауа қабаты болмағандықтан, гелий-3 ол жақта өте көп. қытай ғалымдары гелий-3 элементін ай бетін 600 градусқа ысыту арқылы бөліп алуды жоспарлап отыр. содан соң шикі материалдар жерге жіберілетін болады. mail online газетінің сараптамалық жұмысында небары 40 тонна гелий-3 элементі бүкіл ақш территориясын бір жыл энергиямен қамтамасыз ете алады делінген. ал айда бұл элементтің 10 миллион тонна қоры бар екені анықталды. әзірге қытай айдағы табиғи байлықты игеру мақсатындағы қазба жұмыстарын бастау уақыты туралы ештеңе айтқан жоқ. ал америкалық зерттеушілер бұл жобаның қанша қаржыны қажет етеніні туралы сараптамалық талдау жасауда. huffington post газеті айдан қазып алынған әрбір тонна гелий-3 элементінің құны орташа есеппен 3 миллиард ақш долларына тең болатынын жазады. бұл – жердегі мұнайды қолданғаннан әлдеқайда арзан әрі жер үшін өте пайдалы болады. 1. сөйлемдердің «шын, жалған» екенін белгілеңіз. тұжырымды сөйлемдер ш/ж аталған элемент біздің планетамызда өте аз кездеседі. қытай ғалымдары айдан гелий-3 элементін тапқандығын айтып, дүние жүзіне жар салған. 2. мәтіннен мына сөздің синонимін табыңыз. жария ету - 3. мәтіннен мына сөздің антонимін табыңыз. қымбат - 4. берілген сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз (перифраза 40 тонна гелий-3 элементі бүкіл ақш-ты бір жыл энергиямен қамтамасыз етеді. ақ 5. берілген сұраққа өз ойыңызды білдіріп, жауап беріңіз. гелий-3 элементінің артықшылығы неде?

Жауаптары:

1)Ауыз әдебиетін ғылым тілінде деп атайды.

С) фольклор

2)Ауыз әдебиеті түрлеріне жатпайтын қатарды көрсетіңіз.

D) хайуанаттар туралы ертегілер

3)«Күлтегін» жыры қай ғасырда жазылғанын белгілеңіз.

A) VIII

4)«Күлтегін» жырында қай елдің жорықтары мен соғыстары суреттелгенін көрсетіңіз.

D) Түркі қағанатының

5)Ыбырай Алтынсариннің қай жылы дүниеге келгендігін көрсетіңіз.

B) 1841

6)Ыбырай дүниеге келген өлкені көрсетіңіз

D) Қостанай өңірі

7)Абайдың азан шақырып қойған есімі

A) Ибраһим

8)Абай Семейде медресесінде оқыған.

А) Ахмет Риза

9)ХХ ғасыр басындағы қазақ поэзиясының дамуына үлес қосқан ақындар:

А) М.Дулатұлы

В) А.Байтұрсынұлы

10)А.Байтұрсынұлының «Қырық мысал» жинағы жылы жарық көрді.

А) 1909 ж

1-тапсырма

1. Интернет арқылы тапсырыс берермін. 2. Sulpak Интернет дүкеніне Қазақстанның көптеген қалаларынан жеткізілімі бар тапсырысты рәсімдейміз. 3. Сізді интернет дүкенінің тапсырысыңызды рәсімдейтін оператормен байланыстырмыз. 4. Операторға өзіңнің қызықтырған тауарыңды айтарсың. 5. Оператор тапсырысты рәсімдеп, оның нөмірі мен болжаммен жеткізу уақытын хабарлайды. 6. Sulpak Интернет дүкенінің диспетчер қызметі жұмыс күндері мен демалыс күндері сағат 9:30 - дан 20:00 - ге дейін сіз үшін жұмыс істейді. Оператор маған қолайлы уақытта көрсеткен телефонға қоңырау соғарсыз.

2-тапсырма

1. Біз 《Электроника әлемін》 дүкенінен компьютер сатып алдық. 2. Дайын аударманы электрондық пошта арқылы жіберетінмін 3. Бұрынғы кезінде хат - хабарларды пойыз арқылы жеткізетін. 4. Сөйлесу өте қиын және ұзақ болатын. 5. Кейіннен Қазақстанның қалаларында, аудандарында, ауылдарында пошта бөлімшелері ашылды. 6. Интернет арқылы сөйлесу арзанға түспеді. 7. Компьютер клубына барып, компьютерде әртүрлі ойындарды ойнауды үйренген. 8. Былтыр Арман мектепті бітіріп, институтқа түсті. 9. Ата - анасы оған сыйлыққа компьютер әперген.

3-тапсырма

Мен бағдаршымын. Сіз хатшысыз. Сен заңгерсің. Ол төраға. Біз сарапшымыз. Сендер кезекшісіңдер. Сіздер көмекшісіздер. Олар білімділер. Мен кәсіпкермін. Сіз құрылысшысыз. Сендер ғалымсыңдар. Сіздер саясаткерсіздер. Олар тұтынушылар. Мен тілшімін. Сіз тексерушісіз.