Экология және денсаулық» тақырыбына эссе жазыңыз

ответ:Халқымыз табиғатты анаға теңеген. Өйткені, табиғатта тіршілік өсіп өнеді. Өзіндегі барды адамға, жануарға, өсімдікке берген. Ата-бабаларымыз миллиондап мал өсірсе де жерінің шаңын шығармай, құнарын жоғалтпай, тұнығын лайламай, Ұлы даланы мекендеген жабайы аң-құстарға, жәндіктерге дейін қамқор бола білген. Табиғатта басы артық ештеңе жоқ. Табиғат сырын терең білмей, оған немқұрайлы қарау үлкен апатқа соқтырады. Бір кездері табиғатты бағындыруды мақсат тұтып, ормандар аяусыз балталанды. Аң-құстар шамадан тыс ауланды, жер жөн-жосықсыз жыртылды. Соның салдарынан бүгінгі таңда а экологиялық апат үлкен қауіп төндіріп отыр.

Экология – «мекен ететін табиғи орта туралы ғылым» деген мағыныны білдіреді. Шынындада экология өзіңнің тұрған үйіңнің, қоршаған ортаңның тазалығынсақтау, яғни салауатты өмір салтын қалыптастыру болып табылады. Сонымен бірге экология табиғатта болып жатқан барлық өзгерістердің себебін анықтау, баға беру және оның алдын алу мәселелерін қарастырады. Ең алғаш1866 жылы «экология» терминін неміс биологы Э.Геккель өзінің еңбегінде қолданған және  «Экология – тірі ағзалардың бір-бірімен қарым–қатынасын қоршаған ортамен байланыстырып зерттейтін ғылым» деген анықтама берген.

Ауылдық жерлерде экологиялық, санитарлық, эпидемиялық жағдайдың нашарлауы салдарынан жұқпалы аурулар көбейіп отыр. Адамдар ядролық жарылыстардың зардабын әліде тартуда: рак, өкпе, қан аздығы, қант диабеті, қан қысымының жоғарлауы, жүрек, психикалық аурумен ауыратындар көп. Радиациялық заттар қоршаған ортаға ядролық отындар өндіріс, құралдарын жасап, сынау кезінде таралады. Радиацияның шамадан артық мөлшері ағзада қатерлі ісіктің, генетикалық өзгерістердің пайда болуына әсер етуде. Семей аумағында кәзір 700 мыңға радиациямен зақымданған жер бар. Оның адам денсаулығына тигізетін әсері үлкен. Сонымен табиғи ортаға ғарыштық сәулелер, топрақтан, күн сәулесіне келетін немесе жасанды жолмен, флюорография, теледидар арқылы, сағаттардың шағылыс циферблаттарынан, т.с.с. туындайтын сәулелер де адамға әсер етеді. Өсімдік – тіршілік тірегі. Ғаламшардағы өсімдіктер жылына ауа қабатына 400 млн. тонна оттегі қабылдайтыны анықталған. Жасыл желектер ауаны улы газ бен шаңнан тазартады. Өсімдіктер ауада ауру тудыратын бактериялардың жоятын ерекше зат бөліп шығарады. Оның медицинада алатын орны ұшаң – теңіз. Сондықтан өсімдіктің қызметін бірде–бір жетілген механизм атқара алмайды.

Табиғи ортаны ластанбауына адамдардың терең түсінігі  керек. Біз қоршаған ортаны қорғаймыз десек, балабақшадан бастап экологиялық  тәрбиені үйреткеніміз дұрыс. Ата аналар тазалық сақтауды балаларының бойына неғұрлым ерте сіңірсе, соғұрлым іс алға басып, бүгінгідей күрделі жағдайлардың алдын алуға септігі тиеді.    

Жалқы есім — жеке заттың, құбылыстың атауы болатын сөз, сөз тіркесі. Жалқы есімге адам аттары антропонимдер), географиялық атаулар (топонимдер), діни атаулар (теонимдер), жануарлар атаулары (зоонимдер), аспан денелерінің атаулары (астронимдер), тарихи уақиғалармен байланысты мезгіл атаулары (хрононимдер), рухани нысандар атаулары (идеонимдер) т. б. жатады. Жалқы есімдер бас әріптен жазылады.

Мысалы: Қазақстан Республикасы, Балқаш көлі, Бауыржан Момышұлы, "Балдырған" журналы т.б.

Тәуелдік жалғау – сөзді қатынасқа түсіретін қосымшаның бір түрі. Тәуелдік жалғау заттың біреуге немесе бір нәрсеге тәуелді ( меншікті) екенін білдіреді. Тәуелденетін зат 3 жақтың біріне меншікті болып тұрады. Сол себепті,тәуелдік жалғауының 3 жағы және әр жақтың өзіне тән жалғаулары болады. Мысалы:

Жекеше түрі

І жақ–ым, -ім, -м

ІІ жақ-ың, -ің, -ң

-ыңыз,-іңіз,-ңыз,-ңіз

ІІІ жақ-сы, -сі, -ы, -і

Көпше түрі

І жақ-мыз, -ымыз, -міз, -іміз

ІІ жақ – тарың, -терің, -дарың, -дерің, -ларың, -лерің

-тарыңыз, -теріңіз, -дарыңыз, -деріңіз, -ларыңыз, -леріңіз

ІІІ жақ-сы, -сі, -ы, -і.

Менің кітабым

Сенің кітабың

Сіздің кітабыңыз

Оның кітабы

Біздің кітабымыз

Сендердің кітаптарың

Сіздердің кітаптарыңыз

Олардың кітаптары

Кісінің аты- жөні, жер- су аттары, жануарларға қойылатын атаулар жалқы есім деп аталады. жалқы есім бас əріппен жазылады. мысалы : Астана, Естай, Ақтөс
тəуелді жалғау біреуге немесе бір нəрсеге тəуелді екенін білдіреді. мысалы:
жекеше түр жəне көпше түрі. 1 жақ -м,-ым, - ім. - мыз, - ымыз,- міз, - іміз.
2 жақ- ң, - ың, - ің,- ыңыз,- іңіз,- ңыз,- ңіз. тарың,- терің,- дарың,-дерің,- ларың,- лерің,- тарыңыз,- терініз. 3 жақ -сы,- сі,- ы,- і. сы,- сі,- ы,- і.
мысал.
1 жақ. менің үйім біздін əкеміз
2жақ. сенің уйін сендердін ікелерің
сіздін уйіңіз сіздердің əкелеріңіз
3 жақ. оның үйі олардың əкелері.
сұраулы шылауларға мысал: үйге берілген тапсырманы білесің бе?
дəптер сатып аласың ба? уйді жинап қойған Айгүл ме, Анар ма?