Ахмет Байтұрсынұлы және қазақ терминологиясы.
Қазақ тіл білімінің, оның ішінде ғылыми терминологияның қалыптасуы мен дамуы туралы сөз қозғағанда, алдымен Ахмет Байтұрсынұлының есімі ойымызға оралады. Себебі – қазақтың ұлттық ғылым тілінің, терминологиялық қорының дамып, қалыптасуының тұтастай бір кезеңі ғалым еңбектерімен, оның ғылыми-педагогикалық, ағартушылық және ғылыми-ұйымдастырушылық қызме¬тімен, қайраткерлігімен тікелей байланысты. Сондықтан да қазақ терми¬нологиясының тарихы, оның даму, қалыптасу кезеңдері туралы сөз қозғағанда Ахмет Байтұрсынұлының ғылыми шығармашылығы мен қоғамдық қызметіне жан-жақты тоқталу, оны терең зерттеу өте маңызды.
А.Байтұрсынұлының ғылыми терминологияны қалыптастыруға қосқан үлесін ғалымның жекелеген немесе бір топ термин¬дердің ғана авторы емес, бірнеше ғылым саласының терминдер жүйесінің негізін қа¬лағанын аңғаруға болады.
Ең алдымен, А.Байтұрсынұлы – қазақ тіл білімінің терминологиясын жасаушы. Кез келген ғылымды оқып білу, меңгеру немесе оны өзгелерге үйрету сол ғылым саласында қолданатын арнаулы ұғым атауларынсыз мүмкін емес. Қазақ тіл білімінің негізін қалаушы ғалым ретінде А.Байтұрсынұлы осы ғылым саласындағы негізгі ұғымдарды және олардың өзара байланысын анықтап, яғни қазақ тілінің табиғатын көрсететін ұғымдар жүйесін түзумен қатар, сол ғылыми ұғымдардың атауларын да жасаған.
Ғылыми ұғымдарға ат қою оп-оңай жұмыс емес. Ол үлкен талғампаздықты, тілді шебер пайдалана білуді қажет ететін шығармашылық үдеріс. Онымен қоса, арнаулы ұғымдарға ат қою кезінде ұғымдар жүйесінің өзіндік ерекшеліктерін міндетті түрде ескеру қажет. Атаудың ықшам болуы, бірмағыналылығы және ұғым мазмұнын қамтуы тағы бар. Осындай талаптарды мүлтіксіз орындаудың қиындығы терминдерді ана тілінде жасаудан гөрі көп жағдайда оны ұғымдар жүйесінің ерекшеліктерін ескере отырып жасалған өзге тілдерден дайын қалпында ала салуға (яғни жасауға емес қабылдауға) мәжбүр ететін себептердің бірі.
Бұл тұрғыдан келгенде, ғалым қазақ тілін термин шығармашылығында пайдаланудың жарқын үлгісін көрсеткен.
А.Байтұрсынұлының 1912 жылы Орынборда жарық көрген «Оқу құралының» (қазақша әліппе) өзінен буын, дыбыс, нүкте, дауысты дыбыстар, жарты дауысты дыбыс, дәйекші, жіңішкелік белгісі, хәріп (әріп) сияқты терминдерді ұшыратуға болады. Ал 1914-1915 жылдары және одан кейінгі жылдары 1928 жылға дейін бірнеше дүркін басылып тұрған «Тіл құрал» оқулықтарында (қазақ тілінің сарфы) әбден қалыптасып, бүгінгі күнге дейін қолданылып жүрген және қолданыла беруге тиіс зат есім, сын есім, сан есім, есімдік, етістік, үстеу, қосымша, жалғау, жұрнақ сияқты жүздеген терминдердің кездесетіні белгілі. Бұл терминдердің терминге қойылатын талаптарға жауап беретіндігін дәлелдеп жату артық, өйткені олар кезінде арнайы шеттетілгендігіне қарамастан уақыт сынынан өтіп, тұрақты қолданылатын дәрежеге жетті.
1. Если у человека есть проблема с которой в жизни Он столкнулся, то соответственно Он не должен желать это другим людям, но может предупреждать других людей.
2. Если у человека есть беда необходимо ему, вне зависимости Вы знаете его или нет (даже если это Ваш неприятель).
Знаете как говорят, человек живет, когда нет беды, не обращает на свои поступки (так бывает). А как беда (никому не желаю) появляется, тогда может быть никто не Также в народе говорят настоящий друг познается в беде.
Видите это все влияет на взаимоотношение людей в реальной жизни.
Таким образом если человек будет в своей жизни видеть больше хороших поступков (окружающих людей) его сердце изменится к лучшему.
1. Егер адамында қай өмiрде мәселесi оны бар қақтығысып қалса, онда сәйкесiнше ол бұл басқа адамдарға тiлеуi керек, бiрақ басқа адамдар ескерте алады.
2. Егер адамда қиыншылық оған көмектесуге керек бар болса, сiз тәуелдiлiк тыс оны бiлiңiз немесе (егер де бұл сiздiң жауыңыз) жоқ.
Сияқты бiлiңiз айтады, адам (осылай болады) өз қаракеттерiне айналдырмайды қиыншылық жоқ болатында өмiр сүредi. (ешкiмге тiлемеймiн) қиыншылық қалай көрiнiп қалады, никто гмодн көмектесетiн болмауы мүмкiн. Халықта сонымен бiрге осы достар айтады қиыншылықта бiлiнедi.
Болғаны осы көрiңiз нақты өмiрдегi адамдарының арақатынасына ықпал етедi.
Өз өмiрiндегi адамы егер сайып келгенде оның жүрегiнiң (қоршаған адамдар) көбiрек жақсы қаракеттерiн көре жақсыға өзгередi.
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Разобраться на казахском языке
1/ бастауыш баяндауыш
2/бастауыш бачндауыш тұрлаусыз мүше
Объяснение: