1-мәтін Оқылым[1] Қыс қатты. Қар қалың. Қасқырды қар көтереді. Атты көтере алмайды Мұның бәрі екі қасқыр жайындағы Қараадыр елінің аңыз-әңгімесі еді.Жиын болып көпшілік бас қосса, көп әңгімелері екі қасқыр жайында болатын.Көксерек семіргенде, ірілеп өскенде—осындай даңқ, атақ ішінде семіріп, өсіп келе жатыр еді. Осы күйлердің бәрімен қатар, Көксерек оңашада елсізде қатты ойыншы болатын.Түс кезінде, я таңертең бір малды тасада аунатып жеп алып, елсіздегі қашан дау жатақтарына қайтады.Сондайда ақ қасқыр жүрістен талып келіп тынығып жатса, Көксерек айналасында қар боратады.Жүгіріп екпіндеп кептістеп өтеді.Басынан асып аунап түседі, кейде ақ қасқыр ырылдап тісін сақылдатып, құлағын жымитып, ашумен тап береді.Ондайда Көксерек те қатты қорылдап гүр-гүр етеді. Кейде секіріп кеп ақ қасқырдың желкесінен қапсыра тістеп алып, қысып тұрып- барып қоя береді.Екеуі осыдан әрі ұзасып барып таласпайды.Артынан Көксерек қайта ойнайды. 2-мәтін Мұхтар Әуезовтің «Көксерек» әңгімесінде ауыл баласы Құрмаштың қасқырдың күшігін асырап алуы жайында.Қаламгер туындысында табиғаттағы тағылық заңы, адам мен жан-жануар арасындағы шекараны шебер суреттейді.Көксеректі күшік кезінен қамқорлықпен құшағына алып, мәпелеп өсірген Құрмаш сүйкімді бөлтірігін кімнен де болсын қорғаштағанымен, ауыл ақсақалдары қасқырдың бөлтірігінен секемденіп, тағылық заңның өзгермейтінін бала Құрмашқа түсіндіруге тырысады.Әйткенмен, өсе келе далаға қашып, бірнеше күн қатарынан бой көрсетпеуге дағдылана бастаған Көксерек арада біраз уақыт өткен соң бір топ қасқырды бастап, өзге ауылдармен қатар Құрмаш ауылының қойларына да шабуыл жасай бастайды.Мұның арты Көксеректің қой бағып жүрген Құрмашқа шауып, қамқор болған иесін өлтіруіне ұласады.Адамзат пен жануар әлемінің заңы басқа және ол тоғыспайды да.Тоғысқан жағдайда, артының жақсылыққа апармасын әңгімеден ұғынғандаймыз. 2. Екі мәтіннен мына сөздердің синонимін табыңыз. [1] а. жайында - б. өзге- 3-4. Мәтіндерді салыстырып, ұқсастығы мен айырмашылығын анықтаңыз, кестені толтырыңыз. 1-мәтін 2-мәтін Түрі жанры Стилі Тілі

Материалдың толық нұсқасы

Сабақ: Қазақ әдебиеті

Мектеп: Бірінші мамыр жалпы орта білім беретін мектебі

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:Аманбаева А.А.

Сынып: 9

Қатысқандар: Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Бұқар Қалқаманұлы «Ай,Абылай»

Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары

Бұқар өмірі мен шығармаларын туралы білімдерін жүйелейді; «Ай,Абылай»өлеңінің негізгі идеясын аша отырып,жырау қолданған сөз айшықтарына,өлең құрылысына талдау жасайды.

Сабақ мақсаттары/ бағалау критерии

Барлық оқушылар орындай алады:

Бұқар өмірі мен шығармаларын біледі,«Ай,Абылай»өлеңінің

мазмұнын біледі және кейіпкерге мінездеме бере алады.

Оқушылардың көпшілігі орындай алады:

«Ай,Абылай»өлеңінің негізгі идеясын аша отырып,кейіпкер бейнесін ашуда өзіндік көзқарасын сыни тұрғыда жеткізеді.

Кейбір оқушылар орындай алады:

Жырау қолданған сөз айшықтарына,өлең құрылысына талдау жасайды.

Бағалау критерийлері

1.«Ай,Абылай» өлеңінің мазмұнын біледі;

2. Шығарма желісі бойынша кейіпкер бейнесін ашады;

3. Шығармаға компазициялық талдау жасайды;

4. Жырау қолданған сөз айшықтарына,өлең құрылысына талдау жасайды.

Тілдік мақсат

Оқушылар орындай алады: Бұқар өмірі мен шығармаларын біледі,«Ай,Абылай»өлеңінің мазмұнын біледі және кейіпкерге мінездеме бере алады. «Ай,Абылай»өлеңінің негізгі идеясын аша отырып,жырау қолданған сөз айшықтарына,өлең құрылысына талдау жасайды.

Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер: Сюжет,эпитет,

теңеу,метафора,

Диалог құруға / шығарма жазуға арналған пайдалы тіркестер:

Қабырғалы би-ықпалды ,күшті би

Парық-1)бір нәрсенің екінші нәрседен айырмасы,ерекшелігі;2) бір нәрсенің қадір-қасиеті,мән-жайы,жай-жапсары;3)белгілі бір істің байыбы,пайымы;4)белгілі бір затқа тән баға,құн.

Парасаттылық-адамға тән байыптылық,байсалдылық.

Азғындық-теріс жолға түсіп,бұзылғандық.

Құндылықтар

Оқушыларды шыншылдыққа,адалдыққа тәрбиелеу .

Пәнаралық байланыс

Қазақстан тарихы

АКТ-ны қолдану дағдылары:

Бейнежазба

Алдыңғы оқу:

Жыраулар поэзиясы, Жиембет жырау

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығу түрлері

Дерек көздер

Басы

5 минут

Оқушылар«Қос шеңберге» тұрып бір-біріне жақсы көңіл-күй тілейді,осы әдіспен үй тапсырмасы сұралады және топқа бөлемін.

Үй тапсырмасы бойынша қойылатын сұрақтар.

-- Жиембет жырау қай ханның тұсында өмір сүрген?

--Жиембет жыраудың толғауларының негізгі сарына не?

-- Жиембет жырау толғауынан үзіндіні жатқа оқу.

«Қос шеңбер»әдісі

Ортасы

5 минут

10 минут

10-минут

-- Бұқар жырау есімін атағанда не ойлайсың?

-- Оның ақындығынан басқа тағы қай қырынан танисың?

Ал ,балалар,біздің бүгінгі тақырыбымыз не екен?

1. Бұқар Қалқаманұлы «Ай,Абылай»

Бұқар жырау Қалқаманұлы –қазақтың ұлы жырауы, ХVІІІ ғасырда жоңғар басқыншыларына қарсы қазақтың азаттық соғысын бастаушысы әрі ұйымдастырушысы,атақты Абылай ханның ақылшысы.Сөйлегенде көмейі бүлкілдеп, аузынан тек өлең сөз төгілетіндіктен, «көмекей әулие»атанған.

Кезінде арғын руының қабырғалы,беделді билерінің бірі болған;өмірінің біраз шағын хан сарайының-Абылайдың маңында өткізіп,ел басқару ісіне белсене қатысқан.Ол Абылайдың ақылшысы,қателігін түзеп отырар данасы,ел мен ханды қосқан дәнекері болған.Бұқар жырау мұраларының ішінде өз заманын ,сол кездегі кейбір тарихи шындықтарды бейнелейтін толғау-жырлар мен шешендік нақыл сөздері аз емес.

Объяснение:

Материалдың толық нұсқасы

Сабақ: Қазақ әдебиеті

Мектеп: Бірінші мамыр жалпы орта білім беретін мектебі

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:Аманбаева А.А.

Сынып: 9

Қатысқандар: Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Бұқар Қалқаманұлы «Ай,Абылай»

Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары

Бұқар өмірі мен шығармаларын туралы білімдерін жүйелейді; «Ай,Абылай»өлеңінің негізгі идеясын аша отырып,жырау қолданған сөз айшықтарына,өлең құрылысына талдау жасайды.

Сабақ мақсаттары/ бағалау критерии

Барлық оқушылар орындай алады:

Бұқар өмірі мен шығармаларын біледі,«Ай,Абылай»өлеңінің

мазмұнын біледі және кейіпкерге мінездеме бере алады.

Оқушылардың көпшілігі орындай алады:

«Ай,Абылай»өлеңінің негізгі идеясын аша отырып,кейіпкер бейнесін ашуда өзіндік көзқарасын сыни тұрғыда жеткізеді.

Кейбір оқушылар орындай алады:

Жырау қолданған сөз айшықтарына,өлең құрылысына талдау жасайды.

Бағалау критерийлері

1.«Ай,Абылай» өлеңінің мазмұнын біледі;

2. Шығарма желісі бойынша кейіпкер бейнесін ашады;

3. Шығармаға компазициялық талдау жасайды;

4. Жырау қолданған сөз айшықтарына,өлең құрылысына талдау жасайды.

Тілдік мақсат

Оқушылар орындай алады: Бұқар өмірі мен шығармаларын біледі,«Ай,Абылай»өлеңінің мазмұнын біледі және кейіпкерге мінездеме бере алады. «Ай,Абылай»өлеңінің негізгі идеясын аша отырып,жырау қолданған сөз айшықтарына,өлең құрылысына талдау жасайды.

Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер: Сюжет,эпитет,

теңеу,метафора,

Диалог құруға / шығарма жазуға арналған пайдалы тіркестер:

Қабырғалы би-ықпалды ,күшті би

Парық-1)бір нәрсенің екінші нәрседен айырмасы,ерекшелігі;2) бір нәрсенің қадір-қасиеті,мән-жайы,жай-жапсары;3)белгілі бір істің байыбы,пайымы;4)белгілі бір затқа тән баға,құн.

Парасаттылық-адамға тән байыптылық,байсалдылық.

Азғындық-теріс жолға түсіп,бұзылғандық.

Құндылықтар

Оқушыларды шыншылдыққа,адалдыққа тәрбиелеу .

Пәнаралық байланыс

Қазақстан тарихы

АКТ-ны қолдану дағдылары:

Бейнежазба

Алдыңғы оқу:

Жыраулар поэзиясы, Жиембет жырау

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығу түрлері

Дерек көздер

Басы

5 минут

Оқушылар«Қос шеңберге» тұрып бір-біріне жақсы көңіл-күй тілейді,осы әдіспен үй тапсырмасы сұралады және топқа бөлемін.

Үй тапсырмасы бойынша қойылатын сұрақтар.

-- Жиембет жырау қай ханның тұсында өмір сүрген?

--Жиембет жыраудың толғауларының негізгі сарына не?

-- Жиембет жырау толғауынан үзіндіні жатқа оқу.

«Қос шеңбер»әдісі

Ортасы

5 минут

10 минут

10-минут

-- Бұқар жырау есімін атағанда не ойлайсың?

-- Оның ақындығынан басқа тағы қай қырынан танисың?

Ал ,балалар,біздің бүгінгі тақырыбымыз не екен?

1. Бұқар Қалқаманұлы «Ай,Абылай»

Бұқар жырау Қалқаманұлы –қазақтың ұлы жырауы, ХVІІІ ғасырда жоңғар басқыншыларына қарсы қазақтың азаттық соғысын бастаушысы әрі ұйымдастырушысы,атақты Абылай ханның ақылшысы.Сөйлегенде көмейі бүлкілдеп, аузынан тек өлең сөз төгілетіндіктен, «көмекей әулие»атанған.

Кезінде арғын руының қабырғалы,беделді билерінің бірі болған;өмірінің біраз шағын хан сарайының-Абылайдың маңында өткізіп,ел басқару ісіне белсене қатысқан.Ол Абылайдың ақылшысы,қателігін түзеп отырар данасы,ел мен ханды қосқан дәнекері болған.Бұқар жырау мұраларының ішінде өз заманын ,сол кездегі кейбір тарихи шындықтарды бейнелейтін толғау-жырлар мен шешендік нақыл сөздері аз емес.

Объяснение: