М. мақатаевтың 1 әні қалай жазылған. (любой кроме саржайлау)

Көкөністер туралы диалог құрастыру.

Айжан: Жаным, неге тамақты шұқып жеп отырсың?

Саяжан: Әпке, сәбіз бен пиязды (жуаны) жегім келмейді. СОларды алып тастап отырмын.

Айжан: Неге?

Саяжан: Дәмі ұнамайды. Жемеймін.

Айжан: Жаным – ау, нағыз дәрумендер осы көкөністердің құрамында екенін білмейсің бе?

Саяжан: Қандай дәрумендер?

Айжан: Мысалға, Сәбіз - адам өмірі үшін аса бағалы дәрумендер мен минералды заттарға бай өсімдік. А дәрумені, калий тұзы мен каротинге бай өсімдік ағзадағы тұзды судың айналасын реттеп, судың денеден бөлінуін қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, С, В, D, Е дәрумендеріне және микроэлементтерге өте бай. Сәбіздің құрамында: калий, кальций, марганец, темір, фосфор, магний бар. Әсіресе, сәбіз шырынының құрамында дәрумендер жақсы сақталады. Сәбізді емдік мақсатта шикілей немесе шырынын пайдаланады. Сәбіз ағзаға барлық жағынан пайдалы.

Саяжан: Мен бұл жайлы бұрын естімеппін.

Айжан: Енді біліп жүретін боласың. Үнемі жеміс – жидек пен көкөністерді тағамға пайдалану адам өмірін ұзартып, ағзаға оң әсер етеді. Әр жеміс – жидек пен көкөністің құрамында өзіндік ерекше табиғи дәрумендері болады. Пісу маусымына байланысты жылдың әр мезгілінде жеміс – жидек пен көкөністі үзбей қолданған абзал, әсіресе, маусым арасында мұндай табиғи дәрумендердің маңызы арта түседі.

Саяжан: Жақсы, әпке. Енді жеп көрейін. Дәрумен ағзаға пайдалы ғой. Кеңесіңіге көп рахмет.

Айжан: Оқасы жоқ, жаным. Міндетті түрде көкөністерді жейтін бол.

Бүгінде электр үнемдейтін шамдар көп кездеседі. Қазақстанда қуат көзін үнемдейтін шамдардың пайдалануын арттыру үшін қызумен жарық шығаратын шамдарды пайдалану және өзге елдерден импорттауға тыйым салынған. Алайда осы шамдар қолданыстан әлі ығыстырылып шығарған жоқ. Ал электр тогын аз тұтынатын шамдарға келсек, олар қызу лампасынан 5-6 есе аз энергия жұмсайды. Тағы бір пайдалысы ол шамдардың ғұмыры кәдімгі лампадан қарағанда 8 есе ұзақ.

Бір шамның бағасы қазір сату орындарында 400-800 теңге аралығында. Бұл қымбат дегенмен пайдаланушылар оған жақсы баға беруде. Алайда кейбір тұтынушылар «шам тез күйіп кетеді» деп шағымдануда. Себебі, көп сауда орталықтары осындай шамның қытайда жасалған сапасыз түрін сатуда. Сондықтан шамды тек мамандандырылған дүкендерден сатып алған абзал.

Біз хабарласқан мамандандырылған техника дүкендері «бір лампа кемінде 8 мың сағат жұмыс істеуі тиіс» дейді. Осындай бір лампа айына 200 теңге ток қуатын үнемдейді. Үш айда шам өзінің сатып алынған құнын толық ақтайды. Мамандар лампаның кейбір кемшіліктері барлығын жасырмайды. Шамды күніне 2, 5 сағаттан артық қосуға болмайды. Егер сіз тұратын ауданда немесе тұрғын үйде ток тұрақты болмай, кернеу ауытқып тұрса шамның ғұмыры ұзаққа бармайды. Ол тек тұрақты кернеуге арналған. Тағы да бір ескере кетер жайт, егер сіздің қосқышыңыз жарықты күшейтіп, азайтатын реттегіші болса да шамға зиянды.