ЖАЗЫЛЫМ-тапсырма.Мәтіндегі болымды етістіктерді теріп жазып, болымсыз етістікке айналдырСөйлем құра.8-тақырып​

Киіз үй көшпенділер өркениетінің озық үлгісі

Объяснение:

тұрғын үй тұрғысынан танудамыз. Жеріміздегі бірнеше жүздеген, ескі қалалар мен қорғандар немесе егіс алқаптары мен бау-бақша орындары осы түсініктің қарама-қарсы дәлелі бола тұра, өз ұлтымызды көшпенді дейміз. Ұлтымыздың қалыптасуынан бастау алатын ата кәсіптің бірі – мал шаруашылығы болғандықтан,төрт түлік малдың жаз жайлауы мен қыс қыстауына, өсетін шөбі мен ішетін суының малға жайлылығы мен жұғымдылығына сай, көшіп жүретініне қарай бүкіл ұлтты көшпенді санау, қай жағынан да орынсыздау екені анық.

Малдың күші, сүті, еті, терісі – халықтың тағамы, киімі, баспанасы, үй жиһазы – өмірінің, тіршілігінің негізін құрайтыны рас. Тұрмыстың бұл түрінің адамзат өркениетіне, мәдениетіне қосқан және қосатын үлесі зор екенін мойын­дай отыра, қазақ ұлты тек малдың соңында бел асып, көшіп жүрді деп ойлау негізсіз. Мал бағу ата кәсіптің бірі ғана саналады. Ұлтымыз осы кәсіптің негізінде табиғаттан жауынгерлік, табиғат заңдылықтарына сәйкес тіршілігін жос­парлау, поэзия, көркем тіл, сәулет өнері, ойға тапқырлық, салт-дәстүрлерін қалыптастырудың негіздерін қалауда тәлім-тәрбие алды. Бірақ қазақ көшпенді халық емес, бұл менің жеке пікірім. Өз пайымым бойынша көшпенділер санатына атамекеніне оралмайтындар жатады. Мен осы орайда қазақы киіз үйді басқа қырынан талқыламақпын. Киіз үйдің құрылымдық ерекшелігіне назар аударсаң, жинақылығы мен ыңғайлылығы өз алдына, сәулеттік шешімі мен сырт пішімі ерекше сұлулығымен дараланып тұр. Ғалымдардың пікірінде киіз үй сәулет өнерінің әлемдік озық үлгісінің біріне жатады. Небәрі сүт пісірімдей уақытта, бір түйеге жүк болатын киіз үйдің қаһарлы қысқа да төтеп беретін тұрғын үйге айналуымен қатар, дөңгелек кескіндегі бөлме ауасының алмасуы төрт бұрышты кескінді бөлменің ауасы тазаруынан 5-6 есе тезірек болатынын қазіргі архитектура ғылыми жетістіктерімен дәлелдеген. Еуропалық тас, бетон үйлер мен заманауи полимерлік материалдарының әртүрлі температуралық жағдайда бөлетін химиялық қоспалары бөлме ауасының 35 пайы­зын құраса, киіз үй адам денсаулығына тіпті зиянды емес екені ерен талантты адамдардың арғы тамыры ауылда жатқанын түсіндіреді. Киіз үйдің сүйегі дегеніміз – кереге, босаға – сықырлауық есік, уық, шаңырақ біркелкі сәмбі талдан жасалады. .

дауыс

 

Сұлтанмахмұт Торайғыровтың сан қырлы және әртүрлі жанрлы бай мұрасы – XX ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің ерекше құбылысы, қазақ халқының рухани мәдениетінің маңызды бөлшегі.

Сұлтанмахмұт Торайғыров қысқа өмірінде көптеген маңызды шығармалар жазғаны соншалық, ол ұлттық мәдениет тарихында құрметті орынға ие болды. Өмірлік жолында кездескен қиындықтарға төтеп беріп, Сұлтанмахмұт Торайғыров өзінің қайсар мінезін көрсетті. Ақынның өмірде ұстанған ұраны, оның білімге, ғылымға, өнерге деген талпынысы бүгінгі күні де өзектілігін жоғалтқан емес.

Сұлтанмахмұт Торайғыров – қазақ әдебиетінің тарихында өшпестей із қалдырған Абайдан кейінгі қазақ ақыны, екінші ағартушы.

Ол қазақтың жазба әдебиетінде әр жанрда еңбек етіп, ерекше көзге түскен бірден-бір ақын. Сол уақытта жаңа, белгісіз жанрда өлең жазған ақынның әртүрлі шығармалары бар, атап айтсақ: екі роман, бес поэма, көптеген өлеңдер, мақалалар, очерктер және публицистикалық шығармалар.

С. Торайғыровтың шығармашылық мұрасын әдеби тұрғыдан зерттеу XX ғасырдың 30-жылдарынан басталды. Сұлтанмахмұт жайлы алғашқы мақалалардың авторлары І.Жансүгіров, С.Мұқанов, С.Сейфуллин, А.Адалис, И.Маслова, Қ.Дәукенов, С.Айтмұқанов және т.б. болды.

Сұлтанмахмұт Торайғыров қазақ поэзиясына айтарлықтай үлес қосты, оның өлеңдері қазақ әдебиетінің асыл қазынасы енді, бірнеше ұрпақтың игілігіне айналды.